BREDA – ‘De Pool moet stormen; voorop gaan. In gevecht: ‘man tegen man’.
DOOR RINIE MAAS
Het is verleidelijk in de bevrijdingsstuipen door de ogen van Joris van den Bergh het opmerkelijke verzet van mijn eigen familie in het Breda onder ogen te brengen. Zoals van mijn tante Dora die september 1944 in het knoopsgat van het kobaltblauwe jasje een knalrode lucifer omhoog stak.
Lucifer
Omdat ze wel zag dat we die simpele decoratie op haar kraag niet begrepen legde ze haar verzet uit. Voor stad en landgenoten had deze de betekenis dat onze bevrijders nabij waren. “Weldra zal de mof leren wat moorden is en kunnen wij vrij de straat op: kop op!” Mijn ome Tiest droeg het uit ‘n kwartje uitgezaagde hoofd van koningin Wilhelmina. “Kom ik een Duitse officier tegen dan salueer ik voor haar en niet voor hem”. Dat vonden wij kloek. Maar die lucifer…die heeft vast het vaderland gered! Hier en daar is te horen dat de Polen teveel eer krijgen. Maar…die indruk verdwijnt snel als Joris indringend beschrijft hòe de Poolse soldaat vecht. Hij doet dat oktober 1944; niet door de omzwachtelde taal van heden door afstand in de tijd. Maar in het( kei) harde idioom van toen.
Bajonet
Van den Bergh: “De Pool moet stormen; voorop kunnen gaan. Hij moet zijn temperament den loop kunnen laten gaan. In tanks goed, als piloot best, als infanterist opperbest. Het allerbest zijn de Polen in het allermoeilijkste gevecht waar elke andere soldaat voor siddert: in het gevecht van man tegen man; in het twee-gevecht. De Pool weet het summum te bereiken op de grond. Daar is hij in zijn element; zijn moed grenzeloos. De Engelschen zijn zuinig op hun eigen menschen, bombardeeren ’n dorp of stad grondig en trekken er dan binnen. De Polen bevrijdden Breda en Breda heeft vrijwel niets geleden. Het kleine Princenhage, dat onder de granaten der Canadeezen lag, heeft meer geleden dan Breda…De Poolse commandant, generaal Maczek, wilde de stad sparen, en dit besluit geviel de Polen zeer. Nu konden zij er tenminste een straatgevecht van maken…En zij weten het…Het Poolsche leger krijgt geen aanvulling. Het dunt. Als het nog lang duurt…komt er niet een meer thuis…
Stegen
Zij zwenkten eerst om de stad heen als ware het hen te doen om de eenige uitvalspoort der Duitschers te sluiten (de brug over den Moerdijk), maar vielen toen uit de richting Dorst Breda plotseling binnen. Eenmaal tusschen de huizen waren de Polen in hun element. Nu kon iedere man op eigen gelegenheid handelen; hij kon zijn eigen gang gaan. Van ooggetuigen die hen uit hun schuilgaten gadesloegen, weet ik, dat zij moederziel alleen, over het dak slopen en met hun hand-mitrailleur tekeer gingen alsof de daken vol zaten. Een kroop er van portiek tot portiek, langs stegen en hekken en heesters tot vlak bij een Duitsch geschutsstuk dat door acht man werd bediend.
Moffen
De Pool was alleen maar in het bezit van een automatisch pistool. Hij naderde de Duitschers tot op vijftien meter, rende toen schreeuwend op de verraste Duitschers in, schoot er twee neer en veroverde in zijn eentje het Duitsche kanon. De zes overige Duitschers stonden met hun handen omhoog. Met twee man vochten zij tegen twintig. Zij manoeuvreerden zoo, dat de een van hen van voren beschoot en de andere hen van achteren onder vuur nam. Van menschen die Duitschers in huis hadden weet ik, dat deze nerveus reageerden toen zij vernamen dat het Polen waren die den sector Breda naderden. Want de Duitscher die van Berlijn uit nooit anders heeft gehoord dan gescheld en geschimp op Polen, een land van louter gespuis en geboefte…. deze is bang voor den Pool. En niet zonder grond. Een stervende mof geeft de Pool geen verdriet; hoevelen stierven er niet meedogenloos door hen. En de SS weet waar hij aan toe is als hij Polen tegenover zich heeft.
Granaten
Want den Wehrmacht is voor den Pool den gewone Duitsche soldaat die gedwongen de wapens heeft opgenomen….die Wehrmacht moet den strijd verduren voor en aleer een Pool hem gevangen maakt – want de Pool maakt niet gaarne gevangenen – maar de SS’er…die weet dat de Pool voor alles het op hem heeft gemunt. De SS heeft Polen uitgemoord! Waarom zou de Pool de SS niet uitmoorden?”… Op bezoek bij m’n ome Janus Vincenten hoorden wij hem over jonge, bange Duitsers ‘die moesten’. Die hij verborg. Hij trommelde op tafel. Drie streepjes en een lang. Het V-teken. Victorie. We wisten niet dat Polen en Canadezen ‘t Aogje samen zouden bevrijden. De Canadezen gebruikten hun kanonnen. De granaten gierden. De bevrijding van Pr’hage was erger dan die van Breda. Aldus het ooggetuigenis van Joris van den Bergh in zijn feuilleton over bevrijdingsstuipen.
Poolse bevrijders voorop! FOTO STADSARCHIEF
http://internetbode.nl/breda/breda-wele ... pen-311329
Mooi artikel