‘From the Ashes of Sobibor’ bewijst dat niemand alleen kan overleven
"Ik geloof nog steeds, ondanks alles, dat mensen echt goed van hart zijn." Anne Frank, het beroemde 15-jarige joodse meisje, schreef die woorden in haar beroemde dagboek, dat vaak wordt aangehaald als een toppunt van hoop als het over de Holocaust en Duitse oorlogsmisdaden gaat.
Door Paweł Jędrzejewski
Zou Thomas Toivi Blatt, een 15-jarige joodse jongen uit het kleine Poolse stadje Izbica, hetzelfde kunnen zeggen? Omdat zijn ervaringen illustreerden hoe wreed de mensheid kan zijn.
Toen Anne Frank stierf in het concentratiekamp Bergen-Belsen, was Toivi Blatt al een vrij man. Toen hij echter dezelfde leeftijd had als toen Anne haar diepzinnige woorden dacht, bleef hij een gevangene in het vernietigingskamp Sobibor.
Gedurende een periode van anderhalf jaar vermoordden Duitse functionarissen die rechtstreeks het sentiment en het doel van de Duitse staat vertegenwoordigden, tussen de 150.000 en 300.000 onschuldige mensen – uitsluitend omdat ze joods waren. En net als Anne Frank hield ook Toivi Blatt een dagboek bij.
Hoewel het dagboek uiteindelijk verloren ging en vernietigd werd, slaagde Blatt erin het te reconstrueren, en jaren later werd het de basis van zijn boek, voor het eerst gepubliceerd in de Verenigde Staten in 1997, getiteld "From the Ashes of Sobibor: A Story of Survival," een angstaanjagend, meedogenloos testament en krachtig persoonlijk verhaal over de menselijke wil om te leven te midden van de neiging tot ondergang van wreedheid.
Of simpelweg dat onze wil om te overleven een onmenselijke wereld kan ontketenen. Na vele decennia in Californië te hebben gewoond, werd Toivi Blatt een 'bewaker van ons geheugen'. Hij deelde wat hij met eigen ogen had gezien, hij beschreef wat hij had meegemaakt en uiteindelijk publiceerde hij twee boeken over het menselijk lot in een vernietigingskamp.
Niet alleen zijn ervaringen werden de basis van de film "Escape from Sobibor", maar ook Blatts verhaal, zijn strijd om het leven, zijn verblijf in het kamp en zijn beschrijving van de gevangenenopstand in oktober 1943 –– de meest succesvolle opstand in de geschiedenis van de Holocaust - bleek van het grootste belang voor een uitdrukking van de menselijke conditie zelf.
Blatts memoires onderzochten en beschreven de extremen van de menselijke realiteit, vooral onder gruwelijke omstandigheden. Een voorbeeld hiervan is een Poolse boer op het platteland, die Blatt en twee andere ontsnapte vluchtelingen vrijwillig verborg voor de Duitsers, en later deelnam aan het vermoorden van een vluchteling en het neerschieten van Blatt en een andere Jood om alles te stelen wat ze hadden.
Door zijn lot na zijn ontsnapping uit Sobibor te vertellen en voorbeelden te geven van zowel het verdienen van hulp als het ondergaan van verraad, portretteerde hij beide kanten van de medaille, beide uitersten van de menselijke conditie.
De misleiding
In zijn videogetuigenis in 1995 benadrukte Blatt dat Sobibor nooit een concentratiekamp was. Sobibor was een vernietigingskamp. Een instant dodenkamp. Toen Poolse joden in goederenwagons naar kampen werden vervoerd, vermoedden ze altijd dat ze misschien vermoord zouden worden. Duizenden joden uit Nederland en andere West-Europese landen kregen echter nooit de kans om te beseffen dat ze in de gaskamers zouden worden vermoord.
Dat is precies waarom de Duitsers geweld gebruikten tegen Joden uit Polen en hen met geweld naar de kamers dreef. Omdat ze met tegenzin accepteerden dat de Polen hun lot kenden.
Maar voor die West-Europese nieuwkomers werd een heel andere methode gehanteerd. Eerst hielp een groep 'kalme' gevangenen hen uit de wagons. Sommige gevangenentransporten werden zelfs in passagierswagons vervoerd, waarbij maaltijden werden verstrekt door Nederlandse Judenrats en medicijnen werden aangebracht door getrainde verpleegsters. Bij aankomst werd de mensen – opnieuw op passieve toon – gevraagd om hun bagage op het perron achter te laten en ervoor te zorgen dat elke koffer voorzien was van een label met de naam van de eigenaar erop. Van het station naar het eigenlijke kamp liep een weg met bloeiende bloemen. Het was schoon en netjes, net als een Duitse spa.
Blatt deelde in een interview: “Ik stelde me voor dat Sobibor een hel moet zijn. En nu zit ik in Sobibor. Maar in plaats [van] het zien van deze fantasierijke hel die ik in gedachten had, was het ongelooflijk schoon, het was netjes. Het was [zoals bij een] zomers plaatsbezoek hier in Amerika, rustig, groen.
Aankomsten werden begroet door de kampband en later door een koor. De ter dood veroordeelde onschuldigen werden naar het plein geleid waar de SS-officier, Hermann Michel, in een wit schort verscheen om de indruk te wekken een dokter te zijn. Hij sprak de nieuwkomers op beleefde toon toe, verontschuldigde zich eerst voor de lange en moeizame reis en legde vervolgens uit dat voordat ze zouden worden overgeplaatst naar een plek waar werk en goede leefomstandigheden op hen wachten, ze een bad moeten nemen zodat ze kunnen uitrusten. in "schoongemaakte" accommodaties die op hen wachten. Na het baden krijgen ze hun bagage en kleding. Daarom was het zo belangrijk om veters aan elkaar te strikken, want het zou een probleem zijn als je schoenen kwijtraken.
Na zijn toespraak werd bijna altijd met applaus gereageerd. (Een schijnbare regel van de menselijke natuur.) En glimlachend naar de menigte, gaf hij aan dat hij aanvullende informatie wilde overbrengen over de tafels die tegen de muur stonden, waar ansichtkaarten met postzegels beschikbaar waren. Hij stelde voor van deze gelegenheid gebruik te maken om uw dierbaren te schrijven dat u veilig en wel bent aangekomen. Schrijf gewoon een paar woorden en wij doen de rest. Met deze ansichtkaarten sussen de Duitsers niet alleen opzettelijk de waakzaamheid van joden die nog niet zijn gedeporteerd, maar verkrijgen ze ook hun adressen om te weten waar ze naar op zoek zijn.
Maar er is altijd een keerpunt. Een "rode vlag". En een perfect voorbeeld was toen handtassen van vrouwen snel en plotseling werden weggenomen, wat meestal het moment werd waarop sommige mensen zich 'bedreigd' begonnen te voelen. Er mogen dan wel naamplaatjes op de bagage zitten, dachten ze, maar hoe kunnen de Duitsers ons onze handtassen teruggeven zonder te weten van wie ze zijn?
De Duitsers merkten zulke kleine details op en verfijnden het proces bewust. Wanneer een handtas werd opgehaald, kreeg een vrouw een "claimnummer" om te onthouden en te presenteren bij het verlaten van het badhuis. Het nummer was natuurlijk volkomen zinloos. Deze tassen waren al eigendom van de Duitse staat.
Dus tegen de tijd dat iedereen uitgekleed was en vrouwen naar faciliteiten werden geleid waar hun haar werd geknipt, namen de opzettelijke afleidingen net genoeg tijd in beslag zodat, toen de kappers klaar waren met hun werk, de kamers al waren vrijgemaakt van lijken van mannen en de Duitsers konden doorgaan met het uitroeien van de vrouwen. Blatt zei: 'Ik herinner me nog steeds het vreselijke geschreeuw. Duurt ongeveer 15 minuten en zakt langzaam weg.”
Lees het gehele verhaal hier:
https://tvpworld.com/70902017/from-the- ... vive-alone