Treinen tussen Hengelo en Poznan voor de val van de ‘muur’

[Plievo]

Treinen tussen Hengelo en Poznan voor de val van de ‘muur’

Al sinds de jaren ’80 kom ik in Poznan, in die periode kwam ik soms met de auto en soms met de trein.
In dit bericht benoem ik enkele belevenissen in achronologische volgorde m.b.t. de treinreizen die ik maakte voor de val van de ‘Berlijnse muur’.

1e wat bij mij op komt
De trein vanuit Hengelo vertrok rond half elf `s avonds richting Poznan. Dit betekende dat je dan midden in de nacht in Berlijn was. In die periode bestond Berlijn nog uit een Oost en West gedeelte. Dit verhaal gaat over een moment dat de trein vanuit het West naar het Oost gedeelte reed en midden boven de scheidslijn tot stilstand kwam en gecontroleerd werd door de Oost-Duitse douane.

De trein staat stil en we zitten met 6 personen in een coupé. De trein bestaat uit een lang smal gangpas aan de ene kant en vanuit de gang kon je dan de coupés in. De komende 2 uren was het gymnastiekles. Eerst kwam douanebeambte 1 binnen en moesten wij de benen optillen, dan controleerde hij of iets of iemand zich onder de banken had verstopt. Dan kwam douanebeambte 2 binnen en moesten wij staan zodat hij weer iets (wat?) kon controleren. Vervolgens had je douanebeambte 3 die wilde dat je een tas of koffer uit het rek boven de zitplaats pakte om te kijken of je misschien iemand meesmokkelde? En zo kwamen in de 2 uren die volgden c.a. 10 douanebeambten langs voor het één of het ander. Er was er eentje bij die de pas controleerde. Leuk om midden in de nacht gymnastiekles te krijgen.

2e wat bij mij op komt
Ook dit verhaal gaat over een moment dat de trein vanuit het West naar het Oost gedeelte reed en midden boven de scheidslijn tot stilstand kwam en gecontroleerd werd door de Oost-Duitse douane.

Tijdens de controle ging ik naar het gangpad en opende het raam tegenover mijn coupé. Het was een warme avond en met een dun T-shirt om mijn bovenlijf leunde ik uit het raam en keek naar buiten. Een gevoel van déjà vu bekroop mij, niet dat ik ooit eerder z`on situatie had meegemaakt, maar vanwege een liedje. Wie kent nog het liedje van Klein Orkest: Over de muur. Ik keek naar links en alles was grijs, grauw en slecht verlicht. Net alsof er sinds WW2 geen lamp meer in de lantaarnpalen waren verwisseld. Kijkend naar rechts dacht ik waar mijn zonnebril was, allemaal felle kleuren van de neonreclames.
Het enige deel wat het liedje niet beschreef is wat ik zag toen ik onder mij keek, tientallen vlooien (douanebeambten) die de onderkant van de trein op alle mogelijke manieren controleerden. Zaklantaarns, spiegels, onder de trein doorkruipend, en met een apparaat waarvan ik tot op heden niet weet wat het was.

3e wat bij mij op komt
Het is ochtend en de DDR ligt net achter ons, wij zijn in Polen. Een andere sfeer, vriendelijk, gemoedelijk, vrolijk, er wordt gelachen. De trein staat stil bij een perron en het treinstel wordt losgekoppeld. Even later wordt er weer een lock aan gekoppeld en wij gaan weer langzaam vooruit, maar slechts een kort stuk. Na even te hebben stilgestaan gaat het gehele gevaarte weer achteruit. Deze exercitie gebeurt een paar keer, na een klein uurtje rijden wij weer verder. Pas later hoorde ik dat er verschil was in spoorbreedte tussen het “Westen” en het “Oosten”.

4e wat bij mij op komt
Wij rijden van Poznan naar Hengelo in bij mij in de coupé zit een dame van tegen de dertig met een kind van een jaar of 5. Na een paar gesprekjes wist ik dat ze weer op weg was naar haar man in Engeland en dat ze met de kleine 3 weken in Polen was geweest bij familie. De kleine had in die weken het Pools opgepikt en deed niets anders dan Pools spreken. De moeder probeerde de hele reis met de kleine Engels te spreken, want de vader in Engeland wilde geen Pools horen in huis. Triest….

5e wat bij mij op komt
De trein staat stil op het perron in Oost-Berlijn waar mensen in en uit de trein stappen voor het vervolg van hun eigen persoonlijke reis. Zelf hang ik weer eens uit het raam van het gangpad, een beetje nieuwsgierig om mij heen kijkend. Een paar meter van mij af zie ik 2 Russische militairen met een “berenmuts” op, ik meen in een donkerbruine kleur. Ik probeer oogcontact te krijgen met één van de 2 militairen, na een paar minuten lukte dat en hij komt wat dichterbij. In de minuten daarna probeer ik zijn berenmuts te kopen. Na wat heen en weer handgebaren komen wij 15 D-mark overeen, een koopje vond ik. Hij komt naderbij om de koop te beslechten, net dat hij bij mijn raam is komt er een ander Russische militair met wat meer toeters en bellen op de mouwen het perron oplopen. De militair draait prompt een andere kant op, doet 3 stappen en blijft staan. Even later vertrekt de trein en zie ik de militair en zijn berenmuts niet meer terug.


6e wat bij mij op komt
Iedere keer als ik naar Poznan ging had ik vele tassen en koffers met spullen om mee te nemen, dit keer had ik er negen. Wat ik in de coupé kon stoppen deed ik en de rest stond in het gangpad, zo gestapeld dat ik het in het oog kon houden en het smalle gangpad zo smal maakte dat anderen er net nog langs konden lopen.
Een uurtje voordat wij bij het station in Poznan aankwamen begon ik de tassen en koffers één voor één naar de uitgang te brengen. Doordat hier en daar mensen in het gangpad stonden om hun benen te strekken, sigaretje te roken of een wodkaatje te drinken, duurde het ook bijna een uur voordat ik mijn hele hebben en houden netjes bij de uitgang had geposteerd. Hier en daar kreeg ik wel kwade blikken, omdat vanuit het gangpad iedereen nu moest wachten om uit de trein te komen totdat ik mijn ‘blokkade’ op het perron had gezet.

7e wat bij mij op komt
De trein is gestopt in Poznan en deze keer heb ik 7 koffers en tassen bij mij, sommige tassen waren zo groot dat ik makkelijk iemand erin had kunnen meenemen. De deuren van de trein gaan open en er staan een vracht taxichauffeurs klaar om hun diensten aan te bieden, mijn (toen nog aanstaande) schoonfamilie zag ik zo snel niet staan. Beleeft wimpelde ik de taxichauffeurs af en begon de tassen uit de trein te tillen op het perron. Een chauffeur pakte mijn tassen, ik gaf een beetje boos aan dat ik geen taxi nodig had. Wat bleek, hij was gewoon vriendelijk en zette mijn tassen wat verder op het perron zodat anderen ook snel de trein konden verlaten. Ik schaamde mij voor mijn reactie.

8e wat bij mij op komt
De trein rijdt van Poznan naar Hengelo en wij gaan richting West-Berlijn. De coupé moest ik delen met 5 Poolse jonge mannen. Op een gegeven komt er een Oost-Duitse douanier en wij moesten de coupé verlaten. De douanier ging in de coupé zitten en de eerste van de Poolse mannen moest naar binnen. Hij moest al zijn tassen openen en alles laten zien wat hij bij zich had. Sloffen sigaretten en flessen drank kwam tevoorschijn. Na het betalen van een boete mocht hij weer naar buiten en Poolse man nummer 2 was aan de beurt. Zo ging de douanier iedereen bij langs en iedereen kreeg een boete. Zelf begon ik hem al te knijpen want ik had wat kristal en vergulde lepeltjes meegekregen. Als laatste was ik aan de beurt, de douanier keek in mijn paspoort, kijkt naar mij en ging weg. Nooit weer gezien. De Poolse mannen begrepen er niets van, ik ook niet trouwens.

9e wat bij mij op komt
In de jaren ’80 moest je nog per dag, naar ik meen, 36 D-mark per dag dat je in Polen was geld omwisselen in zlotys bij de Orbis. Ik had dat een keer niet gedaan en werd op de terugreis door de Poolse douane gecontroleerd. Hij boos dat ik het niet had gedaan en schreef een heel verhaal in het Pools in mijn paspoort. Doordat mijn paspoort door al die reizen toevallig vol was met stempels en visa was ik toch al genoodzaakt om een nieuw paspoort aan te vragen bij het gemeentehuis en heb er nooit meer wat van gehoord. Van mijn Poolse medepassagiers kreeg ik wel te horen dat wat er stond niet goed was. Helaas heb ik mijn oud paspoort niet meer, moest het inleveren toen ik een nieuw paspoort aanvroeg.

10e wat bij mij op komt
Ik was weer op weg van Poznan naar Hengelo en de trein reed inmiddels weer in de DDR. En daar kwamen ze weer, de douane. In de coupé bij mij kwam een jonge douanier zitten en controleerde de paspoorten en een enkele tas. De coupé naast ons was een vrouwelijke douanier met een krukje voor de ingang gaan zitten en liet alle tassen en koffers controleren. De douanier die bij ons kwam zitten begon een praatje en het werd gezellig, wat drinken erbij en moppen vertellen. De hele tijd hield hij zijn vrouwelijke collega in de gaten en baalde dat ze zolang bezig was, waarbij het woord scheisse regelmatig door hem gebezigd werd. Zo hebben wij gezellig een dik uur bij gekletst terwijl in de coupé naast ons de ene boete na de andere door de vrouwelijke douanier werd uitgeschreven.

[Wilhelmus Johannes]

Grappig en o zo bekent verhaal.

[Thomasz]

Weetje nog wel oudje.

Dat waren meestal spannende tijden maar volgens mij toch gezelliger.
Thomasz

[Thomasz]

Hier bij een paar dingetjes die wij hebben mee gemaakt.
Na mijn eerste bezoek aan Polen heft de Fam gevraagd is wat Nederlandse drank enz bij een volgende bezoek mee tenemen.
Oke dachten wij, dus in totaal een kitje bier van verschillende merken, fles je jenever.
Na een wachttijd van 5 uur midden in de nacht waren we eindelijk aan de beurt.
Men vroeg of ik iets aan te geven had en netjes gezeg kijk hier een kitje bier en een fles drank,oke gaat U maar even mee,men vroeg mijn pasport, ike niet gek gaf een copie,en hield mijn pasport goed vast, men ging er mee accoord.
Menh had berekend dat ik 250 dollar invoer moest betalen, en men het dan liet door gaan, ik zij oke gaan we naar de auto voor geld tepakken, liep naar de achterbak pakte een flesje bier en sloeg het kapot op een prullenbak, waar op mijn vrouw toen vroeg hoeveel het nu nog koste.
na 10 Gulden betaald te hebben waren we op eens in Polen.
Een tweede wat we hebben mee gemaakt was bij Gubin, Twee vrouwen wilde alles nazien, had er een aanhanger achter helemaal af geladen met matriaal voor hier.
Tot onze verbazing keek men er niet echt naar maar wildeonze koffers open hebben.
Mijn vbrouw had voor de vrouwen mooi ondergoed pyjama enz gekocht,men vroeg hoelang we gingen, nou ja 4 weken, dan had ze niet zo veel van die dingen nodig dus werdt het in beslaggenomen, ze kwamen met een vuilzak en alles werdt er in ge donderd. we konden door rijden, ik parkeerde de auto ging hun achter na en vroeg een bewijs van inbeslag namen, dat wilden men niet geven en mijn vrouw vroeg naar de hoogste die er aan wezig was, na een zeer klein bedrag betaald te hebben kregen we alles terug.
Sinds die tijd lag er altijd 25 gulden in zicht en hebben we nooit meer iets mee gemaakt.
Thomasz

[Stamgast]

Hoeveel uren reistijd was jij toen gemiddeld kwijt van Nl naar Pl met de trein?

[Plievo]

Hoeveel uren reistijd was jij toen gemiddeld kwijt van Nl naar Pl met de trein?

De trein vertrok naar ik dacht rond half elf `s avonds en de volgende middag kwam ik aan. Kon zijn rond 15.00h maar ik ben ook eens om 16.45h gearriveerd. Lag hoofdzakelijk aan hoe lang de Oost-Duitse grenscontroles duurden.

[SvMp]

Mooi! Meer, meer..

Jammer dat ik nog veel te jong (kind) was toen het 'ijzeren gordijn' er nog was. Wat een avontuur!
En als liefhebber van kleine stationnetjes was het helemaal geweldig: Al die stationnetjes waren toen nog bemand en volop in functie, terwijl het nu alleen nog een stopplaats is met een vervallen dichtgetimmerd gebouw.

Helaas moet je voor wat avontuur steeds verder reizen, i.i.g. Schengen uit, en bijvoorkeur ook de EU uit. Daar staat tegenover dat het eerste deel van zo'n reis wel snel gaat doordat er geen grenscontroles zijn. Je bent zomaar in Polen. Dit jaar Ukraïne of Wit-Rusland op het programma, en daarbij natuurlijk veel zien van Polen.

[Plievo]

Mooi! Meer, meer..

Jammer dat ik nog veel te jong (kind) was toen het 'ijzeren gordijn' er nog was. Wat een avontuur!
En als liefhebber van kleine stationnetjes was het helemaal geweldig: Al die stationnetjes waren toen nog bemand en volop in functie, terwijl het nu alleen nog een stopplaats is met een vervallen dichtgetimmerd gebouw.

Helaas moet je voor wat avontuur steeds verder reizen, i.i.g. Schengen uit, en bijvoorkeur ook de EU uit. Daar staat tegenover dat het eerste deel van zo'n reis wel snel gaat doordat er geen grenscontroles zijn. Je bent zomaar in Polen. Dit jaar Ukraïne of Wit-Rusland op het programma, en daarbij natuurlijk veel zien van Polen.

Mocht ik weer eens inspiratie hebben, dan zal ik nog een paar dingetjes opschrijven.
Het echte Oostblokgevoel heb je niet meer in het Westelijk deel van Polen, in het Oostelijk deel zijn nog wel een paar van die plekjes.
Misschien heeft Przyrodnik daar nog wel verhalen van..

[SvMp]

@Plievo: Tips daarvoor zijn van harte welkom, aangezien ik eind februari/begin maart weer een trip wil gaan maken. De formule is altijd: Trein en fiets mee. Moeten wel genoeg spoorlijnen waar nog treinen rijden (helaas worden er nog steeds spoorlijnen gesloten in Polen), en hopelijk lijnen waar nog flink wat kleine stationnetjes nog gewoon ouderwets open zijn (ze zijn heel hard alle loketten en daarmaa de gebouwen in kleine plaatsjes aan het sluiten).

[Wilhelmus Johannes]

, in het Oostelijk deel zijn nog wel een paar van die plekjes.

Een paar?
Gelukkig nog aardig wat.
Heerlijk toch als alle toeters en bellen afgaan en je ziet iemand naar buiten rennen om de bomen te laten zakken.
Ik geniet er steeds weer van,al moet ik een kwartier voor die overweg staan.

[SvMp]

, in het Oostelijk deel zijn nog wel een paar van die plekjes.

Een paar?
Gelukkig nog aardig wat.
Heerlijk toch als alle toeters en bellen afgaan en je ziet iemand naar buiten rennen om de bomen te laten zakken.
Ik geniet er steeds weer van,al moet ik een kwartier voor die overweg staan.

Je bedoelt dat iemand met de hand die bomen naar beneden draait? Dat heb ik in Polen nog niet gezien! (wel in Slowakije).

Ik ben wel benieuwd naar wat van die spoorlijnen.

In Polen heb ik ook al het tegenovergestelde gezien: Alles nieuw, meters hoge geluidswallen, kleine stations gesloopt of gesloten, alles geautomatiseerd, alle charme weg. Plekken die ik dus moet mijden.

[Wilhelmus Johannes]

, in het Oostelijk deel zijn nog wel een paar van die plekjes.

Een paar?
Gelukkig nog aardig wat.
Heerlijk toch als alle toeters en bellen afgaan en je ziet iemand naar buiten rennen om de bomen te laten zakken.
Ik geniet er steeds weer van,al moet ik een kwartier voor die overweg staan.

Je bedoelt dat iemand met de hand die bomen naar beneden draait? Dat heb ik in Polen nog niet gezien! (wel in Slowakije).

Ik ben wel benieuwd naar wat van die spoorlijnen.

In Polen heb ik ook al het tegenovergestelde gezien: Alles nieuw, meters hoge geluidswallen, kleine stations gesloopt of gesloten, alles geautomatiseerd, alle charme weg. Plekken die ik dus moet mijden.

Kijk hier niet zo ver vandaan is ons huis.



Nu moet ik je erbij vertellen dat ik misschien van mijn hele leven 10 x in de trein heb gezeten( ben 64) maar heb wel oog voor hetgeen ik zie en ben dol op nostalgie.
In Oost Polen kun je nog veel van dit soort dingen zien,soms moet je ze zelfs zoeken.

Wat betreft jouw vraag naar handbediening,ja die zijn er nog.