Geplaatst door Katinka Korevaar 6 0
Een van de grootste vuursteenmijnen en Prehistorische productieplaatsen ter wereld
Gelegen in een prachtig natuurgebied in de bergregio van Świętokrzyskie, ligt een groot ondergronds complex van vier mijnen. Bestaande uit zo’n 4000 schachten en putten met vuursteen bewerkingsplaatsen. We hebben het dan over de periode van het Neolithicum tot de Bronstijd (ongeveer 3900 tot 1600 v. Chr.) .
Hier werd speciaal gestreept vuursteen gedolven, vooral gebuikt voor het maken van bijlen. Hierbij ligt het historische en archeologische museum die een duidelijk beeld geeft van het leven en werken in de prehistorische nederzettingen. Het geeft zeer belangrijke en interessante informatie over de prehistorische vuursteenmijnen, vuursteen bewerking en de verdwenen cultuur. Zo kan men ook een dorp bezoeken uit de steentijd.
In 1922 is het mijngebied van kalksteen en krijt ontdekt door de geoloog Jan Samsonowicz.
Veel mijnen waren nog intact en goed bewaard gebleven. Men werkte hier op industriële schaal. En het hele oppervlakte omvat een gebied van ongeveer 78,5 hectare. Met een breedte van 25 tot 200 meter en een totale lengte van 4,5 km. Het omvat het meeste van prehistorische technieken van vuursteen winning.
We vinden hier wel vier verschillende mijnen die variëren in diepte en uitgraving systeem. Sommige putten gingen van 55-120 cm diep. Terwijl anderen complexe kamer-mijnen bevatten die een diepte van 9 meter konden bereiken.
Geologie en het ontstaan van vuursteen
Het vuursteen is gevormd in het Late Jura tijdperk. Dit dateert rond 155 miljoen jaar geleden. Het is wellicht moeilijk voor te stellen maar destijds lag Polen onder een ondiepe zee. Deze was onderdeel van de grote Tethysoceaan. Duizenden jaren zijn kalklagen afgezet in de baai van het vondstgebied.
Kreeftachtigen zoals krabben en garnalen boorden zich in de kalk door tunnels te maken. Zo waren ze veilig voor zware zeestromingen en roofdieren. In deze ruimtes ontwikkelden zich ook planten en organische substanties. Die weer het voedsel vormden voor de bacteriën en op hun beurt weer het voedsel werden voor de larven van de kreeftachtigen. Dus een biologische kringloop.
Maar het zeewater in de baai had een hoge alkalische pH en bevatte grote hoeveelheden opgeloste silica (SiO2). De pH van het water in de tunnels werd steeds zuurder en daalde door de rottende planten. Door deze oververzadiging, sloeg de silica neer in de vorm van een gel die geleidelijk de gaten van de kreeftachtigen vulde. Het water verdween uit de gel en veranderde in harde rots. Dit is de vuursteen (ook bekend onder de term flint, van flinterdun. Keisteen of silex). De mate waarin de gaten gevuld zijn vormt een bijzonder patroon.
Men denkt dat rond 5500 v. Chr., aan het begin het Neolithicum nieuwe bewoners naar Polen kwamen vanuit het Karpaten gebergte. Zij introduceerden de landbouw en veehouderij. Maar men hield zich nog geruime tijd bezig met het jagen en verzamelen.
Om het land geschikt te maken voor landbouw deed men aan ontbossing door de brand methode. Om het land te bewerken gebruikte men houten schoffels. Opvallend snel in het midden van het Neolithicum vond men de primitieve ploegschaar uit, die de teelt van grotere stukken velden op hoger gelegen grond mogelijk maakte. Men verbouwde: tarwe, gerst, gierst en rogge. Men weefde stoffen van vlas en wol op het verticale handweefgetouw.
Vanwege het kouder en droger wordende klimaat en de populatie groei, maakte dit de veehouderij steeds belangrijker. Men hield geiten, schapen en varkens. Pas in het late Neolithicum is het paard gedomesticeerd.
Handgevormd keramiek
Een van de belangrijkste dingen in het Neolithicum was het maken van keramiek. In Polen en omgeving is dit handgevormd en op vrij hoge temperaturen gebakken. Waardoor het geschikt was voor het maken en opslaan van drank en voedsel. Ook kwam het koper smelten op waarbij men smeltkroezen en gietvormen van klei nodig had. Er zijn menselijke- en dierlijke klei figuren gevonden die een rol kunnen gespeeld hebben in ceremonies en het spirituele leven.
Het vuursteen en gewone steen bewerken bereikte grote vooruitgang. Mooie gepolijste bijlen, doorboord om op handvaten bevestigd te kunnen worden. Ook dissels zijn gemaakt uit één stuk vuursteen. Bladen van meer dan 20 cm lang zijn bewerkt voor het maken van diverse; messen, punten, sikkels en gereedschappen. Vulkanisch glas, bekend als obsidiaan, tevens hier bewerkt.
Door de grote vraag naar vuursteen ontstond er een professionele taakspecialisatie. Zo had men voor de vuursteenwinning gespecialiseerde mijnwerkers en voor de verwerking ervan ervaren vuursteenkappers.
Handelsnetwerk
Dit bracht ook een ontwikkelde handel met zich mee. Goederen en producten zijn over lange afstanden getransporteerd. Dit deed men al in wagens met wielen en over water. De wielen en afbeeldingen van wagens zijn ook gevonden in het Neolithicum. Opgravingen in Polen tonen aan dat het handelsnetwerk zeer groot was. Men heeft vondsten gedaan van voorwerpen afkomstig uit Klein Azië. Gestreept vuursteen uit Krzemionki is tot op 660 km afstand gevonden!
Door actieve relaties tussen de verschillende gemeenschappen en een groeiende populaties, groeiden ook de nederzettingen. Naast de standaard verzonken hutten verschenen er nieuwe houten gebouwen op de grond in verschillende timmertechnieken. Naast de huizen maakte men kuilen in de grond die dienden als opslagplaatsen voor graan, vuilstort, etc. Grote begraafplaatsen verschenen in de bevolkte regio’s. De lichamen zijn voorzien van grafgiften, zoals voorwerpen van alledaags gebruik, bijvoorbeeld; keramische vaten, vuurstenen werktuigen, wapens, botten en schelpenversieringen, zelfs koperen artefacten. Aardheuvels van verschillende afmetingen zijn over de graven aangelegd. Soms enorme structuren van aarde en steen of aarde en hout opgetrokken. Bekend als de megalithische graven.
De Bronstijd in Polen
Men neemt aan dat rond 2300-2200 v. Chr. de overgang ontstond naar de Bronstijd in Polen. Bekend vanwege de introductie van het brons. Maar de productie van koper en brons gebeurde nog op kleine schaal in het westelijke delen van landen die nu binnen het Pools grondgebied vallen. Het jagen en verzamelen verdween naar de achtergrond. En nederzettingen gingen zich vormen bij gunstigere locaties en water bronnen. Er ontstaat een verandering in graf rituelen, waarbij men onderscheid maakt tussen man en vrouw. Wellicht ook het ontstaan van een krijgercultus.
De vuursteenmijnen
In Het mijn gebied van Krzemionki zijn vier verschillende soorten mijnen te vinden. Afhankelijk van de locatie en geologie. Dit zijn: 1) Put mijnen. Eenvoudige mijnen in de vorm van putten die tot een diepte van niet meer dan 2 m zijn verzonken. 2) Niche-mijnen. Mijnen van dit type bereikten een diepte van 2,5 tot 4 m. Onderaan zijn karakteristieke nissen horizontaal uitgegraven in de vuursteen houdende laag van meer dan 2 m lengte. 3) Pijler-kamer mijnen. Dit zijn dieptemijnen en bereiken 5-6 m onder het grondoppervlak. Karakteristieke rotspilaren zijn niet uitgegraven om te beschermen tegen mogelijke instorting van het dak. De exploitatie van de vuursteen vond plaats in gebieden van 5 tot 8 m vanaf de schacht. 4) Kamermijnen. De diepste en grootste van de mijnen in Krzemionki, en tegelijkertijd technologisch het meest geavanceerd. Ze bereikten een diepte van 9 m met mijnvlakken tot 20 m van de schacht. Het ondergrondse exploitatiegebied kan zelfs een paar honderd vierkante meter groot zijn geweest.
Het ondergrondse mijnbouwgebied was van 55 tot 120 cm hoog en was voor alle praktische doeleinden beperkt tot de feitelijke vuursteen houdende laag die niet meer dan een meter dik was. Al het werk deed men op handen en knieën of liggend. De werkomstandigheden waren moeilijk door de constant lage temperatuur (van 5 tot 9ºC) en de zeer hoge luchtvochtigheid. Brandende spaanders van harshoudend hout zorgden voor voldoende licht en weinig rook. Men denkt dat deze vorm van verlichting voor een goede luchtcirculatie in de diepste delen van de mijnen zorgde.
Expertise
De hoge geologische en technische expertise van deze vroege mijnwerkers staat in contrast met de eenvoudige gereedschappen die ze gebruikten om ondergronds te werken. Dit waren voornamelijk bijlen van steen, vuursteen of gewei, aangevuld met stampers en hamers, evenals een hele reeks houten gereedschappen. De mijnen zijn onafgebroken gebruikt er is geen periode aan te koppelen; sommige bleven zelfs 300 jaar in gebruik.
De gewonnen vuursteen scheidde men ter plekke. Alleen de beste kwaliteit stukken gingen in manden of zakken naar de oppervlakte. In kleinere stukken gebroken en gevormd tot vuurstenen werktuigen. Vuursteenverwerkingslocaties bevonden zich in de onmiddellijke nabijheid van de schachtopening.
Toeristische route
Men kan tegenwoordig ook een klein deel van de mijn bewandelen. Een toeristische route van 465 meter lang en afdalend tot 11,5 meter op het diepste punt geeft een kijkje in deze oude onderwereld en zijn geologie. Hier leert men alles over de geschiedenis, behoud en bescherming.
Samen met het omringende bosgebied; Krzemionki Opatowskie Natuur Reservaat, vormt het een bijzonder geheel. Ook liggen er nog meer mooie natuur reservaten in de directe omgeving.
Het museumlogo is gebaseerd op deze grotafbeelding. Door: Slawianin, Creative Commons
Voor meer informatie zie de site van het museum: www.krzemionki.pl en Unesco.
https://www.hunebednieuwscafe.nl/2020/1 ... -in-polen/