Voorzitter Tusk van de Europese raad zou nalatig zijn gewees

[bertvaneck]

Voorzitter Tusk van de Europese raad zou nalatig zijn geweest bij de Smolensk-ramp. Hij wordt nu vervolgd in Polen.

De voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, wordt in eigen land vervolgd wegens 'diplomatiek verraad'. De beschuldiging is nogal vaag, maar de straf die erop staat is zeer concreet: één tot tien jaar.

De aanklacht komt twee weken nadat Tusk werd herkozen als voorzitter van de Europese Raad. Slechts één land stemde tegen: Polen. Volgens Jaroslaw Kaczynski, de leider van het regerende Recht en Rechtvaardigheid (PiS), was Tusk 'de kandidaat van Duitsland'.

Nu beschuldigt de regering Tusk ervan dat hij als premier nalatig was na de Smolensk-ramp. Bij deze stad in Rusland stortte op 10 april 2010 het vliegtuig van Kaczynski's tweelingbroer, president Lech Kaczynski, neer. Alle 96 inzittenden kwamen om, vrijwel de volledig PiS-partijtop.

'Diplomatiek verraad'

Onder Tusks regering kwam een commissie tot de conclusie dat het een ongeluk was, veroorzaakt door menselijke fouten in dichte mist. Maar volgens Kaczynski en zijn aanhangers steekt er meer achter. Wat precies, is in de loop der jaren steeds vager geworden.

Antoni Macierewicz die namens PiS de ramp onderzoekt, strooide aanvankelijk met theorieën over kunstmatige mist, bommen en elektromagnetische velden. Maar sinds PiS anderhalf jaar geleden aan de macht kwam en Macierewicz zelf minister van defensie werd, is hij voorzichtiger geworden.

Volgens de aanklacht die de minister deze week naar het OM stuurde, deed Tusk niet genoeg om het vliegtuigwrak terug te krijgen uit Rusland en liet hij het onderzoek naar de ramp te veel in Russische handen. Dat heet 'diplomatiek verraad'.

Normaal zou de aanklacht kansloos zijn, maar niet in PiS-land. Het OM wordt al rechtstreeks aangestuurd door de regering. Er is een wet in de maak die ook de carrière van rechters afhankelijk maakt van de partij. Het Constitutionele Hof wordt sindsdien bestierd door Kaczynski-getrouwen. De Europese Commissie startte vorig jaar een procedure tegen Polen wegens het ondermijnen van de rechtsstaat.

Ook andere instituties worden op hun kop gezet om PiS-aanhangers in sleutelfuncties te doen belanden: agentschappen, ministeries, het leger, het OM, de schoolinspectie, staatsbedrijven, de publieke media. Sinds de val van het communisme is dat niet meer op deze schaal vertoond. Tot nu toe bleven de peilingen voor PiS gunstig, welke controversiële maatregelen de regering ook nam en hoeveel duizenden demonstranten de straat ook opgingen. Maar de zaak-Tusk heeft daar verandering in gebracht. Het Burgerplatform, de partij van Tusk, schoot afgelopen week omhoog.

Dat is geen toeval. Polen zijn heel gevoelig voor hun status binnen Europa. Sinds ze in mei 2004 toetraden tot de unie is het de Polen economisch voor de wind gegaan. Lidmaatschap geeft de bevestiging dat hun land eindelijk echt weer tot Europa behoort na eeuwen bezetting en marginalisatie.



Symbool

Die populaire EU is een probleem voor Kaczynski. De miljardensteun uit Brussel is welkom, maar de bemoeienis niet. In discussies over de toekomst van de EU, zet Warschau in op een soort vrijhandelszone met veel structuurfondsen en weinig zeggenschap over de lidstaten. Maar volgens de oppositie wil Kaczynski helemaal breken met de Unie. Kaczynski ontkent bij hoog en laag: "Suggesties dat wij Polen uit de EU willen halen, zijn een leugen."

Tusk is dankzij zijn herverkiezing uitgegroeid tot een symbool. De oppositie scandeerde luid zijn naam toen Kaczynski in het parlement het woord nam. Hij beschuldigde de oppositie: "Jullie zijn een externe partij. Jullie compromitteren Polen. Jullie zijn tegen Polen." De logica is simpel: Wie niet voor ons is, is tegen ons. En wie tegen ons is, is geen echte Pool. Tusk voorop. Zijn kop moet rollen.