AchtergrondEINDHOVEN - Krzysztof Obiedzinski leidt de eerste Poolse parochie in Brabant, die op 1 januari dit jaar officieel het licht zag. Een bloeiende parochie. Obiedzinski reist de halve provincie door om voor te gaan in missen.
Het is een tafereel dat je in een Nederlandse kerk niet snel tegenkomt. Een boomlange Poolse twintiger, vaste gast in de sportschool, bereidt zijn deel van de heilige mis voor. Hij loopt naar achteren, komt met een metershoog Mariabeeld terug en zet dat klaar voor het altaar. De man blijft nog een paar keer op en neer lopen. Hij haalt eerst een vaasje frisse tulpjes (rood en oranje) en komt daarna met een grote brandende kaars terug. Dan zoekt hij een plaatsje op in een van de voorste rijen, pakt een rozenkrans in de handen en slaat vroom aan het bidden. De mis begint over een kwartiertje.
Welkom in de Poolse kerk. Dat wil in dit geval zeggen de Trudokerk in het Eindhovense stadsdeel Strijp, waar Poolse kerkgangers met regelmaat de heilige mis bijwonen. Vaste voorganger is Krzysztof Obiedzinski (50), die als priester lid is van de Orde van Poolse Emigranten. Dat zijn geestelijken die zich inzetten voor het geestelijk leven van Polen buiten Polen zelf. En dat zijn er tamelijk veel. ,,Polen telt ongeveer veertig miljoen inwoners’’, legt Obiedzinski uit. ,,Daarnaast leven er nog twintig miljoen Polen buiten Polen. In Amerika, Engeland, Oekraïne en Wit-Rusland, maar ook in Zuid-Amerika leven omvangrijke Poolse gemeenschappen. Soms hebben we het dan al over de derde of vierde generatie.”
In Nederland wonen er volgens hem nu officieel 200.000 Polen, maar dat zijn zeker meer, schat hij. ,,Er zijn veel Polen die hier tijdelijk werk verrichten. Dan hoeven ze zich niet te laten registeren. Ze werken in de industrie en de agrarische sector. Ik denk dat het aantal van 250.000 veel meer recht doet aan het echte aantal.”
Eucharistievieringen in Den Bosch, Oss, Eindhoven, Helmond en Asten; Obiedzinski bereist het hele bisdom voor de Poolse parochie. © FotoMeulenhof
Obiedzinski spreekt goed Nederlands. Hij is al twaalf jaar hier. Tot voor kort woonde hij in Aalsmeer, maar hij gaat binnenkort verhuizen naar Eindhoven. Hij is een van de elf Poolse priesters in Nederland. Sinds 1 januari dit jaar kent het bisdom ‘s-Hertogenbosch een eigen Poolse parochie, waar Obiedzinski de diensten leidt. Dat is een goede reden om naar het zuiden af te reizen. Hij heeft het druk met eucharistievieringen her en der. Eindhoven, Den Bosch, Oss, Helmond en Asten zijn de vaste plaatsen. Daar doet hij de mis, een, twee of drie keer in de maand. Bij een ‘gewone’ mis zitten er tussen de tweehonderd à driehonderd bezoekers in de kerk. En bij de grote missen van Pasen, Pinksteren en Kerstmis? ,,Dan zit het helemaal vol. Een man of zeshonderd.” Het bidden van een ‘rozenhoedje’, een wat eenvoudiger gebedsbijeenkomst, haalt dat niet. Maar ook dan komen er nog altijd zo’n zestig gelovigen opdagen.
Eerste communie
In Brabant leven al veel langer Polen dan pakweg de laatste vijftien jaar, waarin het aantal arbeidsmigranten uit het Oost-Europese land fors is gegroeid. Zo vochten er Polen voor de bevrijding van Breda, ze hier wonen. In de jaren tachtig werd het makkelijker om Polen te verlaten en trokken hoogopgeleide Polen naar Nederland.
Maar de meeste Polen die hier nu leven kwamen vooral voor tijdelijk werk. Het zijn met name jonge mensen. Een deel verwacht hier een goede toekomst voor zichzelf of het gezin. Voor allen geldt dat ze met regelmaat teruggaan naar Polen. ,,Er zijn Poolse mannen die hier werken, maar van wie het gezin nog in Polen woont. Die gaan zeker om de zoveel weken een keer terug.”
Het zijn vooral de Poolse echtparen die meestal graag in Nederland willen blijven, zeker als ze ook al kinderen hier hebben. Obiedzinski komt ze tegen als de kinderen hun eerste communie doen. En naar de beste Poolse tradities zijn er dat uiteraard veel. In Eindhoven bereidt de priester nu 38 kinderen voor, in Tilburg 33, in Oss 22 en ga zo maar door. Het zijn aantallen waar het bisdom in andere parochies slechts van kan dromen.
Trouwerijen en begrafenissen staan echter zelden op het programma van de Poolse priester. ,,Nee, want daarvoor gaan ze vooral naar Polen terug. Dan kan de familie erbij zijn.”
Familieland
Polen kent een zware, katholieke traditie. ,,Na de oorlog hebben de communisten het lang voor het zeggen gehad in Polen. Met de communistische mentaliteit hadden we niks. De kerk was de grootste vriend van de mensen. Polen is ook een echt familieland. Meerdere generaties wonen onder één dak. Opa’s en oma’s, vader en moeder, de kinderen, maar ook broers en zusters. De relaties zijn er hechter dan hier, heb ik zo de indruk.”
Niettemin: veel Polen waarderen Nederland, omdat het er comfortabeler leven is. ,,Dit is een open en moderne samenleving. Alles is hier mogelijk, de vrijheid is enorm. Bij ons zijn geen coffeeshops. En euthanasie en abortus zijn niet toegestaan.” Hij heeft niet de behoefte op die laatste thema’s verder in te gaan. Waarom zijn de Polen eigenlijk zo christelijk? Het blijft even stil. ,,Ja, dat is bij ons normaal. Het zit in onze geschiedenis. Wij hechten aan tradities en cultuur.” Waar de Polen ook trots op zijn: ,,Wij hebben een eigen paus gehad. Hij geeft ons nog steeds veel energie en inspiratie.”
Hij heeft een eigen kijk op de ontkerkelijking in Nederland. ,,Bij jullie geven scholen geen godsdienstles meer op de scholen. In de gezinnen wordt niet eens over God gesproken. Ik praat natuurlijk ook wel eens met Nederlanders. Die zeggen dan dat hun kind dat later zelf maar moet weten. Dat lijkt me moeilijk, want zo’n kind zal nooit leren wat God inhoudt. Hoe moet je dan kiezen? Dat hoort nu juist bij de opvoeding.”
Het is voor Polen vaak wennen aan de Nederlandse openheid en de sfeer dat ‘alles gezegd moet kunnen worden’, zegt Obiedzinski. ,,Zo open zijn Polen niet, vooral de ouderen niet. De jongeren zijn dat steeds meer wel.”
Voor hem heeft het geloof te maken met verdieping. ,,Het geloof en de problematieken die bij het geloof horen, zijn helemaal niet makkelijk. Daar moet je moeite voor doen. Je moet er ook een beetje verstand van hebben. Je moet wat van de bijbel weten, van de sacramenten, je moet weten waarom de kerk er is. Daar heb je gereedschap voor nodig. Het is aan de ouders en scholen om die aan te reiken.”
Biecht
Polen willen het ook plezierig hebben in hun leven, net als iedereen.
Krzysztof Obiedzinski
Bij zijn werk hoort ook het afnemen van de biecht. Zo ongeveer de helft van de Polen doet dat nog. Daar leert hij dat sommige van zijn landgenoten het zwaar hebben, op hun werk of thuis. Een deel van de Poolse arbeidsmigranten doet hier zwaar werk bij tuinders of in fabrieken en de huisvesting is regelmatig ondermaats. ,,Als je met stel landgenoten op een gehuurde kamer ligt, is dat niet ideaal. Sommigen moeten daar dik voor betalen en houden nauwelijks iets over. Ze tekenen soms contracten, maar vergeten de kleine lettertjes te lezen. Gelukkig zijn er ook nog andere huisbazen en werkgevers.” Het zou fijn zijn, vindt hij, als er wat meer waardering kwam voor het werk dat zijn landgenoten hier verzetten. ,,Over het algemeen zijn er weinig problemen, zeker als je weet hoeveel Polen nu al in Nederland wonen. Ze willen flexibel zijn, ze willen natuurlijk ook geld verdienen, maar ze willen het ook plezierig hebben in hun leven, net als iedereen.”
Heeft hij nog een tip? Glimlachend: ,,Jazeker. Als je een Pool tegenkomt, zeg dan een keer ‘dzjen dobre’. Dat betekent goeiedag. Dat vindt iedereen leuk, als iemand je in zijn eigen taal een prettig dag toewenst.” Hij heeft daar nog wel een belangrijke aanvulling op. ,,Als het je zo nodig in het Nederlands zegt, spreek ‘goeie’ dan niet uit als ‘koeie’, want dat betekent in het Pools ‘kloten’. Met erg serieuze blik: ,,Dat klinkt meteen weer een stuk minder vriendelijk.”
Priester Krystof Obiedzinski in de Trudokerk in Eindhoven. © FotoMeulenhof
https://www.ed.nl/eindhoven/poolse-paro ... ad431fea8/