Ekke Overbeek– 12:27, 10 april 2017
▲Vorig jaar werd bij de herdenking van de vliegramp een groot portret van Lech Kaczynski meegedragen. © REUTERS
Polen herdenkt vandaag de vliegramp waarbij voormalig president Lech Kaczynski omkwam.
Trots is hij op Polen. En trots op het standbeeld van Lech Kaczynski in zijn woonplaats Siedlce. Waarschijnlijk is er in heel het land geen trouwere aanhanger van de tweelingbroers Kaczynski te vinden dan Zbigniew Sobolewski. "Het is de moeite waard Pool te zijn. Europeaan ook wel, maar vooral Pool. Dat heeft Kaczynski ons geleerd."
Iedere maand reist Sobolewski naar Warschau. Al zeven jaar lang. Daar legt hij samen met Jaroslaw Kaczynski, de voorzitter van de regerende Recht en Rechtvaardigheidpartij (PiS), en zijn gevolg bloemen op de graven van partijgenoten die omkwamen in Smolensk. Bij die Russische stad stortte vandaag zeven jaar geleden het vliegtuig van toenmalig president Lech Kaczynski neer. Polen herdenkt vandaag met veel ceremonieel vertoon de dood van Jaroslaws tweelingbroer.
De PiS-leider staat iedere maand stil bij de ramp met hetzelfde ritueel: een mis, grafbezoek en een bijeenkomst voor het presidentieel paleis. Daar geeft hij de oppositie ervan langs en eist hij opheldering over de vliegtuigramp. Want de conclusies van het officiële rapport - dichte mist en menselijk falen - deugen volgens hem niet.
Tegenstanders
Zijn partij regeert al ruim anderhalf jaar met absolute meerderheid en speurt naar andere verklaringen. Zijn aanhangers prijzen hem voor zijn standvastigheid en zijn zoektocht naar de waarheid.
Ook Sobolewski. Hij wijst met de beschuldigende vinger naar de regering van oud-premier Donald Tusk: "Zij hadden de plicht te bewijzen dat het geen aanslag was." Dat Tusk medeverantwoordelijk was bewijzen volgens hem foto's waar Tusk lachend op staat met de Russische president Vladimir Poetin.
De tegenstanders van Kaczynski zijn van mening dat de tragedie bij Smolensk uitsluitend wordt gebruikt voor politiek gewin en beschuldigen hem ervan samenzweringstheorieën te verspreiden. Tegenstanders willen dan ook vandaag de straat opgaan om te protesteren tegen alle staatsceremonies.
Maar in Siedlce, een PiS-bolwerk, is niets te zien van die weerstand. Dankzij Sobolewski die het geld inzamelde en de bouw leidde, verrees hier de tweede bronzen Kaczynski in Polen. Hij twijfelt er niet aan dat er nog vele zullen volgen. In alle gemeenten waar PiS regeert, worden straten vernoemd naar Kaczynski.
Tekst loopt verder onder de afbeelding.
Het beeld van Lech Kaczynski in Siedlce. Hij wijst naar drie boeken: God. Eer. Vaderland. © Bart Ruijs
Symbool
Op zijn marmeren sokkel wijst Kaczynski drie boeken aan: God. Eer. Vaderland. In zijn andere hand een boek met het logo van de regeringspartij. Sobolewski ziet daar geen kwaad in. "Het is een symbool van de staat, meer dan van de partij." Volgens tegenstanders is dat precies het probleem: staatsinstituties worden overgenomen door partijleden die onvoorwaardelijk trouw zijn aan hun leider.
Baas in eigen huis
De Kazcynski-aanhangers zijn er juist van overtuigd dat met 'het vervangen van de elite' PiS afrekent met het communisme. In het nieuwe Polen staan 'nationale en christelijke waarden op de hoogste plaats' en die moet Polen uitdragen in Europa, meent Sobolewski. "Wij Polen hebben een bijzondere aanleg voor het katholieke geloof, want dat geloof vereist empathie, medeleven en opoffering."
Sobolewski roemt Polen, dat 'onze beschaving van de blanke, Europese mens' verdedigt. Want in West-Europa ziet hij morele teloorgang. "Die homo's. Dat is tegennatuurlijk. Ze zouden op hun donder moeten krijgen."
Sobolewski, eigenaar van een supermarkt, is ook tevreden met de protectionistische economische koers van Kaczynski. "Economische groei zegt niets. Belangrijk is wat Poolse bedrijven produceren." Met enige bewondering kijkt hij naar Wit-Rusland, hoewel het een dictatuur is en veel armer is dan Polen. "Wit-Rusland staat er best redelijk voor. Ze hebben goede wegen en keurige steden. Zij staan niet toe dat de Duitsers alles overnemen. Wit-Russen zijn baas over hun eigen media en hun eigen grond."
Baas in eigen huis. Dat is wat Kaczynski zijn volk belooft. "Het standbeeld is een eerbewijs voor Lech Kaczyński, een groot staatsman, maar indirect ook voor Jaroslaw". Zijn ogen worden vochtig als hij over de leider spreekt. "Ik heb nog nooit iemand gezien met zo'n inzicht en zo'n charisma als Jaroslaw Kaczynski."
