Bij het begin van de lente lijkt de al jarenlang ijzige relatie tussen Polen en de Europese Commissie iets te ontdooien. Na besprekingen in Warschau zeiden de Polen te streven naar een compromis in het conflict over de rechterlijke macht. Volgens Commissaris Frans Timmermans is er nog geen overeenstemming, maar hij sprak wel van een verbeterde sfeer.
Door: Arie Elshout 9 april 2018, 22:05
De Poolse Minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz (rechts) en Frans Timmermans, Vice President van de Europese Commissie tijdens een persconferentie in Warschau, Polen. © EPA
De twee partijen komen van ver. Sinds januari 2016 zijn zij verwikkeld in een ware uitputtingsslag over de juridische hervormingen van de regerende rechts-nationalistische Partij voor Recht en Gerechtigheid (PiS). Zij wil alle rechters vervangen die nog stammen uit de communistische tijd. Maar volgens Timmermans is zij bezig het juridische apparaat onder politieke controle te brengen. Dat is een schending van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en van de Europese democratische waarden.
Waarschuwingen hielpen niet. Afgelopen december zette Timmermans de zware, nooit eerder gebruikte Artikel 7-procedure in werking, volgens welke zelfs het Poolse stemrecht in de Europese Unie zou kunnen worden ingetrokken.
Schoorvoetend begin van toenadering
Of de pudding gelukt is, moet blijken bij het proeven daarvan, maar er staat nog geen pudding op tafel, zei Timmermans
Nu, bijna vier maanden later, is er een schoorvoetend begin van toenadering. 'We streven naar een compromis', zei de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz. Hij benadrukte dat zijn regering de zaak zo spoedig mogelijk wil oplossen. Timmermans zei te hopen dat dit een kwestie is van weken, niet van maanden. Hoewel hij bij het begin van de gezamenlijke persconferentie voor het eerst in dit dossier even een glimlach liet zien, bleef hij voorzichtig. Het wachten is op concrete stappen, vooral in het Poolse parlement. Of de pudding gelukt is, moet blijken bij het proeven daarvan, maar er staat nog geen pudding op tafel, zei hij.
Czaputowicz herhaalde dat de Poolse regering het recht heeft de rechterlijke macht te hervormen. Maar, voegde hij eraan toe, we zullen bekijken hoe het past binnen de Europese regels. Daarbij moeten we accepteren dat we nooit voor de volle honderd procent kunnen doen wat we willen. Timmermans erkende het recht op hervormingen mits de rechterlijke onafhankelijkheid bewaard blijft.
De nieuwe Poolse compromisbereidheid komt niet als een verrassing. Vorige week zei Jaroslaw Kaczynski, de sterke man achter de PiS-regering, dat er een kans van '80 procent' is dat het geschil over de rechtstaat kan worden opgelost. 'Het is nodig de situatie weer te normaliseren', zei hij tegen een rechts Pools blad.
Beweegredenen
Het is gissen naar de beweegredenen achter de koerswending. Czaputowicz verwees naar dringende andere problemen, zoals de internationale veiligheid. Ook Timmermans had het over de noodzaak van eensgezindheid gezien de toestand in de wereld.
Voor beide partijen geldt bovendien dat het conflict niet gemakkelijk te winnen valt. Polen weet dat de kans op een zware straf op grond van de door Timmermans in gang gezette Artikel 7-procedure niet groot is, omdat bondgenoot Hongarije die zal vetoën. Maar Warschau beseft wel dat sommige lidstaten dan de onderhandelingen over een nieuwe meerjarenbegroting zullen kunnen aangrijpen om bij wijze van alternatieve straf te snoeien in de voor Polen zo belangrijke Europese subsidies. De portemonnee weegt soms zwaarder dan het principe.
https://www.volkskrant.nl/buitenland/le ... ~a4591668/