De gravin en haar Rembrandts

[Lech]

De gravin en haar Rembrandts

Kunstgeschiedenis Het bevlogen leven van een Poolse gravin staat centraal in een hybride boek over twee verloren gewaande Rembrandts, die na eeuwen rondzwerven in 1994 opdoken in Polen.


‘Schilderijen van Rembrandt keren terug naar Polen’, kopten Poolse kranten op 27 oktober 1994. Een hoogbejaarde, in Rome wonende Poolse gravin had het Koninklijk Paleis in Warschau 150 kostbare oude schilderijen geschonken. Daaronder twee meesterlijke Rembrandts die tweehonderd jaar eerder aan de Poolse koning Stanislaw August toebehoorden. Opmerkelijk nieuws, want algemeen werd aangenomen dat deze portretstudies van een meisje en een bebaarde man, zogeheten tronies, kort na de Tweede Wereldoorlog bij een brand verloren waren gegaan.

Kunsthistorica Gerdien Verschoor (1963) schetst in Het meisje en de geleerde de geschiedenis van beide Rembrandts en de levensverhalen van de diverse eigenaren. Drie eeuwen lang zwierven de uit 1641 daterende panelen gezamenlijk door Europa. Ze hingen in de zeventiende eeuw in het deftige Amsterdamse grachtenpand van lakenhandelaar Jan van Lennep de Oude. Daarna behoorden ze onder anderen toe aan de Pruisische koningen Frederik I en II en aan Stanislaw August, de laatste koning van een zelfstandig Polen. Na zijn gedwongen aftreden belandden de Rembrandts in 1815 in de adellijke Poolse familie van de gravin die ze bijna twee eeuwen later zou schenken.

Het bijzondere levensverhaal van de laatste eigenaresse van de Rembrandts staat centraal in Verschoors boek. Karolina Lanckoronska (1898-2002), een van de eerste vrouwelijke hoogleraren kunstgeschiedenis, kreeg de liefde voor kunst mee van haar vader, een puissant rijke ‘kunstgraaf’ die voor zijn collectie een stadspaleis in Wenen liet bouwen. Een trotse aristocrate, die door de nazi’s als ‘vijand van het Duitse Rijk’ naar concentratiekamp Ravensbrück werd gestuurd, terwijl Hitler en Göring ruzieden over de kunstschatten van de Poolse familie.



Gerdien Verschoor: Het meisje en de geleerde. Kroniek van twee verloren gewaande Rembrandts. Atlas Contact, 304 blz. € 22,99



https://www.nrc.nl/nieuws/2019/04/05/de ... s-a3955849