Dit is het verhaal van Maciej en Dawid, Poolse werknemers in

[bertvaneck]

Dit is het verhaal van Maciej en Dawid, Poolse werknemers in Friesland
Gisteren om 7:15 Gisteren om 8:02 Maria Del Grosso Friesland

De Poolse orderpickers Dawid Wachowski (l) en Maciej Zak aan het werk bij Smeding Groenten en Fruit in Sint Annaparochie FOTO NIELS WESTRA
De Poolse orderpickers Dawid Wachowski (l) en Maciej Zak aan het werk bij Smeding Groenten en Fruit in Sint Annaparochie FOTO NIELS WESTRA
Direct dit artikel delen:
De Polen die in Noord-Nederland aan het werk zijn doen dit enkel en alleen om het geld. Dat geldt tenminste voor Maciej Zak en Dawid Wachowski uit Sint Jacobiparochie. Intussen beginnen ze steeds meer te wennen aan Nederland.

Het valt niet mee om Maciej Zak (28) en Dawid Wachowski (26) tegelijkertijd te treffen. De twee werken als logistiek medewerker bij Smeding Groenten en Fruit in Sint Annaparochie in drie ploegendiensten. Als ze uit de nachtdienst komen (21 uur tot 06.00 uur) zijn ze daarna lang onder zeil om bij te slapen. Er komt veel op ze af en dat is ook vermoeiend, vindt Wachowski. ,,Mijn baan, mijn vrienden, Nederlands leren. Ik heb tijd tekort.’’

Oant sjen
Het gesprek op het kantoor van AB Vakwerk in Berltsum vindt plaats in het Engels. Het duo verblijft inmiddels twee jaar in Friesland maar het Nederlands leren is een struikelblok. Dat ze ook nog eens in een tweetalig gebied terecht kwamen, wisten ze van te voren en maakt het nog ingewikkelder, vinden ze. Oant sjen, daarvan weet Zak zeker dat het Fries is, maar bij het tellen raakt hij de draad snel kwijt: ,,Eén, twee, drije’’ klinkt het.


Op het werk beperkt de conversatie met de Nederlandse collega’s zich tot: ,,Hé, Maciej, hoe gaat het? Goed, met jou ook?’’, geeft Zak als voorbeeld. Hij vindt het erg leuk dat zijn collega’s ook willen proberen Pools te leren. Dagelijks verkeren ze tussen de dertig tot vijftig Poolse werknemers van Smeding.


De baas kan altijd roepen
Als ze tenminste voor elke dag werk hebben. Soms worden ze maar voor twee tot drie dagen ingeroosterd, andere periodes moeten ze fulltime aan de bak. Altijd kunnen ze gebeld worden om in te vallen bij een van de diensten. Dat vinden ze het vervelende aan hun werk. Dat ze nooit iets kunnen plannen omdat de werkgever altijd kan roepen. Wachowski denkt dat veel Nederlanders daarom afhaken voor dit werk. Daar komt bij dat de tweede shift vanaf 14.45 uur geen vaste eindtijd kent. Je bent pas klaar als de orders afgewerkt zijn, vertelt het duo. Je weet nooit hoe laat je thuis bent. Vrijdag is de drukste dag. Dan wordt het vaak laat.

De ogen twinkelen van plezier als ze vertellen over de kersttijd. ,,Dat is zo....oooohhhh.’’ Dat het zo druk zou zijn met bevoorrading van de Nederlandse supermarkten hadden ze in hun stoutste dromen niet kunnen bedenken. Zak zat in de tweede shift, begon om 14.45 uur en werkte uiteindelijk door tot de volgende ochtend 04.00 uur.

Zeuren doen ze privé
Ze willen zeker niet klagen, maar het zit een beetje in hun volksaard om te zeuren als ze geen werk hebben, maar dat ze ook iets te zeuren willen hebben als er wel werk is, ongeacht om welke werkgever het gaat. Dat doen ze dan vooral in privésfeer. Nederlandse werkgevers karakteriseren Poolse werknemers als flexibele en hard werkende personeelskrachten, die betrouwbaar zijn en netjes werken (aldus een artikel in Onder Glas, maart 2006).

Het duo is blij met hun werkgever en zeker met de verdiensten. Dat laatste was de reden dat ze uit hun thuisland vertrokken. Ze konden er hoogstens 900 euro per maand verdienen. Niet genoeg om huis en auto van te kunnen betalen, legt Zak uit. De Poolse winkelprijzen zijn bijna gelijk aan de Nederlandse, voegt hij daar aan toe.


'We can try'
Zak heeft een technische achtergrond. Hij kwam terecht in de kopermijnen van Lubin. Gevaarlijk werk, 600 meter onder de grond. Wachowski zat in de huizenverkoop. Hij verdiende alleen als hij daadwerkelijk onroerend goed verkocht. Beiden werden door familie op werken in Nederland gewezen en beiden dachten: ,,We can try.’’

Zak vestigde zich hier met zijn vriendin. Haar zus woont met man en kind al zo’n acht jaar in Friesland. Dat wilde het stel ook wel eens proberen. Zijn vriendin studeerde tandtechniek en werkt twee dagen per week in een Poolse tandartskliniek in Leeuwarden. Via haar komt Zak ook in contact met andere Nederlanders. Hij vertelt dat de zoon van de kliniekeigenaar onlangs geslaagd is en ze uitgenodigd werden voor een feestje.

'Wij houden erg van barbecues, feestjes en muziek. De Nederlanders zijn zo rustig'

Ook Wachowski heeft familie in Nederland. Zijn Poolse tante is met een Nederlandse man getrouwd. Hun kinderen lokten hun neef hier naar toe. Zijn Poolse vrienden zitten vooral in Schiedam, Rotterdam en Amsterdam, vertelt hij. Daarom vertoeft hij vaak in die steden. ,,Het leven is daar anders. Je kunt naar restaurants en bioscopen. Dat doe ik graag in mijn vrije tijd.’’ Hij denkt eraan werk te zoeken in dit deel van Nederland. ,,Ik ben hier gekomen om iets te bereiken.’’

Mond tot mond
AB Vakwerk is één van de uitzendbureaus die bemiddelt tussen werkgevers in het Noorden en Poolse werknemers. AB Vakwerk helpt momenteel op het kantoor in Berltsum 160 Poolse medewerkers aan werk, vertelt unitmanager Tjitske Koopman. Het betreft zowel mannen als vrouwen. Ze komen hoofdzakelijk binnen via vrienden, familie en kennissen die hen op de mogelijkheden wijzen. AB Vakwerk is voornamelijk actief in de agrarische sector en dan meestal op het gebied van food.

VZM is een ander uitzendbureau dat actief is in de bemiddeling van buitenlandse werknemers. Het aandeel Poolse werknemers is te verwaarlozen, meldt de vestiging in Franeker. Het zijn er minder dan twintig. Grieken en Hongaren hebben hun plaats ingenomen. Het gaat hoofdzakelijk om werk in de kassen. Dit wil niet zeggen dat er minder Polen in de kassen werken. Velen zitten er inmiddels zo lang dat ze niet meer via het uitzendbureau bemiddeld worden, maar vast werk hebben via de kwekers zelf.

Niks te doen
Leeuwarden zou een mooie tussenstap zijn, vindt Wachowski. Hij noemt het een prachtige stad en houdt van de ruimte in Noord-Nederland. In Sint Jacobiparochie is niks te doen, merkt hij op. En allebei vervloeken ze de paar kilometer naar Sint Annaparochie die ze meestal moeten fietsen. ,,Het regent hier altijd.’’ Werken en wonen in Leeuwarden zou mooi zijn, droomt Wachowski, maar hoe hij dat ooit moet regelen met een hypotheek, dat lijkt hem erg ingewikkeld.

Overigens helpt uitzendbureau AB Vakwerk bij huisvesting en andere zaken. Wachowski lag na een ongeluk in het Medisch Centrum Leeuswarden en moest geopereerd worden. Het uitzendbureau stond hem bij. Ook toen hij problemen kreeg met zijn medebewoners, schoot AB Vakwerk te hulp.

Zak, die samen met zijn vriendin een gezinshuis bewoont, hoeft niet zo nodig weg uit Sint Jacobiparochie. Hij heeft aardige buren, vertelt hij. Toen ze onlangs per ongeluk zijn auto schampten, kwamen ze dat keurig vertellen en verontschuldiging aanbieden. ,,Wij hebben een hond. Dan ga ik lekker de dijk op als ik vrij ben. Frisbee mee en even uitwaaien.’’ Boodschappen doen en winkelen vullen zijn vrije tijd ook.

Het liefst winkelen de twee bij de Lidl, hoewel ze in geen enkele supermarkt lekker brood kunnen vinden, stellen ze. Het Poolse schap in de Albert Heijn in Sint Annaparochie is ook een uitkomst. En het nieuwe winkeltje in hun woonplaats, dat sinds kort ook Poolse producten verkoopt.


FOTO CORNE SPARIDAENS
Liefst thuis
Beiden geven aan ook veel thuis te zitten. ,,Op een vrije dag ben ik het liefst thuis’’, zegt Wachowski. ,,Pfff, moe.’’ Ook Zak zegt dan het liefst op de bank te zitten. Andere landgenoten opzoeken, was vooral in het begin belangrijk voor Wachowski. Toch is hij daar wat voorzichtiger mee geworden. ,,Niet iedereen komt hier met goede bedoelingen’’, legt hij uit.

Ook het is een probleem dat er gauw ruzie ontstaat als veel Polen bij elkaar zijn, geven ze aan. ,,Stelletjes dat is goed, maar verschillende Polen bij elkaar loopt niet altijd goed.’’ Nederlanders hebben een ander leven dan Polen, ervaren de twee. Zo waren er bij Wachowski al eens problemen met Nederlandse buren omdat hij en zijn landgenoten te luidruchtig zouden zijn. ,,Wij houden erg van barbecues, feestjes en muziek. De Nederlanders zijn zo rustig.’’

'Mijn baan, mijn vrienden, Nederlands leren. Ik heb tijd tekort'

Dat vinden ze sowieso een groot verschil. ,,Poolse mensen zijn snel, snel, Nederlanders rustig, rustig.’’ Rianne Willems van de Poolse winkel in Beilen (zie inzet) legt het zo uit: ,,Polen maken zich overal druk over. Ze hebben een bepaald vuur in zich. Dan denken wij: dat je je daar zo druk om maakt.’’

Niet over gevoel, wel over geld
Aan een Nederlander kun je ook altijd zijn gesteldheid zien, vinden de orderpickers. Hun mimiek toont of ze blij zijn of boos. Dat zal je bij een Pool niet gauw ontdekken. Die hebben altijd een pokerface. Aan hun uitdrukking zul je niet zien hoe ze zich voelen. Over gevoelens praten Polen niet zo makkelijk, is de ervaring van Willems. Over geld en bezittingen wel. Ze laten graag zien dat ze iets nieuws gekocht hebben. Volgens Wachowski leidt dat nog weleens tot jaloezie.

Zak bedacht dat het beter was in Nederland een auto te kopen, dan een auto uit Polen mee te nemen. Veel landgenoten nemen wel hun eigen auto mee en laten die ook onderhouden in Polen. Dat begrijpt Zak wel beter sinds zijn auto voor een APK-beurt is geweest. Dat werd een duur grapje, merkte hij tot zijn schrik. ,,In Polen spreek je een vast bedrag af en daarvoor wordt het werk verricht. Dan is je auto voor 100 zloty (ongeveer 25 euro) klaar.’’

Losse familiebanden
De Poolse familiebanden zijn losser. Dat wil niet zeggen dat de AB-vakwerkers hun familie niet missen. Zak vertelt trots dat zijn moeder al eens op bezoek is geweest. En ook al is het zo’n 8 uur rijden, voor een bruiloft heeft Zak de reis al verschillende keren aanvaard. Ook ging hij terug toen zijn grootvader overleed. Dat was een zware tijd, vertelt hij. Zo hangt het van de familie-omstandigheden af hoe vaak ze terugkeren. Het gemiddelde ligt op twee tot drie keer per jaar. Tussendoor houden ze contact via sociale media.

Voor een Pool staat werken voorop, weet Willems. Voor de Tweede Wereldoorlog was het een welvarend handelsland. Met een zelfde soort VOC-mentaliteit als de Nederlanders. ,,Ze hebben de wil om hard te werken en vooruit te komen.’’ Zo zou de broer van Zak samen met zijn vrouw vakantievieren in Friesland. Tot hij ontdekte dat hij een aardig centje kon bijverdienen. Zak regelde dat hij ook aan het werk kon. De vakantie werd een werkvakantie.

De Polen zijn gewild omdat ze zich flexibel opstellen, ziet Willems. ,,Wij hebben van alles. Werken, sporten in de vrije tijd, de kinderen naar gymles en zwemles brengen.’’ Die sociale verplichtingen hebben de Polen niet, hoewel dat verandert als ze meer gesetteld raken. ,,Dan vermindert hun flexibiliteit.’’

Wensenlijstje
Wachowski en Zak hopen op een vast contract bij Smeding. Dan weten ze beter waar ze aan toe zijn. Veel verder in de toekomst kijken ze niet. Wat ze echt willen bereiken, weten ze zo één, twee, drie niet. Nederlands leren staat hoog op het wensenlijstje. Zak zou ooit wel een baan willen hebben in het verlengde van zijn opleiding. De autobranche, dat lijkt hem wel wat.