In Polen staan de communistische standbeelden in een achterafhoekje

Nieuws uit niet Poolse media
Lech
Berichten: 4933
Lid geworden op: vr aug 19, 2011 12:30 pm

In Polen staan de communistische standbeelden in een achterafhoekje

Bericht door Lech » di jun 23, 2020 5:20 am

In Polen staan de communistische standbeelden in een achterafhoekje
Afbeelding
Lenin en andere communistische kopstukken in de paleistuin in het Poolse Kozlowka.Beeld Ekke Overbeek

Helden die van hun sokkel vallen? In Oost-Europa hebben ze er veel ervaring mee. Dertig jaar na de val van het communisme blijven standbeelden uit die tijd problematisch.

Ekke Overbeek23 juni 2020, 1:00
Propaganda van weleer schalt uit de luidsprekers. Stalin, Lenin, Fidel Castro en Mao Tse-toeng kijken streng voor zich uit. Pas als Slawomir Grzechnik een deurtje naar de tuin opent, wordt het hoogtepunt van de collectie sociaal-realistische kunst zichtbaar. Letterlijk. Een bronzen ­Boleslaw Bierut – leider van het stalinistische Polen – kijkt metersdiep op de bezoeker neer.

Dertig jaar geleden belandden veel ongewenste standbeelden hier, in de tuinen van het neobarokke paleis van Kozlowka, ver weg op het platteland van Oost-Polen. Hierdoor kreeg het museum er een collectie bij. Al die tijd heeft Grzechnik als curator gezorgd voor de afgedankte kameraden. Het is een haat-liefdeverhouding. “Ik heb mijn broodwinning aan die oude ­communisten te danken”, zegt hij. En met een knik richting het paleis: “Maar eigenlijk horen ze hier niet, in dit huis van Poolse traditie.”


De decommunisering van het straatbeeld verliep spontaan en chaotisch. Sommige beelden belandden op de schroothoop, andere werden privé-bezit. In het bijgebouw, waarin de communistische kunst in een apart museum is ondergebracht, wijst Grzechnik op foto’s uit 1989, waarop de grootste Lenin van Polen van zijn sokkel wordt getakeld. “Hij is aan een verzamelaar in Zweden verkocht.” De rest verdween in magazijnen. Lenin als toerist in het Tatra-gebergte, bijvoorbeeld. “Uiteindelijk moest het ding ergens naartoe. Het was tenslotte staatsbezit. Het ministerie beschikte hier in Kozlowka over veel ruimte.”

Afbeelding
Het standbeeld van Lenin in Kozlowka, PolenBeeld Ekke Overbeek

‘Hoe langer de discussie duurt, hoe ingewikkelder het wordt’
En dus pronkt ook Lenin in de tuin van Kozlowka. Een gat in zijn bronzen schouder getuigt van een niet al te zachtzinnige behandeling. Dat lot deelt de revolutieleider sinds kort met koning Leopold van België, ­Christoffel Columbus en de Britse (slaven)handelaar Edward Colston. Grzechnik is sceptisch over de post-koloniale beeldenstorm in West-­Europa en Amerika. “Er is geen simpele oplossing”, weet hij na dertig jaar. “Je kunt standbeelden omvertrekken, slopen of verplaatsen, maar de discussie is daarmee niet verdwenen. En hoe langer de discussie duurt, hoe ingewikkelder het wordt.”

En dat terwijl de afrekening in Oost-Europa zo simpel leek. Het communisme had geen diepe wortels in de nationale geschiedenis of cultuur. Het werd van buitenaf, door Moskou, opgelegd en het duurde in vergelijking met eeuwen kolonialisme maar kort. En toch is Polen er nog steeds niet klaar mee. “Er zijn bezoekers die hier geen voet over de drempel zetten. Die hebben het communisme aan den lijve ondervonden en hebben hun portie wel gehad”, vertelt Grzechnik. “Anderen springen bijna in het gelid voor Bierut. Die zien hem als een groot leider. Zo van; in zijn tijd ­werden zoveel fabrieken gebouwd en kregen arbeiders woningen.”

Bronzen Bierut stond eerst in de tuin achter het paleis, maar een jaar of tien geleden kwam de museumdirectie tot de conclusie dat dat toch te veel eer was. Sindsdien staat hij met andere partijbonzen en -helden op een strookje gras tussen het meest perifere bijgebouw en de parkeerplaats, voorzien van bordjes met uitleg. Symbolisch, want het afgelopen decennium drongen conservatieve politici erop aan om alsnog systematisch alle overgebleven communistische symboliek uit de publieke ruimte te verwijderen. Hoeveel communistische monumenten nog in Polen staan, weet niemand precies. Het Instituut voor Nationale Herinnering heeft plannen om er zoveel mogelijk samen te brengen in een nieuw openluchtmuseum. Een memento voor het geleden verleden.

Lenin lag in de kelder van het voormalige Centraal Comité in Warschau
Ook bij het paleis van Kozlowka druppelt de geschiedenis nog steeds binnen. De granieten kop van generaal Karol Swierczewski werd vijf jaar geleden bijgezet. Curator Grzechnik klopt op een metershoge, buste van een grimmig uitziende Lenin. “Deze hebben we in 2014 gekregen. Hij lag in de kelder van het voormalige ­Centraal Comité in Warschau.”

Wacht dit lot, een standbeeldenkerkhof, ook Jan Pieterszoon Coen, Michiel de Ruyter en Piet Hein? Als werknemer van het museum geeft Grzechnik geen mening over het post-koloniale touwtrekken in West-Europa, maar privé is hij blij dat Polen geen overzeese gebiedsdelen had. “Als wij standbeelden omverwerpen, dan zijn het beelden van onze vijanden”, meent hij. “Overal waar culturele en religieuze verscheidenheid heerst, wordt het een heksenketel.”


https://www.trouw.nl/buitenland/in-pole ... ~bc79ba57/

Plaats reactie