Polen worstelt met zijn verleden van Poolse concentratiekamp

[Lech]

Polen worstelt met zijn verleden van Poolse concentratiekampen in Silezië

Samenleving

Ekke Overbeek– 23:14, 20 februari 2018
Lerares Monika Kassner bij de poort van het voormalige kamp Zgoda in Swietochlowice, waar nu volkstuintjes zijn. © ekke overbeek

Polen waren in de Tweede Wereldoorlog helden of slachtoffers, maar nooit daders, zo ligt nu min of meer vast in de holocaustwet. Toch waren er 'Poolse concentratiekampen'. Na de oorlog.


Op een enkel monumentje na is het voormalige concentratiekamp Neu Dachs onzichtbaar. Verdwenen onder een brandweerkazerne, huizenblokken, leegstaande kantoren en een kleuterschool die luistert naar de naam 'Optimistisch'. Alleen het lijkenhuis staat er nog. Het werd gebouwd voor de ontluizing van de kleren van gevangenen. In de kelder werden lichamen verzameld van degenen die waren bezweken aan honger, kou, ziekten, uitputting.

Het onooglijke bakstenen gebouwtje, bij de stad Jaworzno, is in gebruik als als schrootmagazijn. Geen bordje, geen monumentje, wel een man die wantrouwig vraagt wat vreemdelingen doen op zijn erf.

Dit zijn de overblijfselen van een van de vele 'filialen' van Auschwitz die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoolog bouwden in Polen. Kampen waarmee de Polen niets van doen hadden en wie anders zegt, mag voortaan vrezen voor vervolging, op grond van de nieuwe holocaustwet: het Poolse volk mag volgens die wet niet in verband worden gebracht met nazi-misdaden. Polen waren helden, of slachtoffers, maar nooit daders.

Dwangarbeiders

Critici vrezen dat de wet breder zal worden ingezet, tegen journalisten die schrijven over zwarte bladzijden in de Poolse geschiedenis. Zoals over de jodenvervolging buiten de kampen, maar ook over wat ná de oorlog in Neu Dachs en ruim tweehonderd soortgelijke kampen gebeurde. Tienduizenden dwangarbeiders werden er opgesloten, afkomstig uit bevolkingsgroepen die de toenmalige Poolse communistische machthebbers onwelgevallig waren: Oekraïners, Lemken, Sileziërs en Duitsers.

De meesten zaten vast in Opper-Silezië waar ze als dwangarbeiders de zware industrie draaiende hielden. 'Poolse concentratiekampen', concludeerde weekblad Newsweek Polska recent. Dát mag in Polen niet geschreven worden, oordeelde de rechter: het blad moet rectificeren.

Maar het vonnis verandert niets aan de feiten. "De Sovjets waren hier nog maar drie weken, toen het kamp weer in gebruik werd genomen", vertelt Przemyslaw Dudzik, directeur van het stedelijk museum van Jaworzno. De communisten veranderden dit Auschwitz-netwerk in een soort lokale Goelag, met Jaworzno als centrum. In december 1945 werkten in Opper-Silezië 40.000 dwangarbeiders. Het aantal gevangenen per barak nam toe. Vele duizenden bezweken. Dudzik draait er niet omheen: "De omstandigheden in dit kamp waren toen erger dan onder de Duitsers." In het bos even verderop staat een monument voor de doden. Ze liggen onder de grond waarop omwonenden wandelen, joggen en hun hond uitlaten. Niemand weet precies waar.

De nieuwe holocaustwet: Polen waren helden of slachtoffers van de nazi's, nooit daders.

Socialistisch gareel

De Duitse bordjes met 'Achtung Hochspannung' verdwenen pas van het hek in 1954. Dwangarbeiders hadden ondertussen plaats gemaakt voor 'moeilijk opvoedbare' jongeren die hier met de methodes van Sovjet-pedagoog Anton Makarenko in het socialistische gareel werden geperst.


Links het gebouw van concentratiekamp Neu Dachs bij Jaworzno, waarin het ontluizen van de gevangenen gebeurde. Rechts de barak waarin een werkplaats gevestigd was. © Foto: Museum Auschwitz-Birkenau

Al die naoorlogse jaren werd Jaworzno door de regering in Warschau gebruikt. Wel degelijk Poolse concentratiekampen dus? Dudzik steigert bij het horen van die term. "Er werd gebruik gemaakt van Poolse handen. Maar de Sovjets legden dit systeem op." De directeur legt de nadruk op de ideologische motieven van de daders, niet op hun nationaliteit. "Maar dat is een kwestie van perspectief", geeft hij toe.

Dat perspectief is heel anders in Swietochlowice, veertig kilometer ten westen van Jaworzno. Hier in Silezië herinnert men zich de geschiedenis heel anders. "Het waren Poolse, communistische concentratiekampen", zegt Monika Kassner op besliste toon. Ze werden opnieuw ingericht door de Poolse staat en het waren Poolse functionarissen die hier hun schrikbewind uitoefenden.

De lerares geschiedenis staat in de sneeuw voor de zwarte poort van het voormalige kamp Zgoda. Ook Zgoda begon als dependance van Auschwitz en werd na de oorlog een van de beruchtste onderdelen van de lokale goelag. Zgoda was een klein kamp - er werden maximaal 1300 gevangen ingepropt - en het bestond maar kort. Het sterftecijfer was echter schrikbarend hoog. 2500 doden in driehonderd dagen.

Eigenlijk stond de poort, die pas na de val van het communisme werd teruggevonden, een eindje verderop, maar daar is geen plaats voor herdenking. "Het kamp moest worden vergeten", zegt Kassner. De barakken hebben plaatsgemaakt voor volkstuintjes. 's Zomers is het er gezellig. Nu liggen ze er verlaten bij onder de sneeuw.

De kampcommandant, Salomon Morel, was een Jood die de oorlog had overleefd als communistische partizaan. Hij bouwde 'levende piramides' door gevangenen op elkaar te laten stapelen. Tegen de tijd dat de bovenste het plafond raakte, waren de ondersten al gestikt. Officieel was het een werkkamp, maar de geïnterneerden waren te ziek en te zwak om te worden ingezet in de mijnen. "Er zaten hier veel kinderen. Zeker ook om te werken", schampert Kassner.

De omstandigheden in dit kamp waren erger dan onder de Duitsers

Przemyslaw Dudzik, directeur van het stedelijk museum van Jaworzno

Volksduitsers

Na de val van het communisme begon de Poolse justitie een onderzoek naar de sadistische praktijken van kampcommandant Morel. Hij ontkende alle kwaad, maar nam uit voorzorg de benen naar Israël. Dat land levert geen staatsburgers uit, ook niet als ze verdacht worden van volkerenmoord. Hij ontliep daardoor zijn straf.

Bijzonder genoegen schepte Morel uit het afranselen en vernederen van zogenaamde Volksduitsers (Volksdeutsche). Dit waren Polen die tijdens de oorlog een lijst ondertekenden, waarmee ze aangaven tot het Duitse volk te behoren. Volksduitsers waren in Polen dus wat NSB'ers in Nederland waren: landverraders.

In Silezië, in het zuidwesten van Polen, was de situatie echter veel ingewikkelder. De provincie lag eeuwenlang buiten Polen, maar veel mensen in Opper-Silezië spraken nog altijd een Slavisch dialect. Na de Eerste Wereldoorlog kreeg Polen een deel van Opper-Silizië. Tijdens de Tweede Wereldoorlog pikten de Duitsers het gebied weer in en zetten de Sileziërs voor het blok: Volksduitser worden of het concentratiekamp in.

De Poolse regering in ballingschap en de katholieke kerk adviseerden te kiezen voor dat eerste, om te voorkomen dat het Poolse element helemaal zou verdwijnen. Maar het was niet de regering in Londen die het na de oorlog voor het zeggen kreeg. Voor de communisten waren alle Volksduitsers verraders. Dus ook de grootouders van Monika Kassner.

Kassner staat voor een supermarkt in het centrum van Swietochlowice. Het winkelende publiek loopt achteloos langs een witte muur naast de ingang. "Daarachter loopt een trap naar beneden. In de kelder bevindt zich het voormalige gemeentelijke badhuis."

Na de oorlog werden daar Volksduiters - lees: Sileziërs - verhoord en gemarteld. "Het was letterlijk een bloedbad", zegt Kassner. Wie overleefde, wachtte gevangenissen of kampen zoals Zgoda. Dertigduizend Sileziërs werden gedeporteerd als dwangarbeider naar de Sovjet-Unie.

Verkracht, vermoord, weggejaagd

Kassners grootvader kwam levend terug uit de mijnen van het Donbass, maar verdween vervolgens anderhalf jaar in een communistische gevangenis wegens 'verraad van het Poolse volk'. "Hij wilde er nooit over praten." Pas na de val van het communisme begonnen de kleinkinderen vragen te stellen en reconstrueerden 'de Opper-Silezische tragedie'.

Sileziërs waren verkracht, vermoord, weggejaagd, of ze vertrokken jaren later alsnog uit het straatarme, communistische Polen naar de Bondsrepubliek. Hun plek werd ingenomen door immigranten uit alle delen van Polen, waardoor de ruim 800.000 Sileziers vandaag de dag een minderheid zijn in hun eigen regio.


© Foto: Museum Auschwitz-Birkenau

"Ik ben geen Pool, geen Duitse, ik ben Silezische", zegt Kassner. De generatie van haar grootouders sprak Duits en Silezisch. Zijzelf spreekt Silezisch en Pools. Geen Duits. "Dat Duits praten heeft voor zoveel ellende gezorgd, zei mijn moeder. Het is beter dat de kinderen die taal niet meer leren." Ieder jaar loopt ze mee in een bijna twintig kilometer lange herdenkingsmars die eindigt voor de zwarte poort van het 'Poolse, communistische concentratiekamp Zgoda'.

Buiten Silezië weet vrijwel niemand iets over deze geschiedenis. Dat verandert langzaam, dankzij boeken zoals die van Marek Luszczyna. De Warschause journalist gooide eind vorig jaar de knuppel in het hoenderhok met de titel van zijn boek: 'Poolse concentratiekampen'. Newsweek Polska wijdde er een artikel aan en kreeg prompt een proces aan de broek. Dit laat zien waar critici van de nieuwe holocaustwet bang voor zijn; zelfs als er onderzoek mag worden gedaan, kunnen journalisten die daar over schrijven worden aangepakt.

Communisten

Volgens Luszczyna is het duidelijk dat het concentratiekampen waren: "Burgerbevolking werd zonder vorm van proces opgesloten, voor onbepaalde tijd, zonder fatsoenlijke levensomstandigheden." Hij twijfelt er evenmin aan dat nationalistische motieven een belangrijke rol speelden bij de repressie tegen Sileziërs en Oekraïners. "De communisten streefden naar een etnisch homogene staat."

De misdrijven begaan door Polen waren getalsmatig veel kleiner dan de Duitse misdaden. Volgens Luszczyna geen reden te beweren dat misdaden die in Polen werden begaan, niet door Polen werden begaan. Zoals premier Morawiecki onlangs deed: "Wat na 1939 gebeurde is de verantwoordelijkheid van Duitsland en wat er in het communistische Polen na 1945 gebeurde is de verantwoordelijkheid van de communisten."

Communistisch elftal

Journalist Luszczyna trekt die lijn genadeloos door: "Dus het Poolse voetbalelftal dat in 1974 derde werd op het WK was ook geen Pools elftal, maar een communistisch elftal?" Hij schudt zijn hoofd. "Als we willen dat de nazi-vernietigingskampen 'Duits' worden genoemd, moeten we eerlijk zijn en de naoorlogse communistische kampen 'Pools' noemen."

Daar is de regering nog lang niet aan toe. Premier Morawiecki wees nog maar eens met de beschuldigende vinger naar Duitsland: "De Duitse regering, tenminste dat heb ik gelezen, gebruikt een deel van het kamp Dachau om vluchtelingen op te vangen. Natuurlijk moeten vluchtelingen ook ergens wonen, maar toch niet op een plek waar zeker honderdduizend mensen werden vermoord?" In Polen is zoiets ondenkbaar, benadrukte hij. Blijkbaar heeft de premier niet gelezen over de schroothandel in het lijkenhuis van Jaworzno, over de volkstuintjes in concentratiekamp Zgoda en over het bloedbadhuis onder de supermarkt in Swietochlowice.



Waar ligt Silezië?

Silezië is een gebied dat eeuwenlang geen deel uitmaakte van Polen, maar van Pruisen en daarna Duitsland. In het oostelijke gedeelte, Opper-Silezië, bleven veel mensen Silezisch spreken, een Slavische taal die sterk verwant is aan het Pools. Na de Eerste Wereldoorlog brak in Opper-Silezië drie keer een opstand uit. De opstandelingen wilden aansluiting bij Polen. Er werd een referendum gehouden, waarna in 1922 een derde van Opper-Silezië een Poolse provincie werd met een autonome status. Hier bevond zich het grootste deel van de kolen- en staalindustrie. Na de Duitse verovering van Polen in september 1939 werd het gebied weer bij Duitsland gevoegd.

Na de oorlog volgden repressies door de communistische machthebbers, die de Sileziërs als Duitsers of landverraders behandelden. Massale verkrachtingen door het Rode Leger, deportatie en dwangarbeid. Op de conferentie van Potsdam waren de geallieerden overeen gekomen dat zowel het gemengde Opper-Silezië, als het helemaal Duitse Neder-Silezië (met als hoofdstad het huidige Wroclaw) Pools moest worden. Vrijwel alle Duitsers werden verjaagd. Veel Sileziërs vertrokken later naar Duitsland, om te ontkomen aan de armoede in het communistische Polen. In 1990, na de val van het communisme, werd een Beweging voor Silezische Autonomie opgericht, die streeft naar een autonome status binnen Polen. De huidige Poolse provincie Silezië (Śląsk) omvat ook gebieden die historisch niet tot Silezië behoren, waaronder de stad Jaworzno.


premier: ook Joodse daders

De Poolse premier Mateusz Morawiecki gaf zaterdag een nieuwe impuls aan de hoogoplopende ruzie over de zogenaamde holocaustwet die het strafbaar stelt 'het Poolse volk' te beschuldigen van medeplichtigheid aan Duitse oorlogsmisdaden. Hij verklaarde: "Natuurlijk zal het niet strafbaar zijn te zeggen dat er Poolse daders waren, zoals er ook Joodse daders waren en Russische- en Oekraïense-, niet alleen Duitse." De Israëlische president Rivlin reageerd furieus. "Beweren dat onze mensen collaboreerden met de nazi's is een nieuw dieptepunt.



https://www.trouw.nl/samenleving/polen- ... ~a9d5d9ac/

[Lech]

Polen verkondigt met herinneringswet de teloorgang van zijn liberale democratie


Door: Uladzislau Belavusau 20 februari 2018, 21:12


Onder internationale kreten van afschuw heeft de Poolse president Andrzej Duda een wet ondertekend die onlangs een reeks aan diplomatieke schandalen veroorzaakten waarbij Polen, Israël en Oekraïne betrokken zijn. De kanselarij van de Poolse premier Mateusz Morawiecki heeft zelfs een op videotape vastgelegde verklaring opgesteld die het 'Poolse' standpunt met betrekking tot deze wet op het gebied van het geschiedkundig geheugen moet verhelderen. Morawiecki brengt een boodschap die door media wereldwijd is opgemerkt en benoemd als 'Holocaustwet'. Maar dit is precies hoe de PiS, de rechtse partij die aan de macht is in Polen, wil dat wij deze opvatten.

Toch gaat deze wet niet over de strafbaarstelling van Holocaustontkenning, noch uitsluitend over nazimisdaden. Veel media zien de 'Oekraïense component' over het hoofd. Het is daarom belangrijk uit te leggen waar deze herinneringswet over gaat en waarin de echte gevaren schuilen.

Poolse wetten zetten Polen altijd als slachtoffers neer

De beruchte wet is een wijziging op de wet van 1998 over het Pools Instituut ter Nationale Gedachtenis, een geliefd instituut bij de machthebbende partij. Het werd in 1998 opgericht om misdaden van het nazi- en het Sovjetregime te onderzoeken en is een heus 'ministerie van Geschiedenis', met quasi-wetgevende macht en een budget dat vijf keer zo groot is als dat van de Poolse Academie van Wetenschappen.

Behalve op nazimisdaden richt deze nieuwe wet zich op 'misdaden van Oekraïense nationalisten en Oekraïense eenheden die met het Derde Rijk collaboreerden'. Het merendeel van de historische spanningen tussen Polen en Oekraïne hield verband met de massamoorden bij Volhynia. Maar er zijn geen recente signalen dat de Oekraïense regering de massamoorden ontkent. Integendeel, de afgelopen jaren zijn juist gezamenlijke herdenkingsactiviteiten ontplooid.

Nadat de PiS aan de macht kwam, nam Polen in 2016 een motie aan die de massamoord bij Volhynia als genocide betitelt. Poolse wetten zetten Polen altijd als slachtoffers neer, en Oekraïners (en andere naties) als daders.

Men kan niet doen alsof een natie immuun is voor gruweldaden

Daar de ruime aandacht die de Poolse wet ten deel is gevallen aangevoerd werd door de heftige reacties vanuit Israël, hebben veel media zich gericht op de 'Holocaust-component' van de nieuwe wetgeving. Toch heeft de wet niets te maken met strafmaatregelen tegen Holocaustontkenning, die in Polen sinds 1998 strafbaar is. De wet is juist bedoeld om 'de goede naam van Polen' te beschermen door de volgende bepaling in te voeren: 'zij die publiekelijk en niettegenstaande de feiten aan Polen of de Poolse Natie de medeverantwoordelijkheid toerekenen voor de nazimisdaden begaan door het Derde Rijk (...) of voor andere misdaden die als misdaden gelden tegen de vrede of de menselijkheid, of militaire misdaden, of die welke op een andere wijze de verantwoordelijkheid bagatelliseren van de werkelijke daders van die misdaden, zullen een boete of een gevangenisstraf van drie jaar worden opgelegd.'

Deze formulering leidt tot ernstige zorgen dat spreken over de negatieve betrokkenheid van Polen bij de Holocaust strafbaar wordt. Het spreekt voor zich dat alle concentratiekampen op Pools grondgebied door Duitsers werden opgericht. Polen telt het hoogste aantal niet-Joden aan wie in Israël eer wordt bewezen voor het bescherming bieden aan Joden tegen de nazi's. Toch kan men niet doen alsof een natie immuun is voor gruweldaden. De Poolse historie verbergt helaas ook duistere antisemitische bladzijden, waaronder Polen die in Jedwabne in 1941 hun buren levend verbrandden, of de massamoord op Joden in Kielce door Polen, direct na de oorlog in 1946. De Poolse wet houdt een revisionistische poging in om nationalisme op te stoken, en om steun voor de PiS zeker te stellen door een primitief populisme te voeden met de neurotische herinnering aan de Tweede Wereldoorlog.

Het cynisme van de machthebbende PiS wordt met de dag belachelijker

Het is moeilijk je voor te stellen dat iemand in Nederland zich beledigd zou voelen door een verwijzing naar een concentratiekamp in, bijvoorbeeld, Amersfoort, als een 'Nederlands kamp'. Maar de Poolse regering blijft iedere keer dat media of een politicus (zoals Obama in 2012) zich verspreken door het over Poolse concentratiekampen te hebben, het vuur opstoken. Deze onbeduidende verkeerde benaming is aangegrepen als voorwendsel voor nieuwe wetgeving, die veel verder strekt dan het verbod op de 'Poolse vernietigingskampen'.

Op deze wijze verkondigt Polen de teloorgang van zijn liberale democratie. Onlangs kreeg de Poolse regering een storm aan kritiek vanuit de EU. Die poogde, zonder succes, zich te beroepen op een mechanisme om de ten dode opgeschreven Poolse rechtsstaat te reanimeren. Polen stond bloot aan enorme internationale kritiek vanwege, met name, de ontmantelde onafhankelijkheid van zijn Constitutionele Hof.

Op dezelfde dag dat er over deze wet werd gestemd door het parlement, stelde het Lagerhuis van het Poolse parlement (de Sejm) ook Jaroslaw Wyrembak aan als rechter bij het Constitutionele Hof. Dr. Wyrembak, lid van de PiS, was de auteur van aanbevelingen aan de Sejm ter ondersteuning van deze 'historische' wet. Tijdens het ondertekenen van de wet liet president Andrzej Duda (ook van de PiS) weten dat hij deze onmiddellijk ter toetsing door zou sturen naar het Constitutionele Hof. Het cynisme van de machthebbende PiS wordt met de dag belachelijker.

Uladzislau Belavusau is senior-onderzoeker Europees recht aan het T.M.C. Asser Instituut.

[Lech]

Poolse minister: ‘Joden hebben Polen verraden die hielpen bij onderduik’

Polen en Israël staan momenteel op gespannen voet met elkaar door gevoelige uitspraken van de Poolse premier en zijn Minister van Buitenlandse Zaken.

Joods verraad

Afgelopen zaterdag zei premier Mateusz Morawiecki dat in Polen ook sommige Joden schuldig waren aan de Holocaust. Vandaag vulde de Minister van Buitenlandse Zaken aan dat er gevallen bekend zijn waarbij Joden hun onderduikers verraadden op het moment dat zij waren opgepakt door nazi’s.

Pools-Joodse betrekkingen tijdens de Tweede Wereldoorlog waren erg complex, meent Jacek Czaputowicz, de Poolse Minister van Buitenlandse Zaken. “Er waren Poolse verraders en Poolse helden.” Hij vervolgt: “Er zijn echter ook zaken bekend waarbij door Duitsers opgepakte Joden de Polen verraadden die hun lieten onderduiken. De situatie was extreem moeizaam.”

Czaputowicz zei echter ook dat ieder individueel geval een onderdeel vormde van een groter geheel en dat het daarom onverstandig is om vluchtige conclusies te trekken over deze “moeizame ethische dilemma’s” waarmee mensen geconfronteerd werden in een tijdperk waarin terreur regeerde, zoals tijdens de Duitse bezetting van Polen.

Nieuwe wet

De diplomatieke band met Israël is verslechterd sinds de introductie van een nieuwe Poolse wet, waarbij het strafbaar is geworden om de Poolse staat verantwoordelijk te houden voor de Holocaust. Wie dit toch doet, kan tot maximaal drie jaar cel veroordeeld worden.

Lees ook: Polen keurt omstreden wet goed, benoemen ‘Poolse kampen’ kan tot drie jaar opleveren

“Er waren geen Poolse concentratiekampen”, benadrukt Czaputowicz. “Wij waren geen daders tijdens de Holocaust.” Hij vervolgt: “We ontkennen niet dat individuele Polen Joden bij de Gestapo gemeld hebben en ook niet dat er Polen waren die voor geld of andere redenen Joden hebben verraden. Deze situaties moeten we blijven veroordelen.”

De Poolse regering wil met de omstreden wet ervoor zorgen dat de “historische waarheid” gewaarborgd blijft en benadrukken dat “het bewind in Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog uitgevoerd werd door nazi-Duitsland.”
Verontwaardiging in Israël

De uitspraak van de Poolse premier werd fel veroordeeld vanuit Israël door onder meer premier Benjamin Netanyahu en president Reuven Rivlin.

Minister Czaputowicz wil echter onderstrepen dat deze reacties voortkomen uit een “verkeerde interpretatie” van de wetgeving. Hij sluit af: “Niemand in Polen heeft de intentie om de geschiedenis te veranderen of de Holocaust te ontkennen.”

[Plievo]

ze reageren echt spastisch, en dat alleen om dat sommigen Poolse concentratiekampen noemen ipv Duitse.

[Lech]

Polen: Natie van Rechtvaardigen onder de Volkeren?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden volgens de Poolse historicus Jan Grabowski naar schatting 200 duizend Poolse Joden door hun Poolse landgenoten afgeslacht. Bovendien werden ontelbare Joodse onderduikers en hun beschermers door hun Poolse landgenoten aan de Duitsers verraden. Een van de slachtpartijen vond plaats op 10 juni 1041 in het dorpje Jedwabne. Daar werd vrijwel de complete Joodse bevolking van circa 1600 personen door hun katholieke dorpsgenoten vermoord. Honderden van de slachtoffers, voornamelijk vrouwen en kinderen, werden in een boerenschuur opgesloten die vervolgens in brand werd gestoken. In 2011 werd het monument voor de slachtpartij door Poolse neo-Nazi’s beklad.

Dit stuk verscheen oorspronkelijk in de CIDI-nieuwsbrief. Wilt u ook de CIDI-periodiek over Israel en de Joodse wereld ontvangen? Word dan vriend van het CIDI.
Waar zijn de onderzoekers en academici met een geïnformeerde mening over de recente Poolse Holocaust-wet?

Door Yehuda Bauer

De argumenten van de Poolse regering voor de onlangs aangenomen wet met betrekking tot de geschiedenis van Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog benadrukken drie punten.

‘Poolse’ vernietigingskampen

Het eerste punt gaat over de zogenaamde reden voor de wet – verzet tegen het gebruik van de term “Poolse kampen” voor de vernietigings-, concentratie- en dwangarbeidkampen in Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze zouden “Duitse kampen op het grondgebied van bezet Polen” moeten worden genoemd. Dit is een gerechtvaardigde eis en geen enkele Holocaustonderzoeker of overheid, zeker in het Westen, zou het hiermee oneens zijn.

Niet alleen Israel is het hiermee eens. Ook de International Holocaust Remembrance Alliance, de intergouvernementele koepelorganisatie voor onderwijs en onderzoek over de Holocaust, staat volledig achter het Poolse standpunt in dezen. (Ik ben overigens één van de oprichters en actief erevoorzitter van deze organisatie.)

Het eindeloos herhalen van dit punt, waarover consensus bestaat, geeft de indruk dat het slechts dient als dekmantel voor het werkelijke doel van de Poolse regering: het smoren van een betekenisvolle discussie over de verhouding tussen de Polen en de Joden tijdens de Holocaust.

Pools nationalisme

Het tweede punt is de passage in de wet die boetes en zelfs gevangenisstraf in het vooruitzicht stelt aan eenieder die beweert dat de Poolse staat of Polen op welke manier dan ook meewerkten aan Nazimisdaden. Dit zou gaan om het verdedigen van de Poolse nationale eer, is het argument, maar dat argument is bijzonder merkwaardig. Polen was een bezet land en de politieke instituties van Polen, voor zover nog aanwezig, konden alleen ondergronds opereren. De ondergrondse stond onder het gezag van de Poolse regering in ballingschap in Londen.

“Het Poolse volk” had dan ook nooit officieel medewerking kunnen verlenen aan wat voor daad dan ook omdat het volk nooit om haar mening is gevraagd – en wat is de wil van het volk überhaupt in zulke omstandigheden? De Poolse staat, dat wil zeggen de officiële overheidsinstanties, was in ballingschap.

De bewering dat geen enkele officiële Poolse institutie collaboreerde met de Duitsers is correct – in tegenstelling tot de meeste andere landen in Europa. De verklaring hiervoor is eenvoudig: Het beleid van Nazi-Duitsland was erop gericht om de Polen om te vormen naar een natie van slaven die de ‘superieure’ Duitsers moesten dienen. Poolse diplomatieke onderhandelingen op wat voor gebied dan ook zouden nooit in overweging zijn genomen. (De enige Poolse instantie die door de Duitsers werd erkend was een humanitair hulpcomité dat, in elk geval op papier, bestond uit Poolse, Oekraïense en Joodse vertegenwoordigers – maar dit was geen politiek orgaan.) Het Poolse argument dat de nationale eer op dit gebied moet worden verdedigd is volkomen bizar, verstoken van historische context en dient niets anders dan nationalisme, met antisemitische ondertonen.

Poolse redders en Jodenmoordenaars

Het derde punt, en kennelijk het belangrijkste, raakt aan het argument dat hoewel er inderdaad slechte mensen waren onder het Poolse volk, zoals onder ieder volk, het bezette en lijdende Poolse volk – en het leed inderdaad onder de bezetting, zeker twee miljoen Polen kwamen om als gevolg van de Nazimisdaden – zich eigenlijk enorm inzette om Joden te redden. Er wordt zelfs beweerd dat zestigduizend Polen Joden hebben gered.

Dat is natuurlijk een botte leugen. De Holocaustherdenkingsautoriteit van Yad Vashem in Israel heeft 6700 Polen erkend als Rechtvaardigen onder de Volkeren. Zij waren echte helden omdat ze de Joden niet alleen voor de Duitsers verborgen hielden maar óók voor hun Poolse buren. Het is zeker mogelijk dat het werkelijke getal van Polen die Joden hebben gered het dubbele is van die 6700. Er is geen enkele twijfel dat een uitzonderlijk moedige minderheid van de Polen Joden heeft geholpen, maar als het er daadwerkelijk 60 duizend waren geweest, was de Holocaust in Polen compleet anders verlopen.

De claim dat de Polen een volk waren dat Joden redde, is ook de bron voor de stichting van het museum in Polen gewijd aan de familie Ulma, die twee Joodse families probeerde te redden in het stadje Markowa. De familie Ulma werd verraden door een andere inwoner van de stad en werd samen met de Joodse families vermoord.

Deze oprechte heldendaad wordt gebracht als typisch voorbeeld van het gedrag van het hele Poolse volk. Nauwkeurig en betrouwbaar Pools onderzoek heeft echter aangetoond dat de Poolse boeren in Markowa en naburige dorpen gewapend met hooivorken, stokken en jachtgeweren op jacht gingen naar Joden in de woningen en bossen in de omgeving om hen te vermoorden, over te dragen aan de Poolse politie die samenwerkte met de Duitsers, of uit te leveren aan de Duitsers zelf.

Naar aanleiding van een nieuwe Poolse wet, op basis waarvan het spreken over de Poolse betrokkenheid bij de Holocaust met drie jaar cel kan worden bestraft, hield de CIDI-jongerenorganisatie CIJO op 8 februari een protestdemonstratie voor de Duitse ambassade in Den Haag. De Poolse president Duda kreeg per twitter een foto van de demo plus de volgende tekst toegestuurd:
Dear President AndrzejDuda. Since saying ‘Polish death camps’ is now a criminal offense in #Poland, we used our freedom of speech to rename the German embassy in The Hague. Hope this is ok with you! #polishdeathcamps #polishembassies
Foto CIJO

Poolse aanval op vrijheid van meningsuiting

In de praktijk smoort deze nieuwe wetgeving elk onafhankelijk historisch onderzoek in de kiem vanwege de straffen die worden opgelegd aan eenieder die stelt dat het Poolse volk meewerkte aan Duitse misdaden. De nieuwe wet maakt het voorbehoud dat wetenschappelijk onderzoek en artistieke uitingen (wat dat ook moge zijn) niet onder de beperkingen van de wet vallen. Maar het wetsvoorstel definieert niet wie wordt beschouwd als wetenschapper of kunstenaar. Als een Poolse masterstudent wil onderzoeken wat tijdens de oorlog op een bepaalde plek in Polen is gebeurd, in de wetenschap dat hij in de cel kan belanden als hij zijn bevindingen publiceert – want wat in Markowa gebeurde, gebeurde op veel plekken – zal hij zeker een ander onderwerp kiezen.

Gidsen zullen ervoor kiezen om groepen die ze rondleiden niet te vertellen dat op de plekken die ze bezoeken Polen Joden beroofden en blij waren dat Joden werden vermoord of dat de [Joodse] huiseigenaren verdwenen. Hetzelfde geldt voor onderzoeksjournalisten en dergelijke.

De nieuwe wet is een grove aanval op de vrijheid van meningsuiting en onderzoek en moet worden veroordeeld, in de geest van de moedige kritiek die een week geleden werd geleverd door een groep Poolse historici van het Poolse Centrum voor Holocaustonderzoek en het sterke protest dat werd geuit door de Poolse directeur van het museum voor Poolse Joodse geschiedenis in Warschau.

En wat deed de Israelische regering? Premier Benjamin Netanyahu uitte zijn terechte, sterke en ondubbelzinnige kritiek op de wetgeving op Twitter. Daarop volgde een verzoeningsgesprek met zijn Poolse tegenhanger Mateusz Morawiecki. De twee kwamen overeen dat een team van experts zou worden aangesteld om een brug te slaan tussen hun uiteenlopende standpunten.

Israels Poolse bondgenoot

Op het moment van schrijven ken ik echter geen enkele expert op dit onderwerp die is uitgenodigd om deel uit te maken van zo’n overleg. Er lijkt sprake van een rookgordijn, want het Poolse parlement heeft het wetsvoorstel al zonder wijzigingen goedgekeurd. Wellicht zal er een soort verklaring worden afgegeven om tegenstanders en critici van de wet de mond te snoeren. Het is duidelijk dat economische- en veiligheidsbelangen en de steun van de Poolse regering in de Verenigde Naties voor Israel belangrijker zijn dan de Holocaust.

Prof. Yehuda Bauer is Holocausthistoricus en academisch adviseur van Yad Vashem, het internationale Holocaust herdenkingscentrum.

Naschrift CIDI:

Op 17 februari maakte de Poolse premier Mateusz Morawiecki het schandaal zo mogelijk nog erger, door op een conferentie in München te verklaren dat er weliswaar Poolse daders in de Holocaust waren geweest, maar “ook Joodse, Oekraïense en Russische daders – niet slechts Duitse daders”. Dezelfde dag legde Morawiecki een krans bij een monument voor Poolse collaborateurs met de nazi’s.

Polen heeft overigens nog steeds geen wet die inventarisatie en restitutie mogelijk maakt van de tijdens de oorlog geroofde of nadien door de Poolse staat geconfisqueerde Joodse bezittingen. Er ligt nu wel een wetsvoorstel, maar dat maakt het voor erfgenamen vrijwel onmogelijk om claims in te dienen. Algemene Joodse claims kunnen al helemaal niet worden ingediend. Het wetsvoorstel voorziet ook in een periode van slechts één jaar om claims in te dienen. Bijgevolg dreigen vrijwel alle geroofde / geconfisqueerde bezittingen van de drie miljoen omgebrachte Poolse Joden uiteindelijk ook formeel aan ‘beherende’ Poolse burgers en de Poolse staat toe te vallen.

De ‘Poolse kwestie’ bewijst nog eens hoe belangrijk Holocausteducatie is. Op 29 december 2016 vertrok CIDI met een groep van 26 docenten naar Israel. Deze groep docenten nam deel aan het jaarlijks tiendaags seminar in Yad Vashem over ‘hoe les te geven over de Holocaust in een veranderende Nederlandse samenleving’. Tijdens het seminar kregen docenten colleges, workshops en leerden zij nieuwe lesmethodes. Het educatief concept van Yad Vashem werd hen duidelijk gemaakt en de docenten raakten geïnspireerd in het ontwikkelen van nieuwe lesmethodes. Hoewel het seminar in Yad Vashem erg intens was, leerden de deelnemers buiten het programma ook meer over Israel. Tijdens een lezing en een studietour door Jeruzalem kregen de docenten ook een beter beeld van Israel en het conflict. Aan de reis ging een voorbereidingsdag vooraf in Kamp Vught. In maart 2018 is er een evaluatiedag voor de docenten.


https://www.cidi.nl/polen-natie-van-rec ... -volkeren/

[Lech]

Opinie Poolse ambassadeur in Nederland: U kunt kalmeren, nieuwe holocaustwet geen poging tot witwassen geschiedenis


Foto: De Ambassadeur van Polen in Nederland, Marcin Czepelak. Bron: Ambasada RP w Hadze / YouTube.
Door Marcin Czepelak 27 februari 2018

Marcin Czepelak, de Ambassadeur van Polen in Nederland, is het niet eens met de internationale kritiek dat de holocaustwet die het Poolse parlement onlangs heeft aangenomen is een manier is om het academische debat over de geschiedenis van Polen in de Tweede Wereldoorlog te laten verstommen. Liever zit hij het als een mechanisme om “historische verminkingen” aan te pakken. Dit is de Nederlandse vertaling van de tekst – het Engelstalige origineel is hier te vinden.

Ik observeer met toenemende zorgen de media-aandacht voor recente gebeurtenissen in Polen, met in het bijzonder de misvattingen omtrent de nieuwe wet op het Nationale Instituut van Herinnering (Instytut Pamięci Narodowej – IPN). In veel gevallen lijken media de Poolse acties te presenteren als uitingen van nationalistische gevoelens of intenties om onze geschiedenis wit te wassen. Wat nog erger is: sommige publicaties suggereren dat er een verborgen motief ten grondslag ligt aan het beleid van de regering van minister-president Morawiecki om Poolse misdaden die stammen uit de Tweede Wereldoorlog en het gewortelde antisemitisme onder het tapijt te vegen. Daarom wil ik een beroep op u doen om te kalmeren, en u graag wijzen op een aantal feiten die naar mijn mening voor het onderhavige geval zeer belangrijk zijn.

Laat me allereerst de redenatie achter de herziening van de IPN-wet uitleggen. Het belangrijkste doel, zowel in Polen als in het buitenland, is het bepleiten van historische feiten en waarheid. We kunnen niet accepteren dat we in een situatie terechtkomen waarin de Poolse natie of de Poolse staat de verantwoordelijkheid of mede-verantwoordelijkheid in de schoenen geschoven krijgen van nazimisdaden die gepleegd zijn door het Duitse Derde Rijk. Dat is waarom het Poolse ministerie van buitenlandse zaken en de ambassades gevechten hebben tegen de term “Poolse concentratiekampen” die opduikt in sommige artikelen en niet-fictieboeken (en, tot mijn grote spijt, ook in sommige brieven die onze ambassade in Den Haag in de afgelopen weken heeft ontvangen).

In september 1939 werd Polen aangevallen door zowel Nazi-Duitsland als de Sovjet-Unie, waarna zij het land verdeelden. Beide bezetters begonnen onmiddellijk de Poolse elites af te slachten (professoren, leraren en ambtenaren), burgers te vermoorden en een veelvoud aan slachtpartijen en oorlogsmisdaden aan te richten. Daarbij werden vanaf 1940 in het door de Duitsers bezette gedeelte zogenaamde ‘concentratiekampen’ gesticht aan de hand van kampen die al bestonden in Duitsland (Dachau, Buchenwald) en Oostenrijk (Mauthausen-Gusen). Zonder uitzonderingen werd elk concentratiekamp dat in die jaren op Poolse bodem is geschapen, gebouwd en in bestuurd door Nazi-Duitsland. Miljoenen Poolse burgers hebben er hun dood gevonden.

Vanaf 1942 begonnen de Duitsers met het bouwen van vernietigingskampen die werden uitgerust met gaskamers. Op die manier werd naast het in 1940 gebouwde concentratiekamp Auschwitz een nieuw vernietigingskamp gesticht: Auschwitz-Birkenau. Dit kamp, tezamen met andere door de Duitsers gestichte vernietigingskampen (zoals in Sobibór en Majdanek), hadden tot doel wat de Duitsers betitelden als “Endlösung der Judischen Frage”, welke de gruwelijkste geplande en georganiseerde uitroeiing van de Joodse bevolking van Europa inhield. Het Poolse ondergrondse verzet heeft deze gruweldaden gemeld en een plan voorgesteld om ze te voorkomen, door de luchtmacht van de Geallieerden en Poolse partisanen samen te laten aanvallen. Noch de melding en noch het plan werd overwogen door de Geallieerden. De pogingen om verantwoordelijkheid voor de concentratie- en vernietigingskampen aan Polen toe te wijzen moeten daarom worden beschouwd als inherent tegengesteld aan de historische feiten.

Tegelijkertijd zal Polen doorgaan om een open en eerlijk debat over onze geschiedenis te voeren, ook wanneer het aankomt op verschrikkelijke misdaden die begaan zijn door individuen tijdens de Tweede Wereldoorlog, ook Poolse burgers. De toevoegingen aan de IPN-wet verbieden op geen enkele manier de onderzoeken naar de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, de Duitse bezetting van Polen en het gedrag van de Poolse maatschappij gedurende deze periode. Ook de publicatie van de onderzoeksresultaten worden door de wet niet voorkomen. De boodschap aan academici, onderwijsexperts en kunstenaars is helder en eenduidig: feiten, en niet nationaliteiten, tellen! En in deze context moeten de woorden zoals die door minister-president Morawiecki tijdens de Veiligheidsconferentie in München gesproken zijn ook gelezen worden – als een oproep voor een grondig en onbevooroordeeld debat.


http://www.dagelijksestandaard.nl/2018/ ... chiedenis/

[Lech]

Polen en de Holocaust

Ik herinner me nog mijn eerste bezoek aan het Holocaustmuseum Yad Vashem in Jeruzalem. Het viel me op dat er veel bomen waren geplant ter ere van Polen die Joden tijdens de Holocaust redden.

Intussen hebben 6706 Polen van Yad Vashem de titel ”rechtvaardige onder de volken” toegekend gekregen. In geen ander land hebben zo veel mensen hun leven op het spel gezet om levens van Joden te redden als in Polen.

Maar dat is niet het hele verhaal. Historici hebben namelijk ook gezegd dat Polen op grote schaal met de nazi’s collaboreerden. De Holocaust had voor een groot deel op Pools grondgebied plaats. De nazi’s bouwden er zes vernietigingskampen. Ongeveer 3 miljoen Poolse Joden werden door de nazi’s vermoord.

Maar de regering van premier Mateusz Morawiecki vindt het maar niks dat historici en Holocaustoverlevenden veel Polen voor medeschuldig houden. Een nieuwe Poolse wet stelt de suggestie strafbaar dat Polen soms aan de Jodenvervolging meewerkten. De wet verbiedt bijvoorbeeld het gebruik van de term ”Poolse vernietigingskampen”. De wet past in het nationalisme dat in Polen opgang maakt. Deze ideologie stelt de eigen geschiedenis mooier voor dan ze is.

Rechtbank

De hoogste rechtbank moet de wet nog bekrachtigen. Te hopen is dat de rechters meer wijsheid hebben dan de regering.

De wet veroorzaakte in Israël en daarbuiten diepe verontwaardiging. Premier Netanyahu sprak van een poging om de geschiedenis te herschrijven en de Holocaust te ontkennen. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken drong er bij de Poolse regering op aan om de wet te heroverwegen.

Morawiecki deed vorige week zaterdag tijdens de veiligheidsconferentie in München er nog een schepje bovenop met een bizarre opmerking. Een Israëlische journalist, Ronen Bergman, zei dat zijn moeder zichzelf en familieleden kon redden, doordat zij toevallig hoorde dat haar Poolse buren van plan waren om hun locatie aan de SS door te geven. „Als ik het goed begrijp, zal ik, als de wet is aangenomen, als misdadiger in uw land worden beschouwd door zoiets te zeggen”, zei Bergman.

“Joodse daders”

De Poolse leider zei dat zijn land geen straffen zou uitdelen aan degene die zegt dat er Poolse daders waren „zoals er Joodse daders waren, zoals er Russische daders waren en zoals er Oekraïense daders waren – niet alleen Duitse daders.”

De uitspraak bevestigde dat er verontrustende trends gaande zijn in Polen. Netanyahu noemde Morawiecki’s uitspraken „schandelijk.” Ze duiden op een „onvermogen om de geschiedenis te begrijpen.” Yair Lapid, leider van de oppositiepartij Yesh Atid, riep Netanyahu op om de Israëlische ambassadeur in Polen terug te roepen. „De verklaring van de Poolse premier is antisemitisme van het oudste soort. De daders zijn niet de slachtoffers. De Joodse staat zal het niet toestaan om de vermoorden verantwoordelijk te houden voor hun eigen dood.”

De Poolse historicus Jan Grabowski, deskundige op het gebied van Pools-Joodse relaties, zei vorige week in The Jerusalem Post dat onderzoek uitwijst dat meer dan 200.000 Joden direct of indirect door Polen werden vermoord. Velen hebben Joden bij de nazi’s aangegeven, uitgeleverd en vermoord. De wet zal historici en journalisten afschrikken om zich met dit onderwerp bezig te houden. Ze zijn namelijk bang dat ze hun banen en kansen verliezen.

https://alfredmuller.net/2018/02/27/pol ... holocaust/

[Lech]

Antisemitische beelden en cartoons overspoelen Poolse pers na dispuut omtrent Holocaust wet

Antisemitische beelden en cartoons blijven de Poolse pers overspoelen, omdat de rechtse nationalistische media van het land steeds meer boos worden op de internationale oppositie tegen de nieuwe wetgeving die de discussie over de Poolse colaboratie met de nazi-bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog een strafbaar feit maakt.

Plaatje hierboven: Polen, maart 2012. Een monument op de Joodse begraafplaats in Wysokie Mazowieckie werd besmeurd met antisemitische graffiti [beeldbron: Jedrzej Wojnar/AP]

Op maandag 26 februari toonde de cover van Do Rzeczy – een van de grootste en meest invloedrijke nieuwsweekbladen van Polen – het gezicht van een cherubisch Pools kind gewikkeld in de kleuren van de nationale vlag. De bijbehorende kop luidde: “Aanval op Polen: hoe deze brutale golf te stoppen?” Met een ster van David bovenop het woord “Aanval”.

Plaatje hierboven: Een cartoon in hetzelfde tijdschrift van kunstenaar Cezary Krysztopa riep openlijk de vermeende joodse verantwoordelijkheid op voor de moordpartijen en deportaties van Poolse burgers door Sovjet-troepen. De cartoon toonde een ineengedoken figuur met een armband in Poolse nationale kleuren op het punt om te worden geëxecuteerd door zowel een nazi als een Sovjetofficier. De rode ster die door de Russische figuur wordt gedragen, heeft echter de vorm van een Joodse Davidster in plaats van het traditionele, 5-puntige communistische symbool.

Plaatje hierboven: Een ander ultranationalistisch tijdschrift, Najwyższy Czas, deed een greep in middeleeuws antisemitisme met een cartoon met een typische voorstelling van een Joodse man met haakneus, haarlokken (peies) en een keppel. Door de uitdrukking “Poolse doodskampen” op een laptop te typen, zegt de figuur: “Wanneer het duizend keer wordt herhaald, wordt het waar.” Een koffiemok naast hem vervangt de ‘s’ in ‘Holocaust’ door een dollarteken.

Langdurige Poolse bezwaren tegen historisch onjuiste uitspraken als “Pools dodenkamp” vormden de aanzet voor de recente wetgeving – hoewel de meerderheid van de Joodse instellingen, waaronder het Yad Vashem Holocaust-gedenkteken in Israël, vocaal Poolse inspanningen hebben ondersteund om duidelijk te maken dat Auschwitz en andere dodenkampen werden gebouwd en geëxploiteerd door de Duitsers.

Ondertussen heeft een hooggeplaatste Poolse onderwijsbeambte het huidige museum in Auschwitz sterk bekritiseerd en verklaard dat alleen gidsen met overheidsvergunningen op de locatie mogen werken. Op zondag sloeg Barbara Nowak, de belangrijkste onderwijsinspecteur van de Poolse regering in de regio Krakau, het museum dicht voor het naar verluidt benadrukken van het “buitenlandse, niet het Poolse verhaal”.

Nowak drong erop aan dat alleen gidsen die zijn goedgekeurd door het Poolse instituut voor Nationale Herdenking (IPN) – dat door de nieuwe wetgeving is gemachtigd om potentiële overtreders te controleren – in staat moeten zijn bezoekers naar het slavenarbeid- en doodcomplex te leiden waar 960.000 joden door de nazi’s werden vermoord .

door Ben Cohen
https://brabosh.com/2018/02/27/pqpct-gqg/
Pools antisemitisme
een video van Stand With Us

Bronnen:

♦ naar een artikel van Ben Cohen “Antisemitic Images, Cartoons, Flood Polish Press as Holocaust Law Dispute Festers” van 26 februari 2018 op de site van The Algemeiner

[Lech]

Bisschop hekelt kritiek op ‘Poolse kampen’-wet
14 maart 2018

Een katholieke kerkleider in Polen heeft zich fel uitgesproken tegen de internationale kritiek op een nieuwe Poolse wet die het strafbaar stelt te suggereren dat Polen betrokken is geweest bij misdaden die door de nazi's in het land zijn begaan. Dat meldt het Britse blad The Tablet vandaag.

Krachtens de nieuwe wet, uitgevaardigd in januari, kunnen boetes of een gevangenisstraf van maximaal drie jaar worden opgelegd aan iedereen die “in het openbaar en tegen de feiten de Poolse natie of Poolse staat verantwoordelijk of medeverantwoordelijkheid acht voor nazimisdaden” of “op flagrante wijze de verantwoordelijkheid van de echte daders vermindert”.

Meer dan zes miljoen Poolse burgers, waarvan de helft Joden, werden gedood tijdens de bezetting van 1939-1945 door Nazi-Duitsland, dat veel van zijn vernietigingskampen, waaronder Auschwitz-Birkenau, Belzec, Sobibor en Treblinka, op Pools grondgebied plaatste.

Protesten bij de Poolse ambassade in Rome op 8 februari 2018 tegen de nieuwe wet (foto:EPA).

Poolse bewindslieden uiten al lange tijd bezwaren tegen beschuldigingen van Poolse medeplichtigheid aan de Holocaust. Zo protesteerden zij hevig toen president Barack Obama in 2012 de woorden “Pools vernietigingskamp” in de mond nam.

De nieuwe Poolse maatregel werd veroordeeld als “ongegrond” door de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, evenals door het in Jeruzalem gevestigde Yad Vashem Memorial Institute, dat waarschuwde dat daardoor het onderzoek en het debat over de Holocaust zou worden belemmerd. Ondertussen meldden Poolse kranten dat Amerikaanse bewindslieden hadden gedreigd gezamenlijke militaire projecten op te schorten en aankondigden dat president Andrzej Duda en premier Mateusz Morawiecki niet door president Donald Trump zouden worden ontvangen.

Aartsbisschop Wacław Depo van Częstochowa heeft de internationale kritiek op de nieuwe wet aangemerkt als pogingen om “de historische waarheid te wijzigen”. “De afgelopen weken heeft de wereld zich afgewend van de waarheid – niet alleen van de waarheid over God, maar ook de waarheid over ons en over onze geschiedenis, door ons tot beulen te maken”, aldus mgr. Depo. “In werkelijkheid zijn we een natie van opoffering en lijden, die als eerste de pijnlijke slagen van de Tweede Wereldoorlog voelde, en die vervolgens jarenlange Sovjetbezetting te verduren had”.

De aartsbisschop sprak na een verzoenend appel door vertegenwoordigers van 6.850 Polen die door Israël worden geëerd voor het redden van Joodse levens onder de nazi-bezetting – leden van de Poolse Vereniging van Rechtvaardigen onder de Naties.

Bij een herdenkingsbijeenkomst in Krakau deed emeritus aartsbisschop kardinaal Stanisław Dziwisz, voormalig secretaris van paus Johannes Paulus II, een oproep om een ​​einde te maken aan “haatdragende manipulatie van emoties”. “Het enige wat telt is respect voor de ander – voor christenen voldoet dat aan de eis van onze Heer”, zei kardinaal Dziwisz. “We moeten getuige zijn van ons geloof door wat we voor onze naaste in nood hebben gedaan, alsook door verantwoording af te leggen voor wat we niet hebben gedaan.”

In haar oproep heeft Poolse Vereniging van Rechtvaardigen onder de Naties gezegd dat honderden Polen met hun leven hebben betaald voor het tonen van “vriendelijkheid en verantwoordelijkheid” aan vervolgde Joden, terwijl andere “onwaardige Polen” in eigen naam handelden tegen slachtoffers van de holocaust. De vereniging dringt er bij Joden en Polen op aan “een alliantie” te vormen, gebaseerd op “vriendschap, solidariteit en waarheid”. Tevens roept de vereniging op tot “empathie, oordeelkundigheid en bedachtzaamheid bij het maken van wetten”.

Professor Stanisław Krajewski, de voornaamste Joodse filosoof in Polen, zei echter tegen The Tablet dat de controverse over de wet een golf van anti-Joodse ressentimenten heeft opgeroepen. Hij drong er bij de Poolse Bisschoppenconferentie op aan zich uit te spreken.

“We hebben dergelijke uitbarstingen al lange tijd niet meer gezien. Het zou de Joodse gemeenschap helpen als degenen die nu proberen het katholicisme met antisemitisme te verbinden, te berispen”, aldus Krajewski, hoogleraar aan de universiteit van Warschau en medevoorzitter van de Poolse Raad van Christenen en Joden. “Wat de regering ook van plan was, de anti-Joodse geest is weer uit de fles en bepaalde extremistische groepen lijken nu te denken dat ze dankzij recente signalen toestemming hebben om te zeggen en te doen wat ze willen.”

In zijn Tablet-interview zei Krajewski dat hij persoonlijk tegen de wet was, die op 1 maart van kracht werd, maar voegde eraan toe dat de daaropvolgende protesten en reacties de sfeer hebben verslechterd en “verschrikkelijke anti-Joodse uitspraken” hebben teweeggebracht. “De manier waarop de wet is geformuleerd maakt het tot een bot instrument om iedereen te verlammen en te straffen die je niet leuk vindt. De harde, afwijzende reactie van de regering op critici heeft veel mensen aangemoedigd om te denken dat ze nu Joden mogen aanvallen. De regering verwoest de relaties met andere landen, terwijl ze haar electoraat thuis versterkt. Dit is wat ons bedreigt en alarmeert, en het zou nuttig zijn als de Poolse bisschoppen duidelijk maakten dat deze anti-Joodse golf te ver is gegaan”.

Bijna 80 procent van de 13,5 miljoen Joden in de wereld wordt verondersteld historische familierelaties te hebben met Polen. Slechts 100.000 Poolse Joden ontsnapten aan de massamoord van de nazi’s. Velen van hen emigreerden. Het huidige aantal Joodse burgers van Polen is naar schatting tussen de 8.000 en 12.000.