EU-budgetcrisis door Pools-Hongaars veto

[Lech]

EU-budgetcrisis door Pools-Hongaars veto
De EU stevent af op een nieuwe crisis nu Hongarije en Polen weigeren de Europese meerjarenbegroting (1.074 miljard euro) en het coronaherstelfonds (750 miljard euro) goed te keuren. De premiers van beide landen wacht een vinnig onthaal van hun EU-collega’s, als de regeringsleiders elkaar donderdag per video spreken.

Marc Peeperkorn16 november 2020, 19:31

De Hongaarse premier Orbán (rechts) en zijn Poolse collega Morawieck.Beeld REUTERS


Betrokken EU-ambtenaren vinden dat de Hongaarse premier Orbán en zijn Poolse collega Morawiecki zich tot ‘de paria’s van de EU’ maken met deze opstelling. De Duitse bondskanselier Merkel en EU-president president Michel proberen achter de schermen de twee dwarsliggers op andere gedachten te brengen. Dinsdag bespreken de ministers van Buitenlandse Zaken de kwestie, de verwachting is dat de Hongaarse en Poolse bewindslieden stevig bekritiseerd worden.

Maandagmiddag lieten Warschau en Boedapest via hun EU-ambassadeurs weten hun veto daadwerkelijk te zullen gebruiken tegen de ruim 1.800 miljard aan EU-geld. Eerder dreigden beide lidstaten daar al mee. Hongarije en Polen vinden het onacceptabel dat in de toekomst het ontvangen van EU-subsidies wordt gekoppeld aan het respecteren van de rechtsstaat. De Europese Commissie is al verschillende keren naar het Europese Hof gestapt om de ondermijning van de democratie in Polen en Hongarije tegen te gaan.

Omdat de andere lidstaten en het Europees Parlement vasthouden aan een rechtsstaattoets, grijpen Warschau en Boedapest nu naar hun ultieme wapen: het veto. Volharden ze in hun verzet, dan is er op 1 januari geen EU-begroting. De Unie is dan aangewezen op een noodbudget van circa eenderde van de normale begroting, vooral om boeren en EU-ambtenaren te betalen.

Het herstelfonds van 750 miljard euro – in juli door de regeringsleiders nog bejubeld als een ‘historische stap’ – komt er dan helemaal niet. Zwaar door de coronapandemie getroffen zuidelijke landen als Spanje, Italië en Griekenland zullen in dat geval ‘de oorlog aan Orbán en Morawiecki verklaren’, zeiden EU-ambtenaren maandagmiddag. Madrid, Rome en Athene snakken naar EU-geld om de ingeklapte economie lucht te geven.

Ook Polen en Hongarije krijgen een financiële dreun als de EU-begroting en het herstelfonds op de lange baan worden geschoven. Beide landen zijn grote ontvangers van EU-subsidies, het gaat om tientallen miljarden euro’s de komende jaren. EU-ambtenaren denken daarom dat de vetodreiging bluf is.

Beperkte speelruimte
Volgens betrokkenen zullen Merkel (als tijdelijk EU-voorzitter) en EU-president Michel de komende dagen Orbán en Morawiecki benaderen. ‘Iets afschieten is makkelijk, maar dan moeten ze vervolgens aangeven wat ze wel willen’, aldus een ambtenaar. Diplomaten wijzen erop dat de speelruimte zeer beperkt is: het Europees Parlement maar ook lidstaten als Nederland, Finland, Zweden en Denemarken willen de rechtsstaattoets niet verwateren. Critici menen dat de koppeling van EU-geld aan de rechtsstaat toch al te beperkt is ingevuld.

Donderdagavond tijdens de EU-videotop zal de kwestie ter sprake komen. ‘Maar verwacht daar geen wonderen’, stelt een ambtenaar. Problematisch is dat de tijd dringt: om het EU-budget en het herstelfonds op 1 januari in werking te laten treden, moet het financiële pakket nog deze maand worden goedgekeurd.


https://www.volkskrant.nl/nieuws-achter ... ~bb2316af/

[Lech]

Polen en Hongarije hekelen EU: ‘slavernij’ en ‘kolonialisme’
Polen en Hongarije Strijden Orbán en Morawiecki met budgetveto voor soevereiniteit of voor eigen politiek en financieel belang?

Emilie van Outeren
17 november 2020 om 20:10
Leestijd 2 minuten


De Poolse premier Morawiecki ontvangt zijn Hongaarse collega Orbán in Warschau, in mei 2018. Morawiecki lijkt zich iets minder hard op te stellen dan Orban.
Foto Mateusz Wlodarczyk / Getty Images

Als de Europese discussie over het beschermen van de onafhankelijke rechtspraak en het bestrijden van corruptie oploopt, worden in Polen en Hongarije meteen grote, historische schrikbeelden van stal gehaald. De Brusselse poging om rechtsstaatcriteria te verbinden aan Europese subsidies is „ideologisch gedreven chantage” zei de Hongaarse premier Viktor Orbán vrijdag. De EU dreigt „een tweede Sovjet-Unie” te worden.

Volgens de Poolse minister van Justitie Zbigniew Ziobro is „het Duitse voorstel niets minder dan een poging onze soevereiniteit radicaal in te perken”. Uitvoering leidt tot „politieke, culturele en uiteindelijk economische kolonisatie” of „slavernij”. Lees: ideologisch gemotiveerde Brusselse bureaucraten zullen ons overheersen zoals nazi’s uit Berlijn en communisten in Moskou eerder deden.

De bombastische retoriek slaat aan bij hun conservatief-nationalistische kiezers. Polen en Hongarije hebben tussen de val van de Berlijnse Muur en toetreding tot de EU maar vijftien jaar min of meer op eigen benen gestaan. Veel mensen hebben – al dan niet gevoed door propagandistische media – het gevoel dat niet zij, maar vooral grote internationale bedrijven profiteren van het EU-lidmaatschap. Dat Brussel zich nu ook nog wil bemoeien met hoe hun democratisch gekozen regeringen EU-fondsen besteden, stuit op weerstand. Het Pools-Hongaarse veto tegen de meerjarenbegroting en het coronaherstelfonds is geen verrassing.

Riskant
Toch is de strategie om het hele EU-budget te torpederen riskant. Beide regeringen schatten in dat andere landen de centen belangrijker zullen vinden – en harder nodig zullen hebben – dan de kleine lettertjes. Maar Polen en Hongarije kunnen zelf vele miljarden mislopen. Uit het coronafonds alleen al zou Polen 30 en Hongarije 8,2 miljard krijgen. Direct geld uit de EU is in Polen goed voor 3,5 procent van het bruto binnenlands product. Maar liefst 5 procent van de Hongaarse economie drijft erop.

Daarnaast wil een fors deel van de bevolking juist wél dat Brussel een halt toeroept aan de sloop van de rule of law, die in Hongarije tien jaar en in Polen vijf jaar aan de gang is. Uit een recente enquête bleek dat in beide landen 72 procent van de inwoners vindt dat persvrijheid, onafhankelijke rechtspraak en corruptiebestrijding voorwaarden moeten zijn voor EU-lidmaatschap.

Waar in Polen vooral de onafhankelijke rechtspraak op het spel staat, zijn in Hongarije veel verdenkingen van corruptie met Europees geld. Orbán zou vrienden en familie bevoordelen met aanbestedingen uit Europees geld. Dat hij daar geen toezicht op wil, desnoods ten koste van álle EU-subsidie, voedt de verdenking dat zijn persoonlijke belang prevaleert boven dat van Hongarije.

Poolse regering zwak
Orbáns Fidesz partij heeft met een comfortabele twee derde meerderheid in het Hongaarse parlement weinig oppositie te vrezen. Maar de Poolse regering is verwikkeld in allerlei interne conflicten en kampt met grote demonstraties die haar positie verzwakken. Met het oordeel van het gekaapte Constitutioneel Hof dat abortus voortaan vrijwel verboden wordt, is de bevolking plotseling geconfronteerd met wat het betekent dat het hoogste gerecht niet meer onafhankelijk is. Over het veto tegen de Brusselse bemoeienis lijkt de conservatieve coalitie in Warschau het eens, maar de toon van premier Mateusz Morawiecki is een stuk gematigder dan die van minister Ziobro, met wie hij in een machtsstrijd verwikkeld is. In een brief aan bondskanselier Angela Merkel deze week, zei Morawiecki dat hij het idee van corruptiebestrijding te onderschrijven. Hij wil „garanties” dat „arbitraire, politiek gemotiveerde criteria” geen rol gaan spelen. Dat klinkt als een opening voor een compromis. Iets waar Orbán veel minder toe geneigd lijkt.

De vraag is eerst wat er de komende weken overblijft van het al eerder afgezwakte rechtsstaatmechanisme. En daarna of de Europese Commissie dat uiteindelijk durft toe te passen. Gereedschappen die Brussel al heeft om in te grijpen, worden niet allemaal gebruikt. Deze woensdag staat in Polen rechter Igor Tuleya voor de tuchtkamer van de Hoge Raad, terwijl het Europees Hof van Justitie Polen in april gebood dergelijke disciplinaire zaken te staken. Het was daarna aan de Commissie om bij overtreding een dwangsom op te leggen – een financiële sanctie vanwege een overtreding van de rule of law. Dat is niet gebeurd.

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/11/17/po ... e-a4020421

[Lech]

De Europese crisis die er geen hoeft te zijn

MERIJN CHAMON
assistent professor EU Law Maastricht University

18 november 2020 17:19
Het veto waarmee Hongarije en Polen dreigen, hoeft geen existentiële bedreiging voor de Europese Unie te vormen. Het kan ook niet meer dan een storm in een glas water zijn.

Polen en Hongarije weigerden deze week in te stemmen met een schriftelijke procedure om de meerjarenbegroting van de Europese Unie te wijzigen. Een historische deal over een covidherstelfonds kan daardoor niet meteen geïmplementeerd worden. De kwestie moet besproken worden door de Raad, waarbij Polen en Hongarije een veto kunnen stellen. De weigering van Polen en Hongarije deed in deze krant de vraag rijzen of een existentiële crisis nog vermeden kan worden. Als de 25 andere lidstaten het hoofd koel houden, is het antwoord volmondig positief.

Unanimiteit
In juli bereikte de Europese Raad een principeakkoord over meer middelen, zodat de EU een slagvaardig covidrelancebeleid van de lidstaten kan ondersteunen. Over een eigenlijke wijziging van de ‘eigen middelen’ van de EU kan evenwel alleen de Raad beslissen, met unanimiteit. Individuele lidstaten kunnen dus een veto stellen.

Het principeakkoord viel evenwel niet in goede aarde bij het Europees Parlement, dat er onvoldoende waarborgen voor het respecteren van de rechtsstaat in zag. Het Parlement heeft niets te zeggen over de meerjarenbegroting, maar beslist wel mee over de specifieke procedures die bepalen hoe EU-gelden worden gespendeerd.

Beide instellingen zijn vorige week overeengekomen dat EU-geld dat toegekend wordt aan een lidstaat geblokkeerd kan worden als die de rechtsstaat niet respecteert. Omdat de Raad daarbij met gekwalificeerde meerderheid beslist, konden Polen en Hongarije hun veto niet stellen en wordt dit rechtsstaatmechanisme op 1 januari realiteit, of er nu een nieuwe Europese begroting is of niet.

Drie redenen
Dit is de eerste reden waarom de 25 andere lidstaten het hoofd koel moeten houden en Polen en Hongarije moeten overbluffen. Of we een nieuwe begroting krijgen (met meer eigen middelen) of we moeten werken met voorlopige twaalfden, Polen en Hongarije zijn hoe dan ook onderworpen aan het rechtsstaatmechanisme. Als ze daadwerkelijk een veto uitoefenen om de meerjarenbegroting tegen te houden, dan winnen ze niets. Net als alle andere lidstaten zullen ze geen toegang hebben tot covidherstelfondsen en ze maken van zichzelf definitief paria’s in de EU omdat ze de relance van andere lidstaten blokkeren.

Een veto van Polen en Hongarije kan juridisch omzeild worden.
Een tweede reden waarom deze potentiële crisis er geen hoeft te zijn, is dat een veto van Polen en Hongarije juridisch omzeild kan worden. Een vaak geopperde piste is het relancefonds buiten de EU-verdragen om te gieten in een internationaal akkoord tussen de 25 andere lidstaten, zonder Polen en Hongarije. Zulke constructies, zoals het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), kennen we van de eurocrisis en kregen al de rechterlijke zegen van het Europees Hof van Justitie. Een nadeel is dat ze zich buiten het EU-kader bevinden, waardoor het Europees Parlement zijn rol als democratisch controleorgaan niet kan spelen en een effectieve rechterlijke controle bemoeilijk wordt.

Een vanuit dat opzicht veel betere optie is een eventueel veto van Polen en Hongarije te omzeilen door het covidherstelfonds op te zetten via een versterkte samenwerking in de EU. Het mechanisme van versterkte samenwerking laat een kern van EU-lidstaten toe meer te integreren dan de anderen.

Met een Pools-Hongaars veto en een weigering deel te nemen aan de versterkte samenwerking saboteren beide lidstaten alleen zichzelf. De andere lidstaten maken gebruik van de AAA-rating van de EU om goedkoop geld op te halen dat niet telt voor de nationale schuld, terwijl Polen en Hongarije achterblijven met de kleinere precovid EU-fondsen die sowieso onderworpen zijn aan een rechtsstaatcontrole.

Als de 25 andere lidstaten dit diets maken aan Polen en Hongarije, wordt de bluf van beide lidstaten ontmaskerd voor wat hij is. De lakmoesproef van politieke moed volgt dan in 2021: passen we het rechtsstaatmechanisme daadwerkelijk toe of laten we Polen en Hongarije verder afglijden tot autocratische regimes?

Marijn Chamon, assistent professor EU Law, Maastricht University







https://www.tijd.be/opinie/algemeen/de- ... 66070.html

[Lech]

Hongarije en Polen buigen niet voor druk Europese Unie
Door Tom Lallemand -26 november 2020 - 21:52870 0

Hongarije en Polen blijven zich verzetten tegen het koppelen van financiële steun van de EU aan het naleven van de rechtsstaat. De Oost-Europese landen zien dat als Europese inmenging in hun land en vrezen dat de EU hen geen subsidies meer zal toekennen omdat ze eerder al op de EU op de vingers getikt werden.

Enkele maanden geleden werd beslist dat vanwege de coronacrisis een Europees steunfonds van 750 miljard euro verdeeld zou worden onder de EU-lidstaten om de economie te ondersteunen. De EU koppelde echter een voorwaarde aan het krijgen van financiële steun: het naleven van de rechtsstaat.


Dat is ook de reden dat Hongarije en Polen zich al van bij de bekendmaking daarvan verzetten tegen het steunfonds. De voorbije jaren werden beide landen meermaals door de Europese Unie op de vingers getikt vanwege binnenlandse hervormingen die volgens de EU ingaan tegen de rechtsstaat. Hongarije en Polen vrezen dan ook dat de EU dat zal gebruiken om geen financiële steun toe te kennen aan de landen.

Ondanks druk van de EU op Hongarije en Polen om het steunfonds toch goed te keuren, blijven de Oost-Europese landen zich verzetten. Dat zeiden Pools premier Morawiecki en zijn Hongaarse bondgenoot Viktor Orbán tijdens een ontmoeting in Boedapest. Alleen indien de EU de voorwaarde van rechtsstaat laat vallen willen ze het fonds goedkeuren.

Hongarije en Polen vinden elkaar zo dus opnieuw. In het verleden waren beide landen ook de voortrekkers in het verzet tegen het EU-herverdelingsplan van migranten. Ook nu zijn ze natuurlijke bondgenoten en zullen ze elkaar niet laten vallen. “Noch Polen noch Hongarije zal een voorstel accepteren dat de ander onaanvaardbaar vindt”, zeiden de leiders nog.



https://sceptr.net/2020/11/hongarije-en ... pese-unie/

[Plievo]

Polen en Hongarije blijven dwarsliggen bij EU-begroting

27-11-20 18:36Update: 3 uur geleden


Polen en Hongarije herhaalden vrijdag dat ze de Europese begroting en het daarbij horende coronaherstelfonds vetoën als deze verbonden blijft aan afspraken over het in stand houden van de rechtsstaat. Spanningen tussen EU-lidstaten lijken hierdoor alleen maar toe te nemen. De combinatie met afspraken over het beschermen van de rechtsstaat zijn voor landen als Nederland juist heilig.


Eerder deze maand stemden Hongarije en Polen al tegen de Europese begroting van 1,8 biljoen euro. In dat bedrag zit ook het coronaherstelfonds van 750 miljard euro.

Beide landen krijgen steun vanuit dit fonds, maar daar zitten regels aan voor het respecteren van de vrije pers en de rechtsstaat. Juist op die gebieden is de Europese Commissie een onderzoek gestart naar Polen en Hongarije.

De Poolse premier Mateusz Morawiecki schreef vrijdag, na een gesprek met de Duitse Bondskanselier Angela Merkel, op zijn Facebook-pagina dat hij bereid is opnieuw goedkeuring van de begroting te blokkeren. "Als we niet in staat zijn een oplossing te vinden die goed is voor de EU als geheel, in plaats van voor een deel van zijn lidstaten."

Eerder al zei de Hongaarse premier Viktor Orbán dat de positie van zijn land niet is veranderd. Hij voegde eraan toe niet van plan te zijn om concessies te doen op het gebied van de rechtsstaat.

https://www.nu.nl/economie/6093295/pole ... oting.html

[Lech]

Waarom verzet Polen zich tegen Europees klimaatbeleid?

De Europese Unie heeft vorig jaar de Green Deal gesloten, waarmee de EU over dertig jaar klimaatneutraal wil zijn. Om dat te realiseren heeft de Europese Commissie ook een ambitieuzer klimaatdoel voor 2030 voorgesteld. Polen ziet er niets in en dreigt zelfs met een veto op de EU-begroting. Waarom?

Als je in één woord wil antwoorden, ben je geneigd te roepen: steenkool. Polen heeft nog kolenmijnen en drie kwart van alle elektriciteit wordt met steenkool en bruinkool opgewekt, onder meer in de grootste (en meest vervuilende) kolencentrale van Europa.

Polen heeft wel klimaatplannen, maar die getuigen van weinig urgentiebesef. Zo kondigde het land dit jaar aan de kolenmijnen in 2049 te willen sluiten. Een jaar later moet de wereldwijde CO2-uitstoot op netto nul uitkomen, om onder de in Parijs afgesproken 1,5 graad opwarming te blijven. In het Poolse tempo gaat dat niet lukken.

'Polen houdt coronasteun tegen omdat het meer klimaatgeld wil'
Maar als je een laag dieper graaft, kun je de eerder gestelde vraag nog met een ander woord beantwoorden: geld. Het Poolse verzet tegen ambitieuzere EU klimaatdoelen voor 2030 moet je zien als politiek spel, zegt GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout tegen NU.nl. "Of beter gezegd: blufpoker. Want met dat veto dreigt Polen juist een hoop geld mis te lopen."

Momenteel ligt in Brussel een voorstel op tafel, om de 2030-doelen in lijn te brengen met het Parijsakkoord. De Europese Commissie heeft voorgesteld om de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent terug te dringen - als onderdeel van een 'nieuwe groeistrategie'. Naast het tegengaan van klimaatverandering en betere luchtkwaliteit moet die leiden tot technologische innovatie, extra werkgelegenheid en lagere energielasten voor burgers. Het Europees Parlement stemde al in meerderheid voor een reductiedoel van 60 procent.

“De grootste hoop van Polen is meer geld te ontvangen. Maar dat krijgen ze al.”
Bas Eickhout, GroenLinks-Europarlementariër

Polen zegt nu officieel een 'diepere analyse' van de klimaatplannen nodig te hebben. "In het licht van de voortdurende pandemie en de economische gevolgen daarvan, vraagt het voorstel van de Europese Commissie en het effect daarvan op de lidstaten diepgaande analyse", stelt Michał Kurtyka, de Poolse minister van Klimaat en Milieu. Ondertussen dreigt het land echter, samen met Hongarije, een veto uit te spreken over de gehele EU-begroting, inclusief het coronaherstelfonds.

"Er zijn al heel veel analyses gemaakt", zegt Eickhout in reactie. "Dus daar gaat het ze niet om. Hun grootste hoop is meer geld te ontvangen. Dat krijgen ze al, bijvoorbeeld via een duurzaam moderniseringsfonds en met de nieuwe EU-begroting ook via een 'eerlijk transitiefonds', om landen als Polen te helpen met hun uitfasering van steenkool. Dat Poolse veto van die begroting zien veel waarnemers dan ook als blufpoker."

"Wat dat betreft is het voor Polen niet zo verstandig om samen op te trekken met Hongarije. De Hongaarse strijd gaat namelijk niet zozeer over klimaatbeleid, maar over de rechtsstaat. Orbán (premier van Hongarije, red.) is meer geneigd het hard te spelen. En die harde lijn volhouden zou voor Polen een schot in eigen voet zijn, omdat ze dan uiteindelijk juist veel financiële steun mislopen."

Hogere 2030-doelen zijn achterstallig
Waar politiek spel wordt gespeeld, is meestal ook wel ruimte voor een oplossing. Daar is echter wel haast bij. Op 12 december viert het klimaatakkoord van Parijs de vijfde verjaardag.

Binnen die termijn hadden de deelnemende landen scherpere emissiedoelen voor 2030 al op orde moeten hebben - met als laatste deadline de VN-klimaattop die november dit jaar in Glasgow gehouden zou worden. Door de coronacrisis is die klimaattop een jaar uitgesteld. Maar in politieke termen betekent dit wel dat de tijd dringt.

Mogelijk biedt de verkiezing van Biden tot nieuwe president van de VS inspiratie voor Europa. Ook hij werkt aan een 'green deal' - waar een investering van bijna 2 biljoen dollar (zo'n 1,7 biljoen euro) mee gepaard gaat. Volgens dat plan moet de elektriciteitsvoorziening van de VS al in 2035 100 procent CO2-neutraal zijn. Dat is nog sneller dan de voorgestelde nieuwe klimaatdoelen van Europa.




https://www.nu.nl/klimaat/6092455/waaro ... eleid.html

[Lech]

Polen krabbelt terug in ruzie met Europese Unie, wil wel verklaring
Polen is bereid in te binden in de slepende ruzie met de Europese Unie over de koppeling van financiële steun aan de naleving van de democratische spelregels. De regering in Warschau eist in ruil voor het intrekken van zijn veto wel een verklaring van de Europese leiders. Nederland, de officieuze aanvoerder van het andere kamp in het conflict, heeft al laten doorschemeren wel wat in zo'n oplossing te zien.

De Poolse vicepremier Jaroslaw Gowin. © AFP


Met zijn veto dwarsboomt Polen de Europese begroting en de vrijgave van een coronasteunpakket. Volgens de Poolse vicepremier Jaroslaw Gowin zou zijn land zijn veto tegen het financiële pakket in willen trekken als de EU-leiders een verklaring onderschrijven over het verband tussen EU-fondsen en de rechtsstaat.

Gowin zei dat Polen zich realiseert dat een veto op de EU-begroting voor 2021-2027 en het hulpfonds Polen en andere EU-landen financieel zou schaden. Behalve Warschau ligt ook de Hongaarse regering dwars. Polen en Hongarije zijn twee van de grootste ontvangers van EU-geld en zouden in aanmerking komen voor vele miljarden uit het coronafonds.

Gewaarschuwd
De Europese Commissie heeft Polen bovendien gewaarschuwd snel eieren voor zijn geld te kiezen, zei Gowin. Anders omzeilen ze Warschau en Boedapest en zetten ze een herstelfonds op met de andere 25 lidstaten, zonder de twee dwarsliggers, gaf de commissie hem te verstaan. Voorbereidingen daarvoor worden al getroffen, klonk het de afgelopen dagen in Brussel.

Gowin oppert daarom het opstellen van een "interpretatieve verklaring", in Nederland in de wandeling al gauw een inlegvel genoemd. Hij ziet "een duidelijke uitspraak" voor zich van de Europese regeringsleiders dat de rechtstaatvoorwaarden "niet zullen worden gebruikt om ongerechtvaardigde druk uit te oefenen op lidstaten op vlakken die niets te maken hebben met het juiste gebruik van EU-geld".

Dat laatste was van meet af aan al zo, zegt een hoge EU-diplomaat. Nederland zou daarmee ook geen moeite hebben. Premier Rutte liet medio november weten niet van plan te zijn opnieuw te onderhandelen over de EU-begroting en het coronaherstelfonds,

Het is onduidelijk of Hongarije het met Polen eens is. De beide landen verklaarden vorige week nog elkaar niet los te laten.


https://www.ad.nl/buitenland/polen-krab ... ~ad2ab89f/

[ron]

Het beeld op de foto komt wel aardig overeen met het straatbeeld in Polen. Er zijn mensen die geen maskertje dragen, de meeste dragen een masker op de juiste manier, maar er zijn er ook die alleen hun mond bedekken zodat ze met hun neus nog normaal kunnen adem halen

[Lech]

Hoop gloort bij ontmijnen EU-budgetruzie
Bereiken de Europese regeringsleiders donderdag op de valreep dan toch een akkoord over een nieuwe meerjarenbegroting (1.100 miljard euro) en het coronaherstelfonds (750 miljard)? Hongarije en Polen zijn bereid hun veto in te trekken, maar Europese leiders als Rutte zijn kritisch. Zeven vragen over deze hoogoplopende ruzie.

Marc Peeperkorn9 december 2020, 15:19

De Poolse premier Morawiecki (links) en de Hongaarse premier Orbán (rechts).Beeld AP


Allereerst: waar ging het conflict ook weer over?
Over geld, zoals wel vaker in de EU, maar dit keer ook over waarden. In juli bereikten premier Rutte en zijn EU-collega’s na een marathontop van vier dagen en nachten een ‘historisch akkoord’ over de nieuwe meerjarenbegroting (2021-2027) en het herstelfonds. Dat laatste fonds - 750 miljard euro om de coronarecessie te bestrijden - was het revolutionairst: de Europese Commissie leent geld op de kapitaalmarkt en geeft dit door aan de lidstaten in de vorm van subsidies (390 miljard euro) en goedkope leningen (360 miljard). Dat komt dicht in de buurt van eurobonds en was voor Rutte zwaar slikken.

Waarom zetten de Poolse premier Morawiecki en de Hongaarse premier Orbán vervolgens de hakken in het zand, ze waren er toch bij in juli?
Zeker, maar het ‘historische akkoord’ bevat nog een, minstens zo historische afspraak: verbindt de ontvangst van EU-miljarden aan respect voor de rechtsstaat. Ontbreekt dat respect, dan worden EU-subsidies opgeschort of zelfs teruggevorderd. Om Hongarije en Polen over de streep te trekken, geldt deze Brusselse rechtsstaattoets alleen als de financiële belangen van de EU geschaad (dreigen te). In juli was dit (omwille van het compromis) redelijk vaag geformuleerd. Onder druk van vooral het Europees Parlement werd de rechtsstaattoets aangescherpt, zeer tegen de zin van Warschau en Boedapest. Zij dreigden vervolgens met hun veto tegen de meerjarenbegroting (vereist unanimiteit) en het hart van het herstelfonds (toestemming van de Commissie om geld te lenen, vereist ook unanimiteit).

Wat zijn de bezwaren van Orbán en Morawiecki?
Hoewel de rechtsstaattoets voor alle lidstaten geldt, beschuldigen Orbán en Morawiecki Brussel ervan dat de toets specifiek tegen hun landen is gericht. Polen en Hongarije liggen al jaren onder vuur van Brussel en het Europees Hof van Justitie vanwege ondermijning van de rechtsstaat en de vrije pers. Morawiecki en Orbán vergelijken het optreden van de EU graag met hoe de voormalige Sovjet-Unie Polen en Hongarije knevelde. De twee landen zijn er ook niet gerust op dat EU-geld alleen wordt stopgezet of ingetrokken bij dreigende schade van de financiële belangen van de EU door fraude, corruptie of politiek gestuurde rechters. Warschau en Boedapest menen dat de rechtsstaattoets breder zal worden ingezet: tegen alle maatregelen die de rechterlijke macht en mediavrijheid ondermijnen, ook als er geen financieel belang van de EU op het spel staat.

Welke uitweg biedt het compromis?
Het nog vertrouwelijke compromis van EU-voorzitter Duitsland doet drie duidelijke concessies aan Orbán en Morawiecki. Ten eerste kunnen sancties pas worden opgelegd als het Europees Hof van Justitie de regeling heeft goedgekeurd, dus pas vanaf 2022. Ten tweede geldt de rechtsstaattoets alleen voor nieuwe EU-betalingen vanaf 1 januari 2021, niet voor de EU-gelden die nog op de plank liggen. En dat ‘restant’ is geen klein bier: ruim 300 miljard euro. Voor Hongarije gaat het om 11 miljard, voor Polen om 40 miljard. Tot slot wordt de definitie van wat ondermijning van de rechtsstaat is ingeperkt.

Tijdens een eerste overleg tussen de EU-ambassadeurs woensdagavond, zwegen de Hongaar en de Pool. De Nederlandse ambassadeur zei eerst Den Haag te moeten raadplegen. Rutte en de Tweede Kamer stelden eerder dat er niet meer aan de rechtsstaattoets gemorreld mocht worden. Vandaag beslissen de regeringsleiders over het compromis.

En als het wordt afgewezen?
Dan zit de EU op 1 januari zonder nieuwe begroting en herstelfonds. Voor de begroting valt de EU dan terug op een noodbudget om de inkomenssteun voor boeren, de salarissen en pensioenen van EU-ambtenaren en humanitaire hulp te verzekeren, alles bij elkaar zo’n 30 procent van een normaal jaarbudget (160 miljard euro). Voor het unieke herstelfonds is de Commissie driftig op zoek naar een alternatief, maar dan zonder Hongarije en Polen. Dat geeft een hoop gedoe, omdat onzeker is of de Commissie de miljarden nog wel kan lenen als niet alle lidstaten meedoen.

Wie worden dan het hardst geraakt?
Dat zijn onder andere Polen en Hongarije. Warschau zou komende jaren minimaal 130 miljard euro uit de EU-fondsen ontvangen, Hongarije bijna 40 miljard. Grote klappen vallen ook in de zuidelijke landen die toch al zwaar zijn getroffen door de coronapandemie. Griekenland kan op zeker 55 miljard rekenen, Spanje op 145 miljard en Italië op 150 miljard. Nederland verliest zijn korting op de EU-betaling (1,9 miljard per jaar) maar daar staat tegenover dat bij een noodbudget de betalingen van Den Haag aan Brussel veel lager uitvallen.

Waarom worden Hongarije en Polen niet uit de EU gezet?
Die wens wint aan terrein in Brussel, temeer daar beide landen ook op andere onderwerpen dwarsliggen. Zo gaan ze alleen akkoord met het verminderen van de CO2-uitstoot, als ze extra geld van de EU krijgen. Zonder voorwaarden natuurlijk. Het Europees Verdrag voorziet echter niet in het royeren van een land, een lidstaat kan alleen op eigen verzoek (zoals het Verenigd Koninkrijk) vertrekken. Wel is er het befaamde artikel 7 van het Verdrag, waarmee een lidstaat dat de EU-waarden negeert het stemrecht kan worden ontnomen. Polen en Hongarije zitten al in deze strafprocedure maar die vreet tijd en vereist bovendien unanimiteit van de andere lidstaten. Aangezien Morawiecki en Orbán elkaars hand vasthouden, is dit vooralsnog een doodlopende weg.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achter ... e=copylink