Een Noord-Koreaanse werknemer heeft bij het Functioneel Parket van het Openbaar Ministerie aangifte gedaan tegen een Nederlandse scheepsbouwer. De man, die om veiligheidsredenen anoniem wil blijven, stelt dat hij jarenlang als een slaaf op een Poolse scheepswerf heeft gewerkt . Op de werf liet het Nederlandse bedrijf scheepsrompen bouwen en repareren.
Volgens de aanklager wist het bedrijf, dat in de aanklacht niet bij naam wordt genoemd, onder welke erbarmelijke omstandigheden Noord-Koreaanse arbeiders daar moesten werken. Desondanks bleef het bedrijf opdrachten aan de Poolse werf Crist S.A., verstrekken, zo stelt het Nederlandse advocatenkantoor Prakken d’Oliveira vandaag.
,,Wij hopen dat het Openbaar Ministerie op basis van deze aangifte nu een onderzoek gaat starten. De aanklacht is maandag ingediend’’, zegt Barbara van Straaten van Prakken d’Oliveira.
Het gaat er nu om bewijs te verzamelen en te kijken waar dat toe leidt. Dan kan dat tot een rechtszaak leiden, aldus Van Straaten, maar er is ook de mogelijkheid dat er een schikking of een andere afdoening komt. ,,Maar dan zijn we al veel verder. Voorlopig zou het echt een overwinning zijn als het OM een onderzoek wil openen in deze zaak. Het is lastig te zeggen wat het vonnis kan zijn. Als je heel sec naar het strafartikel kijkt dan staat er twaalf jaar gevangenis op of een boete van de een na hoogste categorie.’’
Dwangarbeiders
De man die de aanklacht heeft ingediend werkte twaalf uur per dag in onveilige omstandigheden. De Poolse arbeidsinspectie heeft vastgesteld dat met ondeugdelijk materiaal werd gewerkt en dat veiligheidsvoorschriften op de betrokken werf werden genegeerd. Dat zou tot ongelukken hebben geleid waarvan minstens één met dodelijke afloop. Noord-Koreaanse werknemers van het Poolse bedrijf hadden bovendien een zeer beperkte mate van vrijheid buiten de werf en mochten pas naar huis na jaren slavenarbeid te hebben verricht.
NoordKoreaanse werknemers in Polen. © VICE
Het Noord-Koreaanse regime stuurt wereldwijd arbeiders naar tientallen landen, waar ze worden uitgebuit als een goedkope bron van arbeid, stelt Prakken d’Oliveira. ,,De meest recente studie hierover schat dat er op dit moment rond de 150.000 Noord-Koreanen in het buitenland voor het regime werken. Noord-Koreaanse arbeiders moeten het grootste deel van hun salaris aan het regime afstaan, moeten bij aankomst hun paspoort inleveren, werken lange uren in onveilige omstandigheden, en leven feitelijk in gevangenschap.’’
Damen
Volgens de website van de Poolse werf zijn de afgelopen kwarteeuw 26 opdrachten voor Nederlandse bedrijven uitgevoerd. Op één na ging het daarbij telkens om Damen Shipyards of een dochterbedrijf. Aangezien het volgens het advocatenkantoor om een opdrachtgever gaat die herhaaldelijk terugkwam bij Crist, is de kans groot dat het om Damen gaat.
Een woordvoerder van het bedrijf wil dat niet bevestigen. ,,We lezen het in de pers, maar hebben nog niks van het Openbaar Ministerie gehoord. Het OM moet ook nog besluiten of er daadwerkelijk een zaak van gemaakt wordt.’’
Het is niet voor het eerst dat er berichten naar buiten komen over Noord-Koreaanse werknemers op de Poolse werf. Damen stelt opnieuw dat het daar niet van op de hoogte was. ,,Ze waren niet bij ons in dienst, en ook niet bij Crist, maar bij Armex, een Pools uitzendbureau.’’
Dit is heel moeilijk te controleren. Je komt als opdrachtgever weinig in contact met de werknemers.
Branchevereniging NMT
Een woordvoerder van branchevereniging Netherlands Maritime Technology stelt dat het erg moeilijk is om te controleren met welke werknemers aannemers precies werken. ,,Ook deze Noord-Koreanen vielen onder het Poolse arbeidstoezicht. Je komt als opdrachtgever weinig in contact met de werknemers.’’
NMT zegt er alles aan te doen om te voorkomen dat het in de toekomst nog eens voorkomt. ,,We adviseren leden hier heel scherp op te zijn, en hebben ook contact gezocht met de Europese Commissie. Dit is een erg kwalijke zaak. En uiteindelijk is dit ook gewoon oneerlijke concurrentie.’’
Eerste keer
Volgens de Leidse historicus en Koreadeskundige Remco Breuker is het wereldwijd de eerste keer dat een Noord-Koreaan aangifte durft te doen en indirect zijn eigen staat aanklaagt. ,,Dat is nogal wat. Ik
waarom het niet eerder is gebeurd. Ik vermoed dat persoonlijke overwegingen een rol spelen want het is nog steeds gevaarlijk dit te doen. Je riskeert namelijk dat er iets met je gebeurt of dat mensen om je heen iets wordt aangedaan. Noord-Korea heeft dat wel vaker gedaan in binnen- en buitenland. Dus het is verstandig dat de naam van de aangever achterwege is gehouden.’’