Deze jonge architect is één van de drijvende krachten achter

Informatie over de Poolse politiek mag hier geplaatst worden.
bertvaneck
Berichten: 16423
Lid geworden op: vr aug 19, 2011 8:54 am

Deze jonge architect is één van de drijvende krachten achter

Bericht door bertvaneck » wo aug 16, 2017 3:32 pm

Deze jonge architect is één van de drijvende krachten achter de massaprotesten in Polen

Tienduizenden mensen gingen afgelopen juli de straat op in Polen. Ze protesteerden tegen wetsvoorstellen van de regering die de onafhankelijke rechtspraak aantasten. In deze demonstraties spelen jonge individuele burgers een cruciale rol. In de Poolse stad Poznań is de 29-jarige Francziszek Sterczewski in slechts enkele weken tijd hét gezicht geworden van de lokale protestbeweging daar.
Helenka Spanjer



woensdag 16 augustus 2017



“We hebben absoluut geen ambitie om in de politiek te gaan”, benadrukt Francziszek Sterczewski als ik hem spreek via Skype. De jonge architect en urban activist staat in zijn woonplaats Poznań al enkele jaren bekend als initiatiefnemer van creatieve acties om publieke ruimtes voor de burger op te eisen.




Francziszek Sterczewski


Toen de rechts conservatieve regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) met wetsvoorstellen kwam die de Poolse rechtsstaat afbreken, kreeg hij bericht van verschillende bekenden dat ze “echt iets moeten doen”. In Warschau was de Facebookpagina Łańcuch Światła (slinger van licht) opgericht, van waaruit in de hoofdstad demonstraties tegen de overheidsplannen werden georganiseerd. Sterczewski maakte vanuit dezelfde naam een Facebookpagina voor Poznań aan en niet lang erna stond ook hier de eerste oproep live: of alle inwoners die rondom het centrale plein plac Wolności wonen, lampen en kaarsen in hun vensterbank willen plaatsen. Niet toevallig betekent plac Wolności het vrijheidsplein. Dit plein kent al een lange geschiedenis van demonstraties.



Duizenden mensen zijn op donderdagavond 20 juli in Poznań naar plac Wolności getrokken, een plein in het centrum van de stad. Bron: Facebook - Łańcuch Światła Poznań


Sterczewski rekende op een opkomst van zo’n honderdtal mensen, er kwamen duizenden. De eerste keer waren het er zo’n 4.000, maar met de dag kwamen meer mensen de straat op, en binnen drie dagen overschreed de teller al de 10.000. Allemaal hadden ze een lampje of een kaars bij zich die ze in de lucht hielden.



Demonstratie plac Wolności in Poznań. Bron: Facebook - Łańcuch Światła Poznań


“Deze demonstraties waren 100 procent het initiatief van individuele burgers”, vertelt Sterczewski. “Niet aangestuurd door oppositie of organisaties. Het waren de inwoners zelf die hun stem wilden laten horen. Op het podium namen dan ook enkel ‘gewone’ burgers het woord én specialisten, zoals advocaten, juristen en sociologen.

Zelfs PiS-stemmers demonstreren mee

Tot die protesterende burgers behoren alle soorten mensen: jong, oud, arm, rijk, gelovig, niet-gelovig, socialistisch, conservatief. Zelfs mensen die twee jaar geleden tijdens de parlementsverkiezingen nog op PiS hebben gestemd laten nu van zich horen. En dat geldt niet alleen voor Poznań, ook voor andere steden.

“Iedereen heeft recht op onafhankelijke rechtspraak”, verklaart Sterczewski. Bovendien “vormen we allemaal samen de diversiteit van de staat en die mag juist niet worden aangetast, want daar zouden we allemaal onder lijden.” De jonge architect komt zelf uit een juristenfamilie – zowel zijn opa als moeder zijn advocaat – wat voor een deel zijn drijfkracht verklaart om op te treden tegen de recente overheidsplannen.

Die recente plannen bestaan hoofdzakelijk uit drie onderdelen:
•de invoering van het recht voor de regering om zittende rechters in het Hooggerechtshof te ontslaan en nieuwe te benoemen
•de invoering van het recht voor het parlement om magistraten te selecteren voor de Raad van de Rechtspraak
•de invoering van het recht voor de minister van Justitie om voorzitters van gewone rechtbanken te ontslaan en te benoemen

Het Hooggerechtshof is het orgaan dat verkiezings- en referenda-uitslagen controleert. De Raad van de Rechtspraak benoemt op zijn beurt rechters. Kortom, het rechtssysteem in Polen zou dan onder de controle van de regering vallen.

Om dat te voorkomen hebben honderdduizenden mensen verspreid over het hele land gedemonstreerd. Met de dag groeiden de demonstraties met als hoogtepunt twee weken later, maandag 24 juli, toen de president van Polen, Andrzej Duda, zijn veto over de wetsvoorstellen moest uitbrengen. Tegen twee van de drie wetsvoorstellen heeft hij zijn veto uitgesproken, maar de wet die de minister van Justitie het recht geeft om voorzitters van rechtbanken te ontslaan en te benoemen heeft hij toch goedgekeurd. En de twee andere wetsvoorstellen zijn nog niet volledig van de baan. Duda heeft verklaard naar de wetten te willen kijken en deze binnen twee maanden te verbeteren. In de herfst zal hij met hernieuwde voorstellen komen. Het valt dus nog af te wachten of de scheiding der machten niet verder aangetast wordt.

Democratisch rechtsstaat brokkelt af

Het rechtssysteem is niet het eerste waarover de regering controle probeert te krijgen. Vanaf het moment dat de regering in oktober 2015 verkozen is, probeert ze zeggenschap over de publieke organen te krijgen. Als eerste werd het Grondwettelijk Hof aangepakt, dat nagaat of maatregelen van de regering overeenkomen met de Poolse grondwet. Dat orgaan is monddood gemaakt door vijf van de negen rechters te vervangen door partijgetrouwen. Toen was de openbare media aan de beurt, daar kan de overheid binnenkort de leiding benoemen en ontslaan. NGO’s houdt de regering in zijn macht door het wel of niet verlenen van subsidies. En nu wil de regering dus de onafhankelijke rechtspraak afbreken.

Sterczewski: “De regering kijkt niet verder dan zijn neus lang is en denkt totaal niet aan het sociale belang. Ze willen de controle krijgen over alles wat mogelijk is. Zo is er ook sprake dat ze in de toekomst rectors van universiteiten willen kunnen benoemen. Erg triest is het en voorlopig zie ik niets of niemand hen tegenhouden.”

Al twee jaar lang vinden er regelmatig demonstraties plaats in Polen. Tegen elke ingreep van de regering gaan mensen in het hele land opnieuw massaal de straat op. Enkel het zogenoemde 'zwarte protest' tegen de verstrenging van de abortuswet in het najaar van 2016 heeft tot nog toe de regering doen inbinden. Het recente protest is wel de grootste tot nu toe, zelfs in het armere oostelijke gedeelte van het land gingen mensen de straat op.



Meer dan tienduizend mensen demonstreren bij Arena Park Poznań op 23 juli, de avond voor dat president Andrzej Duda zijn veto moet uitspreken. Bron: Facebook - Łańcuch Światła Poznań


Een nieuwe taal is nodig

Sociale burgerbewegingen die de afgelopen jaren tijdens de demonstraties het meest opvielen zijn Komitet Obrony Demokracji (KOD) – dat staat voor Comité voor de Bescherming van de Democratie – en Obywatele RP (burgerrepubliek). KOD is ook de burgerbeweging die in Warschau achter de Facebookpagina Łańcuch Światła zit.

Beide burgerbewegingen strijden tegen de afbraak van het onafhankelijke rechtssysteem door de regeringspartij PiS. En beide proberen de burgers ervan bewust te maken dat ze de democratie in hun land samen kunnen en moeten verdedigen. “Laten we de staatsgreep van PiS tegenhouden!”, klinkt het bij KOD. “We kunnen de regerende partij hun mandaat ontnemen door effectief de wettigheid van hun handelingen in vraag te stellen”, zegt Obywatele RP.

"Maar deze bewegingen hebben al twee jaar geprotesteerd en er is eigenlijk niks veranderd”, stelt Sterczewski. “Bovendien waren deze bewegingen niet aanwezig in Poznań.” Volgens de jonge architect is het probleem dat deze bewegingen in hun strijd tegen de regering dezelfde taal gebruiken als dat de regering zelf doet. “In de media zie je dat er tussen deze burgerbewegingen en de regering heel veel agressie is. Ze gooien steeds met modder naar elkaar en vergroten zo de haat.”



Francziszek Sterczewski (29). Bron: Facebook - Łańcuch Światła Poznań


Daarom zoekt Sterczewski naar een nieuwe manier van communiceren, naar een nieuwe taal. Na twee weken van bijna dagelijks demonstreren in Poznań met duizenden mensen, wil hij kijken hoe deze lokale protestbeweging, die van onderop is ontstaan, verder georganiseerd kan worden tot iets duurzaams voor de lange termijn. “Half juli had ik nog totaal geen vermoeden dat ik me hiermee zou bezighouden. Met een impulsieve actie is het allemaal begonnen. En nu staan we aan het begin van een structurele opbouw van een duurzame grassroots-beweging.”

Sterczewski begon alleen, maar intussen werkt hij samen in een kernteam van zes mensen. Allemaal zijn ze nog geen dertig jaar. “We zijn gewoon een groep vrienden”, zegt Sterczewski. “En daarnaast kunnen we rekenen op een twintigtal mensen die inspringt als we hulp nodig hebben.”

Eerst de massa, dan de sculptuur

Het idee is om in Poznań een denktank van burgers te vormen, die nadenkt over goede politieke beleidsprogramma’s. Het doel is om tegelijkertijd zowel politieke partijen te adviseren als de stem van de burger door te geven. “Aan de ene kant willen we mensen bewust maken van de politieke situatie en de problemen die spelen, aan de andere kant willen we de behoeftes van burgers blootleggen bij de politieke elite”, vertelt Sterczewski. “Stap voor stap willen we dat aanpakken.”

“Voor dit jaar ben ik heel erg bang hoe ver de regering kan gaan”, gaat Sterczewski verder. “Maar we hopen jaar na jaar meer politieke bewustzijn bij burgers te creëren. We hopen dat burgers meer en meer kennis opdoen over hoe een stad, of een land, bestuurd kan worden. We hopen een platform te creëren waar burgers en specialisten – zoals juristen, onderwijzers, kunstenaars en architecten – bij elkaar komen en ideeën uitwisselen. Een soort forum waar burgers leren hoe ze het land kunnen verbeteren.”

“First the masses, then the sculpture”, luidt daarom ook momenteel het credo bij de groep jonge activisten. Sinds de dag dat de veto is uitgebracht zijn de demonstraties gestopt in Poznań. Maar dat is tijdelijk, benadrukt Sterczewski. “We wachten tot de herfst.” Dat is wanneer president Duda zijn hernieuwde wetsvoorstellen over de rechtspraak zal presenteren. En in de tussentijd blijft de groep activisten dus niet stilstaan.



Eén van de picknicks in Poznań georganiseerd door Francziszek Sterczewski. Bron: Facebook - Łańcuch Światła Poznań


Om langzaam een massa te vormen, ideeën uit te wisselen en meer politieke bewustzijn te creëren, organiseert Sterczewski diverse picknicks in de stad. Iedereen is er welkom en ook hier zijn specialisten uitgenodigd. “We moeten bedenken hoe we de massa ontevreden mensen transformeren tot een sculptuur. Daarom organiseren we nu ontmoetingen. Daar praten we over hoe de toekomst van de stad en het land eruit zou moeten zien én hoe die te verkrijgen. We willen mensen tot nadenken brengen. De bedoeling is dat we met elkaar integreren en ons organiseren om straks in de herfst met een stevige grassroots-beweging weer van ons te laten horen.”



Eén van de picknicks in Poznań georganiseerd door Francziszek Sterczewski. Bron: Facebook - Łańcuch Światła Poznań


Het gaat Sterczewski om het doorbreken van angst door samen aan iets te bouwen, samen iets te doen ontstaan. “We laten zien dat we met velen zijn en dat we dan sterker zijn.”

"Winter is coming"

Ook buiten Poznań blijft de mobilisering van deze jonge activisten niet onopgemerkt. Mensen uit kleine steden in de regio bellen hen op voor advies. Ze willen weten wat zij zelf kunnen doen om een protestbeweging in hun woonplaats te organiseren. “En”, zegt Sterczewski, “sowieso netwerken we met andere jongerengroepen, lokale bewegingen en individuele personen in andere steden om te kijken hoe we kunnen samenwerken in protesten.”

Enkele andere steden in Polen kennen hun eigen 'Sterczewski's', oftewel jonge mensen die actief anderen bewust willen maken van wat er zich afspeelt en zoveel mogelijk mensen proberen te mobiliseren om in actie te komen. "Winter is coming, er wachten ons donkere tijden", zegt Sterczewski nog tijdens het Skype-gesprek. Wie weet, weten deze jonge activisten daar enige verandering in te brengen.
Helenka Spanjer

Plaats reactie