In de Nederlandse tuinbouw is het steeds lastiger om Poolse arbeidsmigranten vast te houden. De groeiende economie in Polen nodigt veel werkkrachten uit terug te keren en dat stelt Nederlandse bedrijven voor een dilemma: of de huisvesting verbeteren of de grens verleggen naar Roemenië. ‘De Poolse markt is verzadigd
Tulpenbollen uit de grond halen in West-Friesland. Beeld Katja Poelwijk
De verschillende soorten bloemen in het West-Friese polderlandschap maken het gebied tot een uitgestrekt kleurentapijt. Her en der staan Oost-Europese werkkrachten – honderden in totaal. Ze werken hard, want ze moeten tulpenbollen op tijd uit de grond krijgen. Andere Oost-Europeanen staan in schuren de bollen te sorteren en te pellen. Tulpenkwekerij Borst Bloembollen in het Noord-Hollandse Obdam koos er ooit voor dat werk door Poolse werknemers te laten doen, met hun hoge arbeidsethos en discipline. Nu kan de kweker bijna niet meer zonder.
In de zomermaanden doet Borst Bloembollen een beroep op circa zeventig Poolse werknemers. Zij doen de handenarbeid waar Nederlanders niet voor te porren zijn. ‘Vroeger benaderden we vooral scholieren, maar die vijver raakt steeds leger,’ zegt Glenn Vaars, verantwoordelijk voor de personeelszaken bij de tulpenkwekerij. ‘Studenten en scholieren willen dit werk minder doen en hebben veel meer mogelijkheden voor bijbanen dan vroeger.’ Tegelijk, vertelt Vaars, kan de techniek het nog niet van mensenhanden overnemen. En de arbeidsmarkt blijft krap. Hij zoekt dus voortdurend mensen.
Dat zal Vaars steeds moeilijker vallen, omdat Oost-Europese werknemers terugkeren naar Polen, Bulgarije en Roemenië. De werkloosheid in die landen daalt, het minimumloon is flink opgeschroefd en er worden meer vaste contracten vergeven. De komende jaren verwacht ABN Amro dat het aantal Oost-Europese arbeidsmigranten in Nederland afneemt. Dat is slecht nieuws voor de Nederlandse landbouw, bouw en industriesectoren, die sterk afhankelijk zijn van de werknemers.
Waar veel andere tuinbouwbedrijven in de buurt via uitzendbureaus aan Oost-Europese werkkrachten komen, werft Borst Bloembollen ze veelal zelf. Een contactpersoon in Polen legt het contact nadat de belangstelling is aangewakkerd via advertenties en sociale media. Alleen in noodgevallen schakelt de tulpenkweker naar uitzendkrachten, maar de onregelmatige werktijden waarop zij worden ingezet, zorgen vaak voor onvrede. ‘Veel Polen zijn het job-hoppen zelf ook zat. Elke week een andere schuur en om de twee dagen ergens anders heen: dat geeft weinig zekerheid. Daarom proberen wij ze langer te binden.’
Lunch bij de bollenvelden bij het West-Friese Obdam. Beeld Katja Poelwijk
Techniek blijft achter
Personeelschef Vaars denkt dat de technologische ontwikkelingen in de agrarische sector mede zijn geremd door de massale komst van Poolse werknemers. Het economisch achtergebleven Polen kwam in 2004 bij de Europese Unie en sindsdien kunnen Poolse arbeidsmigranten vrij door Europa reizen. Die ontwikkeling stopte de automatisering binnen de tulpenkwekerij. Machines waren veel duurder dan het tijdelijk inhuren van Pools personeel. Daarnaast kan een robot de exacte techniek om een bol op de juiste manier te pellen nog niet overnemen. Het fijne sorteerwerk raakt wel steeds meer geautomatiseerd, maar mensenhanden blijven nodig.
Maar vijftien jaar later zijn verbeterde arbeidsvoorwaarden niet langer genoeg om de Polen binnenboord te houden. ‘We kunnen de arbeidsvoorwaarden voor Poolse werknemers wel verbeteren, maar vooral de jongere arbeidsmigranten krijgen een hogere levensstandaard,’ zegt Vaars van Borst Bloembollen. ‘Ze verlangen dat hier ook in Nederland en nemen geen genoegen meer met een gedeelde slaapplaats, zeker niet als ze hier langer blijven.’
Van een stormloop terug naar Polen is vooralsnog geen sprake: CBS-cijfers zeggen dat dit jaar ongeveer evenveel Poolse arbeidsmigranten gingen en kwamen. Maar of dat de komende jaren zo blijft, is de vraag. Het groeiende aantal vacatures in Polen maakte de weg vrij voor honderdduizenden Oekraïners om tijdelijk in Polen te komen werken. De Poolse overheid verhoogde het minimumloon de afgelopen vier jaar met 40 procent. Vorig jaar constateerden economen een algemene loonstijging van 6 procent, terwijl de salarissen in Nederland vorig jaar gemiddeld toenamen met een half procent.
Bollenpellen in Obdam. Beeld Katja Poelwijk
Roemenië
Reden genoeg voor Joep Kieft om Polen links te laten liggen bij het werven van personeel voor Nederlandse tuinbouwbedrijven. ‘De Poolse markt is verzadigd,’ zegt Kieft, eigenaar van uitzendbureau Agro Jobs Holland. Voor zo’n veertig bedrijven in de kop van Noord-Holland regelt hij Roemeense werkkrachten voor de seizoensarbeid.
Hoewel ook de economie in Roemenië zich ontwikkelt (zo steeg het minimumloon er de laatste vier jaar met liefst 140 procent) ziet Kieft het land als ideale uitvalsbasis. Binnenkort opent hij er een tweede vestiging. ‘Er zijn al zoveel kantoren in Polen. Mijn boerenverstand heeft me hierheen geleid. Roemenië ligt twintig jaar achter op Polen’, zegt Kieft. ‘De economische ontwikkeling in Polen heeft me verrast. De laatste twee jaar gaan steeds meer Poolse werknemers terug. Bedrijven hier kennen vooral problemen op het gebied van huisvesting.’
De tuinders proberen daar creatief mee om te gaan. In Venhuizen laat een tulpenkweker speciaal voor zijn personeel een appartementencomplex bouwen. Een collega-bloemkweker in dezelfde regio koopt bestaande woningen op en verhuurt ze als onderkomen voor zijn Poolse werkkrachten. In de wijde omtrek van het West-Friese tulpenlandschap bepalen tuin- en landbouwvelden het uitzicht. In het oog springt een van de vele bollenschuren, met daarnaast een eenzame vrijstaande woning, die de thuisbasis blijkt te zijn van zes Oost-Europese werknemers, hun lunchpauze doorbrengend in eigen achtertuin. De initiatieven illustreren hoe agrarische bedrijven met goede huisvesting werknemers proberen vast te houden. Slapen in krakkemikkige caravans op het bedrijfsterrein is er steeds minder bij – de agrariërs kunnen het zich niet meer permitteren waardevol personeel te verliezen.
In dit artikel komen geen Poolse arbeiders aan het woord, zij wilden geen commentaar geven voor dit stuk.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achter ... ~bb0beba2/