De Poolse bruid

Lech
Berichten: 4935
Lid geworden op: vr aug 19, 2011 12:30 pm

De Poolse bruid

Bericht door Lech » di jun 18, 2019 5:13 am

Boer Henk en zijn Poolse bruid groeien op het toneel langzaam naar elkaar toe
Cultuur

Ula Idzikowska– 1:00, 18 juni 2019
Afbeelding
Lotte Dunselman als Anna Krzyzanowska in de theaterbewerking van ‘De Poolse Bruid’. © Lex Vesseur en Jelmer Buitenga
recentie

De film ‘De Poolse bruid’ uit 1998 was een ode aan de ongerepte schoonheid van het Groninger land. In de theaterbewerking, te zien in Onderdendam, gaat het vooral om het innerlijke landschap van boer Henk en zijn Poolse Anna.

Het is fris in boerderij De Haver, tussen de groene velden van het Groningse dorp Onderdendam. Lichtstralen wringen zich door de gaten van het dak en belichten het toneel, waarop slechts een paar tafels staan. Imposante balken ondersteunen de constructie van rode baksteen. De schuur lijkt zo op een sobere kerk. “De locatie zelf is het decor”, zegt regisseur Lies van de Wiel.

Vanaf morgen spelen Toneelgroep ECHO en het Noord Nederlands Toneel hier ‘De Poolse Bruid’, een theaterbewerking van de populaire film van Karim Traïdia uit 1998. Daarin is de Poolse Anna op de vlucht voor haar pooiers; de stugge boer Henk neemt haar in huis. De twee spreken elkaars taal niet, maar vinden elkaar uiteindelijk toch. Behalve een ontroerend liefdesverhaal was deze met prijzen overladen film ook een ode aan het Groningse Hogeland.

[b]Leegte[/b]

Datzelfde landschap omringt ook boerderij De Haver in Onderdendam, een dorp van twee straten, een windmolen en huizen die tegen elkaar aanleunen aan de rand van het kanaal. Een houten brug leidt naar een weg tussen de velden, de wind heeft vrij spel in het lege landschap.

In de theaterversie roept scenarioschrijver Jibbe Willems de omgeving op in poëtische woorden:

Hier zit niks tussen
land en lucht
geen staal beton glas
ja bomen wortelen hier en daar
in de stoppelbaard
van ongeschoren velden


Schaarse dialogen

Het was nog niet zo makkelijk om de film met schaarse dialogen en veel landschapsbeeld te bewerken tot een toneelstuk, zegt Van de Wiel. De schrijver vertrok van het originele filmscenario, geschreven door Kees van der Hulst. “Maar dat bevat vooral regieaanwijzingen aangezien Anna en Henk nauwelijks communiceren. Die verwerkte Willems grotendeels in de tekst. Nu is het omgekeerd: er staan amper instructies voor mij als regisseur. Een ware uitdaging, maar die geeft mij ook veel vrijheid.”

In het begin spelen de acteurs heel zuinig, ze zeggen vooral letterlijk wat hun personages aan het doen en beleven zijn: “Hij staat aan het aanrecht.” Of: “Ze hoort de snijbladen van windmolens. Ze rent.”

Van de Wiel: “Willems heeft de tekst in de derde persoon geschreven. En het werkt. Zo kunnen acteurs afstand nemen van hun personages. Ze worden vertellers, een doorgeefluik voor de handelingen en emoties van personages. Maar ze zijn het personage niet. Pas later, naarmate Anna en Henk dichter naar elkaar toe groeien, groeien de acteurs ook naar hun personages toe. Er ontstaat interactie, monologen maken plaats voor een dialoog.”

Daarbij kozen ze bewust voor een minimalistisch decor, waarbij de toeschouwer zich veel moet inbeelden. Actrice Lotte Dunselman, die Anna speelt, demonstreert het. “Hier kijk ik voor mij uit”, ze brengt de hand naar haar voorhoofd alsof ze de verre horizon gade slaat. “Dan is het publiek het veld. Wanneer we boven zitten, zijn we naast het kippenhok. En wanneer ik aan de tafel ga zitten, zijn we terug in de eet- of de woonkamer.” Dunselman, die deze theaterproductie ook initieerde, heeft overwogen om het landschap gewoon te laten zien. “Maar dat bleek niet mogelijk op deze locatie. We vonden het uiteindelijk ook beter zo want de nadruk in het toneelstuk ligt op het innerlijke landschap.”

Flinke scheuren

Binnenin de zwijgzame personages broeit het en groeit de liefde. “De Poolse Bruid vertelt een universeel verhaal over twee kwetsbare mensen die elkaar nodig hebben om hun problemen op te lossen”, zegt Dunselman.

De theatervoorstelling bevat ook actuele accenten. Zo is de boerderij van Henk beschadigd door een aardbeving, ook in het echt: de plafonds en muren van rijksmonument De Haver vertonen flinke scheuren. Ook zijn er verwijzingen naar Polen die uitgebuit worden in Nederlandse tuinkassen en distributiecentra. Anna staat bovendien symbool voor alle vrouwen die gedwongen worden tot prostitutie. “Maar het gaat om twee beschadigde mensen in een beschadigde omgeving; twee eilanden die toenadering tot elkaar zoeken; fragiele prooien die voor elkaar zorgen. Dankzij liefde kunnen hun wonden helen.”

Op het toneel geeft boer Henk, gespeeld door Paul van der Laan, intussen de kippen eten. Dunselman rent hem achterna. “Mag ik oe hel-pen?” Eerder oefende ze Nederlandse zinnen uit een boekje dat Henk haar cadeau heeft gedaan: ‘dank oe wel’, met Pools accent. Ze staat op het podium in een veel te grote spijkerbroek die ze voortdurend omhoog trekt. Een geruit hemd en veiligheidsschoenen maken haar boerinnenoutfit compleet.

De zaal met 200 blauwe stoeltjes is nu nog leeg maar vanavond zal het vol zijn. “Voor sommigen is het wellicht een lange weg om naar Onderdendam te komen”, vermoedt Dunselman. “Maar hier, in deze omgeving wordt alles tastbaar: de aardbevingen, de ellende waar mensen mee te maken hebben, de ontmoeting van twee onbekenden die maar dichter en dichter naar elkaar toe groeien.”

De Poolse Bruid is van 19 t/m 21 juli te zien in de Boerderij De Haver in Onderdendam.
https://www.trouw.nl/cultuur/boer-henk- ... ~ae3a1423/

Plaats reactie