Democratie
Ekke Overbeek– 16:43, 23 mei 2018
Oud-president Lech Walesa (rechts) kwam via de achterdeur het Poolse parlement binnen om gehandicapten en hun verzorgers een hart onder de riem te steken. © AP
Het Poolse parlement, de Sejm, is eigenlijk alleen nog een podium voor conservatieve PiS-politici. Journalisten, activisten en leden van de oppositie worden door de regering geweigerd.
Het Poolse parlement verandert in een vesting; een symbool voor de autoritaire koers die het land is ingeslagen, menen tegenstanders van de regering. Zoals Borys Stankiewicz: "De volksvertegenwoordiging wordt belegerd door het volk. Heel symbolisch", zegt hij grimmig.
De actievoerder bivakkeert al maanden in een tent voor het parlement uit protest tegen de conservatieve regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS). In die tijd heeft hij gezien hoe de dranghekken voor demonstranten veranderden in een permanente omheining, bewaakt door een groeiende politiemacht.
Burgers, experts en journalisten komen het parlementsgebouw alleen in als ze gewenst zijn door de PiS-fractie. Hoewel de regering Lech Walesa niet lijkt te kunnen weigeren, want oud-presidenten hebben te allen tijde toegang tot de Sejm. Walesa, de legendarische leider van de strijd tegen het communisme en oud-president, kondigde maandag aan naar Warschau te komen om de Sejm te betreden. "Ik wil de gezichten van de bewaking wel eens zien, als ze straks Walesa moeten doorlaten", grijnst Stankiewicz voorafgaand aan Walesa's bezoek.
Lucjan Otreba legde 150 kilometer af om Walesa toe te juichen. "Ik schaam me dood voor de mensen die ons land nu regeren." Otreba wordt binnenkort tachtig. Hij kan zich niet herinneren dat het volk ooit de toegang tot de tuinen rondom de Sejm werd geweigerd. Hij wijst op de dranghekken: "Ze zijn bang voor het volk."
Protesten
PiS beschikt over een meerderheid in het parlement en heeft de bevoegdheden van parlementsvoorzitter Marek Kuchcinski - van PiS - systematisch opgerekt. Deze sluit regelmatig het gebouw af voor bezoekers. Begin deze week tijdens Walesa's bezoek 'vanwege bijzondere omstandigheden'. Walesa was onder meer gekomen vanwege een protest van gehandicapten, die al een maand lang bivakkeren in de foyer. Ze eisen 120 euro per maand, hetzelfde bedrag dat de regering heeft ingevoerd als kinderbijslag, een maatregel die hoge populariteit garandeert.
Ook onder de vorige regering overnachtten protesterende gehandicapten in het parlement, maar destijds werd de actie beëindigd met een compromis. PiS is dat niet van plan. "Laat ze daar de hele vakantie maar zitten", tekende de krant Wyborcza op uit de mond van een anonieme regeringspoliticus.
Lege huls
Het Poolse parlement stelt nog maar weinig voor en vergadert slechts een paar dagen per maand. "Het instituut aan de Wiejska-straat (Dorpsstraat) is een lege huls geworden", concludeerde het weekblad Polityka.
Besluiten worden genomen aan de Nowogrodzka-straat. Daar zetelt Jaroslaw Kaczynski, leider van PiS en een van de grootste vijanden van Lech Walesa. Het parlement lijkt steeds meer op een stemmachine van de PiS-meerderheid. De voorzitter beperkt de spreektijd voor oppositieleden tot een minuut. Parlementariërs die daartegen protesteren, krijgen boetes wegens het 'hinderen van de werkzaamheden van de Sejm'. Senatoren krijgen wetsvoorstellen pas onder ogen vlak voordat ze erover stemmen.
Een nieuw reglement is in de maak, waarmee de voorzitter afgevaardigden ook kan straffen voor gedrag buiten het parlement, als dat 'het gezag van de Sejm ondermijnt'. Wat dat betekent, bepaalt de voorzitter.
Sinds deze week zijn de bevoegdheden van de Sejm-bewaking uitgebreid. De ceremoniële garde mag nu verdachten volgen en afluisteren en vuurwapens te gebruiken. Om te voorkomen dat actievoerders zoals Borys Stankiewicz nog eens over de dranghekken klimmen, ligt er een plan voor een forse muur.
PiS heeft de bevoegdheden van parlementsvoorzitter Marek Kuchcinski systematisch opgerekt.
Achterdeur
Voor de ingang hebben zich zo'n honderd mensen verzameld die Lech Walesa willen toejuichen. De oud-president is via de achteringang het parlement binnen gegaan en steekt de gehandicapten en hun verzorgers een hart onder de riem. "Lech, kom bij ons", scanderen zijn aanhangers buiten. Maar Lech komt niet. "Hij wil de spanning rondom het parlementsgebouw niet nog verder opvoeren", zegt de tachtigjarige Otreba een beetje sip. En dus verdwijnt Walesa zoals hij is gekomen: ongezien via de achterdeur.
https://www.trouw.nl/democratie/het-poo ... ~a2c511fe/