Hoe een straatarm meisje uit Dalfsen kampbewaakster werd in Auschwitz

Plievo
Berichten: 2945
Lid geworden op: do aug 18, 2011 8:19 pm

Hoe een straatarm meisje uit Dalfsen kampbewaakster werd in Auschwitz

Bericht door Plievo » ma mei 04, 2020 7:53 am

Hoe een straatarm meisje uit Dalfsen kampbewaakster werd in Auschwitz
Afbeelding
Dit is het verhaal van Ria Jorink, een straatarm meisje uit Dalfsen dat tijdens de Tweede Wereldoorlog als kampbewaakster in vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau belandt. Ze wordt veroordeeld, maar tot de doodstraf of een jarenlange gevangenisstraf komt het niet. Wel tot een geruisloos leven in Zwolle, waar ze in 2002 op 82-jarige leeftijd overlijdt.

De wenkbrauwen van Paul van de Water fronsen als hij voor het eerst de naam van Ria Jorink tegenkomt. Hij doet zijn promotieonderzoek naar gewelddadige Nederlandse collaborateurs in de Tweede Wereldoorlog aan de Universiteit van Amsterdam. Dat vrouwen heulen met de Duitsers en daarbij ook nog een gewelddadige rol innemen, komt in de Tweede Wereldoorlog niet vaak voor. De onderzoeker verdiept zich verder in het verleden van Jorink en via onder meer haar strafdossier en gesprekken met nabestaanden reconstrueert hij haar levensloop. Haar uitzonderlijke en nog onbekende verhaal nam hij op in zijn recent verschenen boek over gewelddadige Nederlandse collaborateurs.


Ria Jorink wordt op 4 januari 1920 geboren en groeit met haar twaalf broertjes en zusjes op in een armetierig huisje op het huidige landgoed Hessum, net buiten Dalfsen. Met haar vader, die werkt als melkmeter en landarbeider en regelmatig zonder werk zit, heeft ze een slechte relatie. ,,Ze werd door haar vader misbruikt. Of hij haar ook seksueel misbruikte, weet ik niet, maar die geur hangt wel om haar uitspraken heen”, weet Van de Water.


Moeder Jorink sterft als dochter Ria 14 jaar is, mogelijk als gevolg van complicaties van de bevalling van het dertiende kind. Als een van de oudere kinderen neemt ze de rol van haar moeder op zich en zorgt ze voor haar jongere broertjes en zusjes.

Afbeelding


Naïef
Afbeelding
Op 1 september 1951 verscheen een artikel in het Overijssels Dagblad over de terugkeer van de broer van Ria Jorink uit Korea. Zij geeft aan goed voor hem te zullen zorgen.

Na de Duitse inval werkt Jorink als dienstmeisje in Zwolle, bij onder meer een NSB-gezin en een tandarts en later bij verschillende Duitse organisaties. Tijdens haar werk maakt ze kennis met het nationaal-socialisme en leert ze de Nederlandse SS’er Ben Becker kennen. Hij haalt haar over om als kampbewaakster in Vught te gaan werken. Hiermee kan ze loskomen van haar vader. En: haar loon van honderd gulden per maand is ruim het dubbele van wat ze verdient als dienstmeisje. Wat een concentratiekamp precies is en wat er van haar als Aufseherin verwacht wordt? Ze heeft geen idee.

De dan 23-jarige Jorink begint in het najaar van 1943 aan haar nieuwe baan in Vught. In het kamp loopt ze de 19-jarige bewaakster Jacoba Roelofs uit Utrecht tegen het lijf. Ze worden vriendinnen en na de oorlog trouwt Roelofs zelfs met een broer van Jorink. Beide bewaaksters worden na twee maanden overgeplaatst naar vernietigingskamp Auschwitz, omdat ze in Vught boventallig worden verklaard. Althans, dat is hun lezing na de oorlog. Een voormalige gevangene verklaart namelijk dat de overplaatsing van Jorink gezien moet worden als straf, omdat ze een andere gevangene extra melk heeft gegeven.


Dwangarbeid

In Auschwitz komt Jorink niet bij de gaskamers en verbrandingsovens te werken, maar in een van de vele werkkampen in de omgeving. Financieel gezien gaat ze er ook nog op vooruit: 135 Reichsmark per maand. Ze krijgt in het werkkamp vooral te maken met Oost-Europese en Nederlandse vrouwen die dwangarbeid moeten verrichten. ,,Ze moet van de gaskamers hebben geweten”, beseft Van de Water. ,,Het is vrijwel onmogelijk dat ze niet wist dat er mensen massaal werden vernietigd.”


Verraad

Tijdens haar periode in Auschwitz krijgt ze een relatie met de Duitse SS-onderofficier Walther Janszen. In het voorjaar van 1944 gaat ze in de fout. Jorink neemt kousen en zeep aan van een gevangene en wordt verraden door een kampbewaakster. De Aufseherin wordt zes weken opgesloten in een bunker, waarna ze moet voorkomen bij het Kriegsgericht.


Tijdens haar tijd in de bunker krijgt ze veel bezoek van Janszen en wil ze naar eigen zeggen het nationaal-socialisme de rug toekeren. Ze raakt in verwachting en verkeert in de veronderstelling dat een zwangerschap mogelijk zou kunnen helpen om weg te komen uit het kamp.

Het Kriegsgericht veroordeelt Jorink tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 3,5 jaar en overplaatsing naar het Joodse ghetto in Kaunas, Litouwen. Na de oorlog verklaart Jorink dat ze daar vanwege haar zwangerschap wordt ontzien. Verder zijn de Duitsers in die periode vooral bezig met het in veiligheid brengen van hun bezittingen, aangezien de troepen van Stalin oprukken. Na circa anderhalve maand wordt ze ontslagen en reist ze naar Berlijn, waar ze tot de laatste fase van haar zwangerschap gaat werken in een vliegtuigfabriek.
Afbeelding
De bekendmaking van de verloving van Ria Jorink en Ben Becker in de Volkskrant. © Volkskrant


Geboorte
Afbeelding
Paul van de Water deed onderzoek naar Ria Jorink uit Dalfsen. In zijn recent verschenen boek worden elf Nederlandse collaborateurs uitgelicht.

De Dalfsense neemt op 5 februari 1945 de trein naar Wiesbaden. In de coupé is het overvol en uitgerekend daar begint de bevalling. Ze wordt abrupt de trein uitgezet en zet in een weiland zelfstandig een dochter op de wereld, die later wordt grootgebracht in een pleeggezin in Maastricht.

In de weken erna gaat ze in Berlijn op zoek naar haar partner, Walter Janszen. Ze vindt hem en samen belanden ze in Beieren. Begin mei wordt ze daar door de geallieerden opgepakt en uitgeleverd aan Nederland.

In interneringskamp de Roskam bij Weesp komt ze haar vriendin Jacoba Roelofs weer tegen, waarna het proces tegen Jorink begint. Dankzij een ijverige advocaat, een spijtbetuiging en ingetrokken belastende verklaringen spreekt een tribunaal in april 1948 een mild vonnis: ontzetting uit het kiesrecht en een voorwaardelijke celstraf van achttien maanden, met een proeftijd van drie jaar. Wel komt ze onder toezicht te staan van de reclassering. Haar vriendin Jacoba komt er een stuk slechter vanaf: in 1950 wordt ze veroordeeld tot tien jaar cel, waarvan ze er ongeveer acht uitzit.


Stilzwijgen

Na de oorlog trouwt Roelofs met een broer van Jorink, een held uit de Korea-oorlog, die tijdens zijn werk als explosievendeskundige beide handen heeft verloren. Het huwelijk blijft kinderloos en ze leven een onopvallend bestaan in Zwolle. Over het oorlogsverleden van Roelofs wordt niet gesproken. Ze overlijdt in 1998. Haar partner, de broer van Jorink, sterft twaalf jaar later.

Ria Jorink trouwt na de oorlog met haar oude liefde Ben Becker en gaat met hem eveneens in Zwolle wonen. Ze krijgen een zoon. Hij krijgt na tientallen jaren te horen dat hij nog een halfzus heeft, dat gebeurt pas kort voor het overlijden van Jorink op 18 mei 2002, ze wordt 82. Ook over het oorlogsverleden van Becker en Jorink wordt in de familie jarenlang gezwegen.

De aan het NIOD verbonden Van de Water noemt Jorink en Roelofs ‘ontzettend naïef’. ,,Maar hoe onnozel ze ook waren en wat de motieven ook geweest mogen zijn, zonder mensen als Jorink en Roelofs zou het vernietigingsapparaat van de nazi’s niet hebben kunnen functioneren.”

Paul van de Water. In dienst van de nazi’s - Gewone mensen als gewelddadige collaborateurs, 384 pag., 25 euro.

Afbeelding



https://www.ad.nl/dossier-75-jaar-vrijh ... ~a96cc881/

Plaats reactie