Dat Europese leger komt er nietGeplaatst door Nick Ottens op

[bertvaneck]

Dat Europese leger komt er nietGeplaatst door Nick Ottens op 19 september, 2012 - 17:44

De grote Europese lidstaten willen vaart maken. Het continent zou met een mond op het wereldtoneel moeten spreken en uiteindelijk tot een Europese krijgsmacht moeten komen.

Onder leiding van de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Guido Westerwelle stellen Duitsland, Frankrijk, Italië, Polen en Spanje voor meer samen te werken op het gebied van defensie en buitenlands beleid. België, Denemarken, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk en Portugal lopen netjes achter de grote jongens aan.

Een enkele lidstaat zou niet langer beslissingen kunnen blokkeren. Dus kan het gebeuren dat "Europa" zich achter het afdwingen van een vliegverbod boven Syrië schaart ook al is Nederland het daarmee oneens. Of we dan ook verplicht zijn F-16's te sturen, laten de ministers nog even in het ongewisse.

Ironisch genoeg waren het Duitsland en Italië die zich vorig jaar verzetten tegen het afdwingen van een vliegverbod boven Libië. (Ook Turkije was tegen.) De Duitsers trokken zelfs hun troepen uit het Middellandse Zeegebied terug om te voorkomen dat ze noodzakelijk bij de operatie zouden worden betrokken. Je zou denken dat deze landen wel twee keer nadenken voordat ze zich laten gijzelen door een "Atlantisch" buitenlands beleid dat eerder geneigd is tot interventie. Wellicht dat het imperialistische verleden hier een rol speelt, maar Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk laten hun invloed graag gelden op het wereldtoneel terwijl de Duitsers voorzichtiger zijn. Ook dat heeft een historische reden. Wat weer verklaart waarom Polen zich aan de kant van de Westerse bondgenoten schaart.

Echter, de Britten zijn niet te spreken over de voorstellen van Westerwelle. Zij zitten in een voortdurende spagaat tussen Europa en de Verenigde Staten. Als puntje bij paaltje komt, kiezen ze voor de laatste. Een Europees buitenlands beleid of een Europees leger zal het zonder de Britten moeten stellen. Wat het voor de Duitsers makkelijker maakt een dergelijk samenwerkingsverband naar hun hand te zetten. Alleen Frankrijk en Polen hebben werkelijk andere belangen. Vooral de laatste maakt zich zorgen over de banden tussen Berlijn en Moskou. Net als veel andere Centraal- en Oost-Europese staten vreest het terecht dat Duitsland meer geeft om het eigenbelang, dat gebaat is bij nauwe betrekkingen met de Russen om de gasleveranties aan Europa veilig te stellen, dan de belangen van mede-Europeanen is het voormalige Oostblok.

Het is bepaald niet de eerste keer dat gesproken wordt over verregaande samenwerking op het gebied van defensie en buitenlands beleid. Al in 1950 kwamen de Fransen met het idee van een Europese Defensiegemeeenschap waar de oorspronkelijke zes leden van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal deel van zouden uitmaken. Het leidde nergens toe, want de NAVO was net opgericht en met uitzondering van de Fransen zagen de Europese bondgenoten meer in een pact met het machtige Amerika. (Waar Frans-Algerije geen deel van mocht uitmaken.)

Dat is eigenlijk wel de rode draad die door al dit soort voorstellen van de afgelopen halve eeuw loopt. De Europese Politiek Samenwerking van 1970 en het Gemeenschappelijke buitenlands- en veiligheidsbeleid binnen de huidige Europese Unie komen maar niet tot een eenduidig buitenlands beleid. Europese ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie ontmoeten elkaar regelmatig in Europees en NAVO-verband (naast de gebruikelijke Europese Raad is er een Politiek en Veiligheidscomité, een Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen, een Europese Unie Militair Comité en natuurlijk de Atlantische Raad). In 1999 werd in Helsinki al de wens uitgesproken tot een Europese legercapaciteit te komen -- in 2003. In 2004 werd de streefdatum naar 2010 doorgeschoven. Sindsdien heeft niemand het er meer over.

Formeel bestaat er een European Rapid Reaction Force, maar het stelt niet zoveel voor. Ook is er een European Gendarmerie Force waar de Koninklijke Marechaussee aan mee doet. Eenheden van deze groep helpen Afghaanse soldaten trainen binnen het mandaat van ISAF en werden in 2010 naar Haïti gestuurd, maar het is vooral een samenwerkingsverband van enkele marechaussee-eenheden, geen "Europees leger". Duitsland heeft niet eens een marechaussee.

Afgezien van vragen over hoe zo'n "Europees leger" er uit zou moeten zien, wie er leiding aan geeft, in hoeverre nationale krijgsmachten er in op moeten gaan en wie er voor gaat betalen, blijft het voornaamste obstakel voor verdere integratie de NAVO. Je zou kunnen zeggen dat we al een Europees leger hebben met voordeel dat het vooral uit Amerikanen bestaat.

Wat niet wilt zeggen dat het plan van Westerwelle geheel nutteloos is. De intentie om meer samen te werken als het gaat om de aanschaf van defensiematerieel is bijvoorbeeld prima. Als we bijvoorbeeld allemaal dezelfde staaljager kopen, kunnen we lagere prijs afdwingen, nietwaar? Tja.

Een Europees buitenlands beleid zal er ook niet komen. Wat Henry Kissinger ooit over Duitsland zei, gaat ook op voor Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk: te groot voor Europa, te klein voor de wereld. De andere lidstaten zullen hun soevereiniteit (nog) niet in dergelijke mate willen opgeven dat de grote drie kunnen beslissen wat Europa van internationale kwesties vindt terwijl deze grote drie, en die iets minder groten zoals Italië en Polen, niet bereid zijn hun veto op te geven, wat volgens het plan van Westerwelle nodig is om tot een eenduidig buitenlands beleid te komen. Het blijven mooie plannen, maar de realiteit is weerbarstig.