Polen zet vaart achter vervanging opperrechter 20 juli 20181

[bertvaneck]

Polen zet vaart achter vervanging opperrechter
20 juli 201819:35

Schermvullende weergave

President Andrzej Duda ©EPA
Het Poolse parlement daagt Europa uit met nieuwe aanval op de rechtststaat.

Het Poolse halfrond keurde vrijdag regels goed om snel een nieuwe voorzitter van het hooggerechtshof te benoemen. Daarmee zet Polen een nieuwe stap in een oplopend juridisch geschil met Europa over de werking van democratie en rechtsstaat.

Europa startte vorige zomer een zware procedure tegen Polen die kan eindigen in het verlies aan stemrecht en dus medebeslissing op Europees niveau. Die procedure is nooit voorheen gebruikt en geldt enkel bij zware twijfels over een goed functionerende rechtsstaat of aantasting van de fundamentele rechten.

Aanleiding tot de Europese procedure was de goedkeuring van vier wetten die het gerechtelijke apparaat in Polen moesten 'zuiveren' van personeel en invloeden uit de sovjetperiode. Maar er school veel willekeur in die zuivering. Bovendien krijgt het parlement een grotere zeg bij de benoeming van rechters, met alle gevolgen vandien voor de onafhankelijkheid van het gerecht.

Begin deze maand werden 22 rechters van het Hooggerechtshof met onmiddellijke ingang ontslagen omdat de leeftijdsgrens werd verlaagd. Ook bij het grondwettelijk hof en de raad voor justitie, die de rechters benoemt, waren eerder al rechters ontslagen.

Opperrechter Malgorzata Gersdorf
De Poolse grondwet garandeert me een mandaat van zes jaar.
Malgorzata Gersdorf
Voorzitster Pools hooggerechtshof
Het boegbeeld van het verzet tegen die politieke machtsgreep op het Poolse gerecht werd de voorzitster van het Hooggerechtshof, Malgorzata Gersdorf. De 65-jarige opperrechter weigerde op te stappen, en argumenteert dat haar mandaat tot 2020 gaat. Ze geniet brede steun in eigen land. 'De grondwet garandeert me een mandaat van zes jaar,' zegt ze.

Vrijdag keurde het Poolse parlement haastig bijeengesprokkelde amendementen goed, die de benoeming van een nieuwe opperrechter versnellen.

De regerende nationalisten van de PiS-partij, de partij voor recht en rechtvaardigheid, beschikken over een ruime meerderheid in het Poolse parlement. Ook het Poolse hogerhuis zal de amendementen begin volgende week wellicht goedkeuren. President Andrzej Duda kan de nieuwe wetsaanpassing daarna snel tekenen.

Premier Mateusz Morawiecki zei donderdag dat een snelle vervanging van Gersdorf zich opdrong, om juridische chaos te vermijden. Hij beklemtoonde nogmaals dat Polen niet zal buigen voor de Europese eisen.

Kieswet ten voordele van PiS
Het Poolse parlement keurde vrijdag overigens ook een aanpassing goed van de kieswet. Er zijn dit najaar lokale verkiezingen in Polen en Europese verkiezingen in mei 2019. De aanpassing speelt in het voordeel van grote partijen als de nationalistische PiS.

President Duda stelde vrijdag voor om een grondwettelijk referendum te houden in november. Daarin onder meer de vraag of een verwijzing nodig is naar 'de christelijke wortels van de staat, de cultuur en de identiteit van het Poolse volk'. Ook die wijziging moet een verdediging opwerpen tegen zogenaamde diktaten uit Europa of beslissingen waar Poen niet achter staat, zoals de spreiding van migranten in Europa.

Ook suggereert Duda in dit referendum een wijziging van de bevoegdheden van de president en de regering. Duda wil voorts praktische kwesties opnemen in de grondwet, zoals de pensioenleeftijd, kinderbijslag en de bescherming van de Poolse landbouw en voedselveiligheid.

Kris van Haver