Door Mateusz Perowicz (gepubliceerd in samenwerking met de denktank Jagiellonian Club)
Het besluit om de handel op zondag in Polen te verbieden, leidde tot een breed debat over de redenen en gevolgen van de invoering ervan. Een van de positieve uitkomsten zou een verbetering zijn van de situatie van kleine en middelgrote winkels, die bedreigd werden door de uitbreiding van grote supermarkten. Toch is het beleid verwoestend. De grote ketens zijn nog groter, terwijl er steeds minder alternatieven zijn.
Beter verbieden dan hervormen
Sinds het verbod op winkelen op zondag is ingevoerd, zijn zo'n 6.500 winkels van de Poolse bedrijvenkaart verdwenen – de meeste van hen de kleine en lokale ondernemingen die van de verandering zouden moeten profiteren.
"Nu doet iedereen een grote winkel op vrijdag of zaterdag en koopt niets meer op zondag", vertelde Anna, de eigenaar van een groenteboer in de wijk Bielany in Warschau, aan Money.pl. “En als ze iets nodig hebben, gaan ze naar Żabka of een andere kleine keten. Hier op het landgoed staan op zondag rijen voor de drie Żabka's. Maar ze hebben daar alcohol en sigaretten – ik niet.”
"Dit retailsegment werd het zwaarst getroffen in 2020", merkt Money.pl op, daarbij verwijzend naar gegevens van Nielsen. “Maar liefst 1.670 kleine winkels gingen failliet. Dit feit is des te pijnlijker voor de industrie omdat het aantal winkels in het land met 1.800 is gedaald.”
Als gevolg hiervan wordt het aantal verkooppunten vandaag geschat op 99.400. Toen in 2018 het handelsverbod op zondag werd ingevoerd, waren dat er bijna 106.000. De grootste daling werd opgetekend in 2019 – toen 4.600 winkels sloten.
Als deze oplossing bedoeld was om het aandeel van het Poolse kapitaal op de voedselmarkt te vergroten, is er kennelijk iets misgegaan. Niet alleen het aantal kleine bedrijven is gedaald, ook de grootste ketens hebben een oplossing gevonden voor de nieuwe situatie en draaien op zondag zonder problemen.
Erger nog, de meeste bestaande Poolse winkelketens zijn opgeslorpt door buitenlandse bedrijven. De supermarktketens Piotr i Paweł en Alma zijn verdwenen. De verkooppunten van de twee bedrijven zijn overgenomen door het Litouwse bedrijf Maxima, terwijl Eurocash een aanvraag heeft ingediend om de Arhelan-groep over te nemen.
Het effect is verpletterend: geen van de tien grootste winkelketens in Polen heeft Pools kapitaal. Natuurlijk was het handelsverbod op zondag niet de belangrijkste oorzaak van deze situatie, maar het idee was om dit proces om te keren. Het moest een belemmering vormen voor de grote ketens en een kans voor kleine bedrijven. Het omgekeerde effect is opgetreden en kleine bedrijven verdwijnen.
We hebben daarom een verbod dat in de praktijk niet werkt en aanzienlijke gevolgen heeft, niet alleen economisch. Het betekent dat de samenleving eraan gewend raakt de regels te overtreden en te omzeilen. Een wet vol gaten, zwakke instituties en creativiteit bij het omzeilen van regelgeving worden een onderdeel van het dagelijks leven.
Het verbod heeft de positie van Poolse bedrijven dus niet verbeterd en heeft niet bijgedragen aan het creëren van echte alternatieven voor grote buitenlandse bedrijven. Deze alternatieven zijn veel makkelijker te vinden op internet. De pandemie heeft de dynamische ontwikkeling van e-commerce alleen maar versneld.
Een soortgelijk verhaal in e-commerce
In het eerste kwartaal van 2021 kwamen er 2.000 nieuwe internetwinkels bij, 70% meer dan in dezelfde periode vorig jaar, meldt Bankier.pl. Er zijn nu zo'n 46.500 online winkels geregistreerd in Polen.
Volgens onderzoek van PwC zal de waarde van de Poolse e-commerce in 2026 162 miljard zloty (€ 36 miljard) bedragen, wat een gemiddelde jaarlijkse groei van 12% betekent. Online winkelen wordt een enclave voor kleine en middelgrote bedrijven, vrij van veel van de oneerlijke en lastige praktijken waar leveranciers vaak last van hebben. Gazeta Wyborcza citeert in een rapport met de titel "Hypercommerce: hoe commerciële ketens hun leveranciers ruïneren", een bedrijfseigenaar die klaagt:
Ik heb supermarkten een omzetbonus betaald, een jaarlijkse premie op netto-inkomen, ik heb bijgedragen aan het marketingbudget, uitstalling van goederen, folders, de verjaardag van de winkel, zorg voor het schap, logistieke en transportdiensten, speciale evenementen en de opening van een nieuwe winkel.
Is online gaan, waar men een directe relatie met de klant kan aangaan, voldoende om aan al deze opleggingen te ontsnappen? Op dit moment wel, maar de realiteit verandert snel.
"In Polen is dit probleem nog niet zo duidelijk, maar het zal ongetwijfeld verschijnen wanneer buitenlandse platforms dynamisch de Poolse markt gaan betreden", waarschuwt Tomasz Janik, voorzitter van de Polish Business Society.
“De ervaringen van andere markten, waaronder de Amerikaanse, laten zien dat dergelijke platforms de verkoop monopoliseren. Voor ongeveer 40% van de bedrijven die in e-commerce verkopen, is dit hun enige bron van inkomsten. Het is moeilijk om te concurreren met een platform met een volledige database en informatie of welke producten worden verkocht en hoe ze worden gepositioneerd”, voegt hij eraan toe.
Janik wijst op een zorgwekkend mechanisme. “Het onder eigen merk introduceren van concurrerende producten heeft een direct effect op de positionering. Het vormt een bedreiging voor de verkoop van kleine en middelgrote bedrijven. De in systemen opgestelde algoritmen geven de voorkeur aan eigen producten. Dit element moet worden gereguleerd, zodat we gelijke toegang hebben tot distributiekanalen. We weten heel goed dat grote platforms de markt monopoliseren, en het monopolie keert terug naar de consument.”
Een 450 pagina's tellend rapport van het Amerikaanse Congres, Investigation of Competition in Digital Markets, laat ook geen illusies achter en beschrijft een aantal monopoliserende praktijken van de grootste bedrijven. Hetzelfde fenomeen deed zich voor in Polen, waar de grootste spelers op de wereldwijde e-commercemarkt een plek voor zichzelf aan het veroveren zijn.
Pepsi of cola?
Het is goed om een keuze te hebben en te kunnen beslissen welk product of dienst we willen. Soms kan deze keuze echter beperkt zijn. Toegang geven tot wat de concurrentie te bieden heeft, is niet in het belang van een bedrijf, en daarom zullen sommige kleine winkels en restaurants alleen Pepsi of Coca-Cola aanbieden.
Technologische ontwikkeling stimuleert de praktijk om een consument aan specifieke producten of diensten te binden en de lat hoger te leggen om over te stappen op de concurrentie. De markt voor streamingplatforms laat dit heel duidelijk zien.
Vroeger kon je alles op Netflix vinden. Meer recentelijk heeft echter bijna elke studio zijn eigen streamingplatform gecreëerd. Zulke grote investeringen moeten zich immers terugbetalen, dus dat was een natuurlijk gevolg.
Zo'n 130 titels verdwenen onlangs van Netflix in Polen, waaronder de Batman- en Harry Potter-films en Friends. Warner Bros had net zijn eigen platform in het land gelanceerd. Het platform van Disney is nog niet beschikbaar in Polen, maar heeft de inhoud ervan al verwijderd.
Dit is nog maar het begin. Op dit moment hebben we nog steeds toegang tot veel verschillende platforms omdat mensen de toegang delen. Dergelijke praktijken worden nu echter beschouwd als piraterij 2.0 en oplossingen om ze in te perken worden nu getest.
De pakjesautomaten van Inpost, een Pools succesverhaal van Rafał Brzoska, zijn net als Netflix vijf jaar geleden. Iedereen wil zijn inhoud daar plaatsen om consumententrends en -gewoonten te veranderen.
Consumenten zijn eraan gewend geraakt dat online winkelen gemakkelijk en comfortabel is, terwijl bedrijven eraan wennen dat het niet meer mogelijk is om zonder een online winkel te functioneren. Veel grote spelers hebben echter al investeringen aangekondigd in hun eigen, alternatieve infrastructuur.
Kleine Poolse bedrijven die moeite hebben om te concurreren
Wat kunnen we over een paar jaar verwachten? Kunnen we aankopen uit een onlineshop ophalen bij een pakjesautomaat van de concurrent? Zullen er exclusieve contracten en beperkte beschikbaarheid van sommige producten zijn? Zijn de eigen merken van Amazon beschikbaar op AliExpress, aangezien de producten van de Biedronka-supermarkt niet te koop zijn bij Lidl?
Wat zal de positie zijn van kleine en middelgrote Poolse bedrijven? Als producenten moeten bijdragen aan het onderhoud van winkels door te betalen voor schaponderhoud, zijn er dan misschien vergelijkbare kosten voor weergave op een website?
Poolse kleine en middelgrote ondernemingen staan voor veel uitdagingen. De omvang van de problemen waarmee ze worstelen in fysieke winkels zou zelfs nog groter kunnen zijn in de online ruimte. Aan de ene kant Amerikaanse algoritmen met het potentieel om een monopolie te creëren, en aan de andere kant Chinese expansie en vaak oneerlijke praktijken. Dit roept de vraag op of Poolse openbare instellingen in staat zijn zich aan te passen aan zo'n snel veranderende situatie.
Sinds 2010 zijn de onderhoudskosten van het Poolse Bureau voor Mededinging en Consumentenbescherming verdubbeld, van 50 naar 101 miljoen zloty. Dit bewijst dat een efficiënte en subjectieve staat niet goedkoop is. Het bureau verwerft nieuwe bevoegdheden en blijkt steeds bedrevener in het handhaven van de wet. Ook Poczta Polska, de nationale postdienst, reorganiseert.
De op handen zijnde veranderingen op de e-commercemarkt betekenen echter dat er nog meer geld nodig is voor deze en andere instellingen. De resultaten die de Nationale Arbeidsinspectie rapporteert in de strijd tegen overtredingen van de zondagshandelswet zijn weinig optimistisch.
Zonder adequate voorbereiding zullen zulke onbeduidende en ineffectieve beslissingen als dit verbod het enige zijn waartoe de Poolse staat in staat is.
https://notesfrompoland.com/2021/07/13/ ... d-to-help/