Europese eenheid lijkt bij grensovergang opeens ver weg: ‘Alleen Polen mogen er door!’
De donuts etende Duitse douaniers vinden het allemaal best, maar de Poolse kant van de grens bij Frankfurt is veranderd in een bastion. Duitse sigarettenkopers komen er niet meer in.
Sterre Lindhout15 maart 2020, 21:29
Om Polen binnen te komen vanuit Duitsland moet je je temperatuur laten checken.Beeld Daniel Rosenthal
Aan de Duitse kant van de brug over de Oder eten vijf politieagenten ijsjes. Jassen uit, gezichten in de voorjaarszon. ‘Is de grens nog open?’, hijgt een vrouw met een zwaar Pools accent en een nog zwaardere roze rolkoffer vanachter haar mondkapje. Een van de agenten werpt een niet bijster geïnteresseerde blik op de brug. ‘Voor auto’s niet, maar volgens onze officiële informatie komen voetgangers er nog in. Toch?’ Een collega haalt zijn schouders op.
‘Met een Duits paspoort kun je het wel vergeten!’ Met grote boze passen komen twee mondkaploze mannen de brug af gebanjerd. ‘Alleen Polen mogen er door. En we wilden alleen sigaretten halen!’ Ze verdwijnen zachtjes vloekend op het buurland tussen de afgebladderde DDR-flats van Frankfurt an der Oder.
De grensovergang tussen Frankfurt en Slubice laat zondagmorgen zien tot hoeveel verwarring en verwarde gedachten de Europese onenigheid in het coronapreventiebeleid kan leiden.
Na Italië hebben de afgelopen dagen vooral kleine Europese landen de grenzen gesloten: Denemarken, Oostenrijk, Tsjechië, Litouwen. En Polen dus, sinds zondagochtend. Dat Duitsland zelf maandag de grenzen met Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Denemarken sluit, was zondagmiddag aan de Oder nog niet bekend.
Pools bastion
De Poolse grenspost aan de andere kant van de brug is een bastion, gebarricadeerd door betonblokken en bemand door agenten met mondkapjes en handschoenen.
Poolse staatsburgers die hun land willen betreden moeten op een formulier hun mobiele nummer invullen en de plaats waar ze vandaan komen. Duitsers mogen Polen alleen in met een bewijs dat ze er werken. Maar eerst moet iedereen langs de man met de thermometer: een grote, hermetisch in plastic verpakte gedaante.
De vrouw met de rolkoffer gaat opgelucht in de rij staan. Ze is koel genoeg. Haar naam is Klaudia, ze is 25 jaar en ze werkt in Londen in de muziekindustrie. Maar tijdens ‘deze coronacatastrofe’ wil ze bij haar ouders zijn in Lublin. ‘Ik ben blij dat Polen dit serieus neemt. Niemand weet hoe erg het wordt, maar in Engeland en Duitsland doen ze veel te weinig, vind ik.’ Claudia is lang niet de enige Poolse die via Berlijn en grensplaats Frankfurt terug naar huis wil. In de loop van de dag ratelen honderden koffers door het stille centrum van Frankfurt.
Als voormalige EU-buitengrens en als demarcatielijn tussen West- en Oost-Europa is de open grens tussen Frankfurt en Slubice er een met een hoge symboolwaarde. De snelweg ernaartoe, de A12, heet de laatste kilometers tot de grens Autobahn der Freiheit. Overal langs de weg staan borden die de vriendschap tussen Duitsland en Polen en de openheid van de grensregio aanprijzen.
Niemand had gedacht dat de vooral de afgelopen jaren zo zwaar bevochten Europese eenheid nog eens aan het wankelen zou raken door een virus. Toch ligt dat op de loer, want niet alleen Donald Trump waarschuwt voor een ‘foreign virus’, ook sommige Europese grenssluitingen worden aangekondigd met een politieke ondertoon. Zo benadrukte de Poolse premier Morawiecki dat sommige Westerse landen ‘helaas te laat beschermende maatregelen hebben genomen’. De eerste van 68 bevestigde coronagevallen in Polen raakte vermoedelijk tijdens het carnaval in Duitsland besmet.
Leedvermaak
De Poolse Anita Tomasz, die vandaag een ommetje door Duitsland fietst, ‘want wij mogen dat nog wel’, kan enig leedvermaak over de Duitsers in de grensstreek niet onderdrukken: ‘Nu kunnen ze niet meer goedkoop boodschappen doen. Had je het hier gisteren moeten zien. Toen bekend werd dat de grenzen zouden sluiten, hebben ze onze supermarkten geplunderd.’
Onder de gedupeerden vallen ook Steffen en Monique, twee veertigers die op sigarettenjacht zijn en er zo hun eigen gedachten over het virus op nahouden. ‘Wat denk je dat ze kunnen doen als straks alle grenzen verlaten zijn? Vluchtelingen binnenlaten natuurlijk! Dat heeft Merkel allang achter de schermen bekokstoofd.’ Ze vinden ‘dat hele corona’ maar overdreven, zegt Monique. Bang om mensen aan te steken is ze niet. ‘Het enige waar ik me zorgen over maak, is mijn baan. Ik organiseer evenementen en die zijn er voorlopig niet.’
Behalve de terugkeer van fysieke grenzen, stelt het coronavirus de mens ook voor het vraagstuk van de zelfbegrenzing. Ook daarover lopen de meningen op de brug uiteen. Zo is er een wat oudere Duitse fietser die luidkeels vertelt dat hij binnenblijven onzin vindt. ‘Ga toch sporten, net als ik’, roept hij de rij Poolse wachtenden toe. ‘Dan word je niet ziek!’ Terwijl de fietsende Anita Tomasz vandaag expres niet haar ouders bezoekt. ‘Want je weet het gewoon niet.’
Als Steffen en Monique even later onverrichter zake terugkeren van hun sigarettenmissie, groeten ze de Duitse agenten. Die eten nu donuts met rood glazuur in de luwte van hun busje, de ruggen naar de grens. Hadden ze niet graag beschermende kleding gehad? Nee, ze hebben gelezen dat die dingen geen zin hebben. ‘Laat de Polen die dingen maar dragen’, zegt een van het vijftal. ‘Ander land, andere gebruiken.’ De Europese eenheid lijkt in Frankfurt an der Oder opeens ver weg.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achter ... ~bfa06216/