Poolse blauwenbessensector groeit en professionaliseert

[bertvaneck]

Poolse blauwenbessensector groeit en professionaliseert
Deze zomer zit Liza Lievens in Piła, in het Westen van Polen voor een afstudeerstage in de blauwebessenteelt. "Het hele seizoen woon en werk ik bij het familiebedrijf AgroTrade, van de famile Stefaniak. Ze bezitten zelf een teeltbedrijf met blauwe bessen en exporteren deze. In dit artikel wil ik graag meer vertellen over mijn ervaringen in de teelt en handel van blauwe bessen."


Links: blauwe bessen klaar voor export en rechts Liza aan het plukken.

Waarom Polen?
Ik heb gekozen voor een stage in Polen omdat ik gedurende mijn andere stages veel met Polen samen heb gewerkt. In de Nederlandse tuinbouw, maar ook in andere West-Europese landen, werken namelijk veel Polen. De meesten komen hier om geld te verdienen omdat het loonverschil ongeveer een factor 4 bedraagt. Daarnaast staat Nederland erg hoog aangeschreven in de tuinbouw omdat we erg goed zijn in efficiëntie in productie en verkoop. De aanwezigheid van Polen en het contrast met het efficiënte Nederland zijn twee redenen geweest waarom het erg interessant is om tuinbouw in het buitenland te zien. Daarnaast is er over het algemeen meer ruimte voor land- en tuinbouw, is het transport vaak lastiger door de grotere afstanden en is er een ander klimaat wat ook de tuinbouw beïnvloed.
Verder heb ik in het algemeen veel interesse in andere culturen en talen. Tenslotte is dit waarschijnlijk de laatste keer dat ik dit op zo'n manier tijdens een studie kan ervaren. Omdat waarschijnlijk ook in de nabije toekomst nog vele Polen in Nederland zullen werken en tegelijkertijd de tuinbouw in Polen belangrijker wordt waardoor we veel zullen blijven samenwerken met Polen vind ik het interessant om taal en cultuur beter te leren kennen.


Overkapping met hagelnetten en de inpakafdeling van AgroTrade.

Agrotrade
AgroTrade werkt samen met onafhankelijke blauwe bessenkwekerijen in heel Polen waarvoor ze een deel van de oogst voor export verhandelen. De blauwe bessen worden voornamelijk naar Scandinavië, Groot-Brittannië, Duitsland en Nederland geëxporteerd.


Liza (midden) met Sandra en Izabella van AgroTrade.

Twee weken later
De oogst is in week 28 begonnen. Dat is twee weken later dan normaal omdat het gedurende de lente relatief koud was waardoor de ontwikkeling van de bessen vertraagd is. De eerste oogst is inmiddels voorbij en hierbij ook de piek van het seizoen. Er was vooraf het seizoen veel zorg in Europa over de blauwe bessen (en ander fruit) door de late vorst. Hoewel het in sommige gebieden in Polen tot -9 heeft gevroren, hebben de kwekerij waar ik stage loop (in Pila, dichtbij Poznan) en de partnerkwekerijen weinig schade opgelopen. Dit geldt ook voor de biologische teeltbedrijven.


Links medewerkers van Agrotrade en rechts Sandra (dochter) en één van de eigenaren.

Track & Trace
De afgelopen weken zijn we voornamelijk bezig geweest met het installeren van track- en tracesystemen. Door het digitaliseren van de voorraadgegevens en het labelen op box level, wordt het verlies aan lagere kwaliteit kleiner en wordt de oogst zo goed mogelijk benut voor eerste klas export. De bedrijven die hier aan meewerken zijn MaxCrop, een Pools bedrijf dat zich specialiseert in track- en trace op het veld, vooral voor het verbeteren van productie, planning en personeelsregistratie en Flex2b, een Belgisch bedrijf dat zich specialiseert in warehousemanagement. Beide bedrijven werken met barcodes en zo ontstaat er een goede registratie van de keten tot aan de klant.

Blauwebessenteelt in Polen
De teelt van blauwe bessen groeit in Polen bij zowel grote als kleine bedrijven. De positie van Polen in de blauwe bessensector is voornamelijk te danken aan groepswerk dan dat er echt grote bedrijven zijn die de markt domineren. Hierover later meer. Een groot deel van de Poolse kwekers heeft anti-hagel netten tegen de hagel en tegen de vogels, daarnaast worden er ook hagelkanonnen gebruikt. Tegen de vorst is het gebruikelijk om te beregenen. Daarnaast investeren steeds meer kwekers in betere watergiftsystemen en wordt er vaak ook een deel onder tunnels gekweekt. De personeelskosten zijn ongeveer een ¼ van die in West-Europa. Dat verklaart de komst van Polen naar het Westen maar maakt de tuinbouw dus ook goedkoper. Omdat de Poolse economie groeit en er meer werkgelegenheid is in Polen, komen er steeds meer Oekraïners naar Polen om er te werken, voornamelijk in de land- en tuinbouw.


Links Izabella, één van de eigenaren van Agrotrade (moeder). Rechts Liza en Alona de voorman(vrouw) die met Maxcrop werkt.

Klimaat
Polen is verdeeld in twee klimaatzones: in het noorden en westen van het land heerst een gematigd zeeklimaat, in het oosten en zuiden een landklimaat.
De blauwe bessenteelt in Polen is verspreid over het hele land. Dit is positief voor de export want deze spreiding geeft keuze in product en zorgt voor een constante levering van bessen omdat er 1 tot 2 weken verschil zit in de oogst in het westen en oosten. Omdat er door heel Polen blauwe bessen gekweekt worden heeft Polen een langer seizoen dan West-Europa. Kwekers planten steeds meer late rassen zoals Aurora en Liberty om het seizoen te verlengen tot de eerste blauwe bessen uit Latijns-Amerika komen.

Kwaliteit
Om aan de kwaliteitseisen voor export te voldoen, worden er kwaliteitscursussen voor producenten georganiseerd en moeten de bedrijven GlobalGAP gecertificeerd zijn. Daarnaast wordt er in Polen voornamelijk met de hand geplukt. Dit zorgt voor een betere kwaliteitscontrole gedurende de oogst. De laatste tijd is er veel vraag naar biologische blauwe bessen. Polen kan hier goed op inspelen omdat de blauwe bessen voornamelijk op grond gekweekt wordt waar eerder niks of slechts bos was en omdat ze met de hand worden geplukt. Daarnaast zijn de regels voor het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen in Polen strikter dan gemiddeld in de EU. Hierdoor worden de Poolse kwekers een beperkt in het gebruik hiervan en dit maakt het verleidelijker om biologisch te gaan telen.

Concurrentie
In zuidelijk Polen begint het seizoen gelijk met het westen van Europa maar het Poolse seizoen loopt langer door. West-Europa ziet Polen niet als concurrent omdat de vraag naar blauwe bessen in deze landen groter is dan het aanbod vanuit eigen land. Polen kan daarom grote hoeveelheden leveren, zeker ook omdat de consumptie in eigen land relatief laag is. Het grootste deel van de productie wordt dan ook geëxporteerd. Daarnaast is de kwaliteit van Poolse bessen goed en wordt steeds beter. Een goede aanvulling op het assortiment uit West-Europa. De algemene consumptie van blauwe bessen daar blijft stijgen maar ook in Polen. Voor beide geldt dat de stijging het grootst is in de grotere steden. Landen die als concurrent gelden zijn Roemenië, Kroatië, Oekraïne en soms ook Argentinië en Chili. De onderlinge concurrentie in Polen is gering omdat er grote verschillen zijn in bedrijfsgroottes. Vaak is het zo dat de grotere kwekerijen het fruit van kleinere kwekerijen kopen. Daarnaast assisteren kleinere kwekerijen in ontwikkelingen bij de handel marketing, etc.

Evenementen
Er zijn verschillende coöperaties en onafhankelijke kwekers die samen het fruit exporteren, bijvoorbeeld door het delen van plekken op vrachtwagens en koelingen. Dan maken ze gebruik van een bedrijf als Agro Trade. Wanneer er onafhankelijk gehandeld wordt zullen de prijzen omlaag gaan door de zware concurrentie. Er worden verschillende evenementen georganiseerd over teeltkennis, marketing, innovatie en kwaliteit. Zo is er bijvoorbeeld de jaarlijkse Konferencja Borowka (Blauwe bessenconferentie, de grootste conferentie over blauwe bessen ter wereld. Hier wordt zowel nationale als internationale kennis gedeeld.

Connectie Nederland en Polen
Omdat Poolse tuinders afgelopen jaren veel EU-subsidies hebben kunnen ontvangen voor het bouwen van koelingen, sorteerruimtes en het verbeteren van hun kwekerij is het technische niveau van blauwe bessenkwekerijen in Polen erg gestegen. Echter, er zijn minder faciliterende, onderzoekende en innoverende bedrijven. Er is dan ook veel contact met Nederlandse bedrijven voor de levering en vermeerdering van planten, kwaliteitstrainingen en teeltadvies. De kennis over de tuinbouw in het algemeen wordt steeds groter in Polen. Kwekers, groot en klein, zijn niet bang om te innoveren en ze zien een goede toekomst in blauwe bessen.

Polen verwacht dit jaar een goed blauwe bessen seizoen. Het handelen en plukken gaat tot nu toe prima en de kwaliteit van de bessen is goed. Als het Poolse seizoen eindigt zullen ze hier verder gaan met het verhandelen van blauwe bessen vanaf het zuidelijk halfrond. Tegen die tijd ben ik weg en afgestudeerd en ga ik op zoek naar een baan in de AGF-sector.

Voor meer informatie:
lizalievens@live.nl
sandra@agrotrade-poland.pl




Publicatiedatum: 9-8-2017

[Lech]

2 week geleden heb ik bessen en aardbeien gekocht bij een kweker.
Ze smaakten goed maar ik denk dat ze uit de koeling kwamen.

[pietje Bell]

Ze waren koud zeker Lech

[Plievo]

Zwarte bessen zue ik in PL en NL weer nauwelijks, blijkbaar geen markt voor.

[Lech]

Rode bessen zie ik wel weer in de winkels liggen, de zwarte en witte bes ben ik nog niet tegen gekomen.
Ook op de markt zie ik alleen de rode en blauwe bes liggen.