Was vandaag op Geschiedenis24
Paul Rosenmöller en de val van De Muur: Polen: Verdwenen solidariteit
Precies twintig jaar na de val van De Muur kijkt Paul Rosenmöller naar de ontwikkelingen in de landen achter het vroegere IJzeren Gordijn. Aflevering 2: Polen: Verdwenen solidariteit. Deze aflevering staat Polen in het middelpunt. Al een half jaar voordat in Berlijn de muur omver gaat en de rest van het Warschaupact afbrokkelt, heeft Polen zijn eerste vrije verkiezingen die resulteren in een niet-communistisch leiderschap.
Genre Documentaire
Omroep IKON
Via deze link kan je de uitzending bekijken: http://www.ikonrtv.nl/uitzendingDyn.aspx?lIntType=29&lIntEntityId=498
Afl. 2: Polen:
In gebed verenigd
De Polen zijn na twintig jaar nog steeds solidair, ook in hun teleurstelling over het kapitalisme.
Al een half jaar voordat in Berlijn de muur omver gaat en de rest van het Warschaupact afbrokkelt, heeft Polen zijn eerste vrije verkiezingen die resulteren in een niet-communistische leider. Hoe komt het dan toch dat iedereen het alleen over de val van de Muur heeft? En waarom wordt Polen niet eens genoemd in een filmpje dat door de EU gemaakt is in het kader van het 20-jarig jubileum van de val van de Muur?
Paul Rosenmöller bezoekt de scheepswerf in Gdansk die de bakermat was van Solidarnosc, de vakbond van Lech Walesa. De meeste werven op deze voor Polen zeer belangrijke historische plek zijn nu, mede door inmenging van de EU, gesloten. Bijzonder is ook de ontmoeting met de timmerman die de speciale ronde conferentietafel bouwde waaraan de democratie werd gesmeed, maar die daarna zijn baan verloor. De timmerfabriek bleek niet bestand tegen de vrije markt.
De Polen zijn na twintig jaar nog steeds solidair, ook in hun teleurstelling over het kapitalisme. Maar wat hen het meest verenigt is hun diepgewortelde katholieke geloof.
Hoofdpersonen in aflevering 2
De Polen zijn na twintig jaar nog steeds solidair, ook in hun teleurstelling over het kapitalisme. In deze aflevering spreekt Paul Rosenmöller met:
Vrouwtje Ola zag de revolutie vanuit haar winkeltje aan
Aleksandra Olszewska
Je kunt bijna niet om haar heen, vrouwtje Ola zoals ze door de werfarbeiders wordt genoemd. Al sinds 1984 runt ze het souvenirwinkeltje voor de wereldberoemde poorten van de werf van Gdansk. Ze koestert de geschiedenis en als je haar er naar vraagt gaat ze los. Walesa, de Paus, Popieluszko, ze praat over deze illustere personen alsof het dierbare vrienden zijn.
Toen de opstanden in 1988 en 1989 in Gdansk hun, tamelijk vreedzame, hoogtepunten bereikte en Solidarnosc zijn hoogtijdagen beleefde, zag vrouwtje Ola vanachter het raampje van haar winkeltje deze revolutie aan haar voorbij trekken. Die tijd is definitief voorbij. Voor haar is er maar een Solidarnosc, en dat was de tijd dat haar held Walesa daar de scepter zwaaide. Het tegenwoordige Solidarniosc vindt ze maar schreeuwerige hooligans.
Op zijn plek tijdens de omwentelingen
Lech Walesa
.png)
Als oprichter van de legendarisch vakbond Solidarnosc, is Lech Walesa's rol binnen de ontwikkelingen die hebben geleid tot het einde van het communisme, uitgegroeid tot een mythische. Als elektricien op de werf kreeg hij de rol van leider toegeworpen.
Tijdens de omwentelingen was hij erg op zijn plek. Met de nodige scherpte en humor kon hij met iedereen aan tafel. Zo kwam hij dus ook terecht aan de ronde tafel waar hij, met Solidarsnosc, als winnaar uit de bus kwam. Toen hij in 1990 tot president werd gekozen wist hij Polen redelijk succesvol het nieuwe vrij marktsysteem binnen te leiden. Dit ging gepaard met harde maatregelen waardoor veel mensen hun werk verloren, met als gevolg een flinke afname van zijn populariteit. Bij de volgende verkiezingen in 1995 bleef hij dan ook nergens.
Toen in 2006 Solidarnosc zijnn steun gaf aan Lech Kaczynski, nam Walesa afstand van zijn vakbond en liet zich uitschrijven. Walesa ziet niets in het huidige Solidarnosc. De vlag van de vakbond had al in de begin jaren negentig naar het museum gebracht moeten worden.
Verraden door Walesa
Zbyszek Stefanski
.png)
Zbyszek Stefanski is fanatiek, groot en zjn lichaam is vol tattoeages. Je begrijpt al snel dat je met hem geen ruzie moet krijgen. Hij was nog maar jong toen Walesa en zijn Solidarnocs wereldgeschiedenis schreven. Maar hij liep voorop en is daar nog steeds trots op. Toch is de teleurstelling enorm. Toen staakten ze voor verandering en, dat kun je wel zeggen, dat is gelukt. Nu, nog steeds lid van Solidarnosc, kan hij staken en demonstreren wat hij wil, zijn baan staat hoe dan ook op de tocht. Als de naam Walesa valt, kan Zbyszek de weerzin in zijn ogen niet verbergen. Hij, en veel van zijn collega's op de werf, voelen zich al jarenlang verraden door de stakingsleiders van toen.
Maker van de ronde tafel waaraan de democratie werd gesmeed
Andrzej Slesik
Andrzej Slesik kan zich de dag nog goed herinneren waarop er een bestelling binnen kwam. Een grote ronde tafel. Een uitdaging was het, want hij moest in korte tijd klaar. Eerst wist men niet waar die tafel voor moest dienen. Toen duidelijk werd dat de tafel gebruikt zou worden voor de gesprekken tussen de communisten en Solidarnosc en dat aan deze tafel misschien wel eens het einde van het verfoeide systeem bekokstoofd zou kunnen worden, maakten Andrzej en zijn collega's met liefde overuren.
Andrzej is zeker trots op zijn rol bij de val van het communisme, het is ten slotte een mooie tafel geworden. Maar over zijn ervaringen in de laatste twintig jaar met het Westerse marktmodel is hij toch wat minder enthousiast. De timmerfabriek waar hij werkte, en zijn finest hour beleefde met de bouw van de tafel, wist niet overeind te blijven in de turbulentie die gepaard ging met de invoering van het kapitalisme in Polen.
Pleiten voor heiligverklaring van preister Popieluszko
Katarzyna Soborak
Katarzyna Soborak is trots op haar functie als beheerder van het archief van Jerzy Popieluszko. Zo mogelijk nog populairder in Polen dan paus Johannes Paulus de II (Woytila) is de in 1984 op 37-jarige leeftijd vermoorde priester Jerzy Popieluszko. Hij was de priester die van het begin af aan de kant koos van de stakers. Zijn kerkdiensten, vaak uitgezonden door Radio Free Europe, waren aanvankelijk de enige plekken waar voorzichtig kritiek geuit werd op het systeem. Beroemd zijn de foto's van hem met Lech Walesa.
Popieluszko's populariteit was een doorn in het oog van de communisten. Zijn lijk werd 30 oktober 1984 gevonden in een waterreservoir bij Wloclawek. Polen was in shock. Als snel werd duidelijk dat de geheime dienst achter deze moord zat. De daders zijn opgepakt en hebben flinke straffen uitgezeten. In 2008 werd Popieluszko zalig verklaard. Katazryna Soborak is een van de pleiters voor zijn heiligverklaring.
