Welk wetboek heeft voorrang: dat van Polen of de EU? De kwestie ligt bij de (door ultranationalisten benoemde) rechter
Geplaatst: di jul 13, 2021 6:21 am
Welk wetboek heeft voorrang: dat van Polen of de EU? De kwestie ligt bij de (door ultranationalisten benoemde) rechter
In de juridische loopgravenoorlog met de EU maakt Polen zich op voor een nieuw salvo. Dinsdag en woensdag buigt het hoogst omstreden Grondwettelijk Tribunaal in Warschau zich over twee principiële zaken. Beide draaien om dezelfde vraag: welk wetboek heeft voorrang, de Poolse grondwet of het Europees verdrag?
Jenne Jan Holtland12 juli 2021, 18:33
De zittende regering onder leiding van de ultranationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) heeft het Tribunaal daar zelf om gevraagd, als reactie op een hard vonnis van de kant van Europa. In maart van dit jaar oordeelde het Europees Hof in Luxemburg – niet voor de eerste keer – dat er een politiek luchtje kleeft aan de benoeming van rechters in Polen.
Onmiddellijk kondigde premier Mateusz Morawiecki aan dat zijn regering het eigen tribunaal zou inschakelen, om te bestuderen of Luxemburg misschien zijn boekje te buiten is gegaan. Onderminister Sebastian Kaleta van Justitie repte van een Europese poging de ‘soevereiniteit van lidstaten te verwoesten’ en de EU te ‘federaliseren’.
Gekort op EU-subsidies
In normale tijden gebeurt het nooit dat een lidstaat zo van leer trekt tegen het Europees Hof. De vraag wie in ruzies voorgaat (antwoord: Luxemburg), werd in 1964 beantwoord. Vonnissen zijn bindend. Maar tussen Brussel en Warschau zijn de relaties al enige tijd allesbehalve normaal. De ruzie over de ondermijning van de Poolse rechtsstaat gaat zijn zesde jaar in, en is voor EU-watchers tot het meubilair gaan horen. Inmiddels hangen er sancties in de lucht: net als die andere dissidente lidstaat, Hongarije, dreigt Polen door de Europese Commissie gekort te worden op haar EU-subsidies.
Eurocommissaris Didier Reynders, in Brussel verantwoordelijk voor rechtsstatelijkheid, heeft Warschau tevergeefs gevraagd de zaak in te trekken. ‘Wat is het risico als we hier niets aan doen? Dat we de EU zelf kapotmaken’, zo zei hij tegen de Financial Times. Tegelijk heeft zijn eigen Europese Commissie de verdenking op zich geladen dat ze te traag opereert.
Wat zich deze week aftekent, is vooral van politiek en symbolisch belang. Omdat Warschau in Luxemburg niet op steun hoeft te rekenen, brengt het zijn eigen hoven in stelling, met als ultieme troefkaart het Grondwettelijk Tribunaal, waar partijvrienden de dienst uitmaken. Voorzitter Julia Przylebska is een vriendin van PiS-partijvoorzitter en -strateeg Jaroslaw Kaczynski. Andreas Voßkuhle, tot vorig jaar president van de Duitse evenknie in Karlsruhe, sprak ronduit van een ‘marionet’.
Anti-Europese boodschap
Eerder verordonneerde het tribunaal het nagenoeg uitbannen van abortus – een uitspraak waar critici eveneens de hand van de regering in zagen. Het gevolg: enorme, wekenlange straatprotesten. In mei kwam het Europees Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg, dat losstaat van de EU, tot de conclusie dat een van de rechters in het Poolse tribunaal illegaal was benoemd.
Warschau houdt zich doof voor al die kritiek. Sterker: rechters in eigen land die zich uitspreken tegen de ondermijning, krijgen te maken met vernederende tuchtzaken en hetzes in de staatsmedia. Alom wordt verwacht dat Przylebska en haar collega’s Morawiecki’s kabinet deze week in het gelijk zullen stellen. Dat zou een ‘duidelijke anti-Europese boodschap’ zijn, aldus hoogleraar constitutioneel recht Marcin Matczak (Universiteit van Warschau). ‘De impact zal afhangen van de vraag of gewone rechtbanken zo’n vonnis volgen.’
De meerderheid van die hoven, vervolgt hij, heeft zijn politieke onafhankelijkheid kunnen bewaren, en zal het tribunaal waarschijnlijk zo veel mogelijk negeren. Maar voor de rest van Polen betekent dat dat de maatschappelijke kloof – binnen en buiten de rechterlijke macht – eerder groter zal worden dan kleiner.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achter ... b80c4128d/
In de juridische loopgravenoorlog met de EU maakt Polen zich op voor een nieuw salvo. Dinsdag en woensdag buigt het hoogst omstreden Grondwettelijk Tribunaal in Warschau zich over twee principiële zaken. Beide draaien om dezelfde vraag: welk wetboek heeft voorrang, de Poolse grondwet of het Europees verdrag?
Jenne Jan Holtland12 juli 2021, 18:33
De zittende regering onder leiding van de ultranationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) heeft het Tribunaal daar zelf om gevraagd, als reactie op een hard vonnis van de kant van Europa. In maart van dit jaar oordeelde het Europees Hof in Luxemburg – niet voor de eerste keer – dat er een politiek luchtje kleeft aan de benoeming van rechters in Polen.
Onmiddellijk kondigde premier Mateusz Morawiecki aan dat zijn regering het eigen tribunaal zou inschakelen, om te bestuderen of Luxemburg misschien zijn boekje te buiten is gegaan. Onderminister Sebastian Kaleta van Justitie repte van een Europese poging de ‘soevereiniteit van lidstaten te verwoesten’ en de EU te ‘federaliseren’.
Gekort op EU-subsidies
In normale tijden gebeurt het nooit dat een lidstaat zo van leer trekt tegen het Europees Hof. De vraag wie in ruzies voorgaat (antwoord: Luxemburg), werd in 1964 beantwoord. Vonnissen zijn bindend. Maar tussen Brussel en Warschau zijn de relaties al enige tijd allesbehalve normaal. De ruzie over de ondermijning van de Poolse rechtsstaat gaat zijn zesde jaar in, en is voor EU-watchers tot het meubilair gaan horen. Inmiddels hangen er sancties in de lucht: net als die andere dissidente lidstaat, Hongarije, dreigt Polen door de Europese Commissie gekort te worden op haar EU-subsidies.
Eurocommissaris Didier Reynders, in Brussel verantwoordelijk voor rechtsstatelijkheid, heeft Warschau tevergeefs gevraagd de zaak in te trekken. ‘Wat is het risico als we hier niets aan doen? Dat we de EU zelf kapotmaken’, zo zei hij tegen de Financial Times. Tegelijk heeft zijn eigen Europese Commissie de verdenking op zich geladen dat ze te traag opereert.
Wat zich deze week aftekent, is vooral van politiek en symbolisch belang. Omdat Warschau in Luxemburg niet op steun hoeft te rekenen, brengt het zijn eigen hoven in stelling, met als ultieme troefkaart het Grondwettelijk Tribunaal, waar partijvrienden de dienst uitmaken. Voorzitter Julia Przylebska is een vriendin van PiS-partijvoorzitter en -strateeg Jaroslaw Kaczynski. Andreas Voßkuhle, tot vorig jaar president van de Duitse evenknie in Karlsruhe, sprak ronduit van een ‘marionet’.
Anti-Europese boodschap
Eerder verordonneerde het tribunaal het nagenoeg uitbannen van abortus – een uitspraak waar critici eveneens de hand van de regering in zagen. Het gevolg: enorme, wekenlange straatprotesten. In mei kwam het Europees Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg, dat losstaat van de EU, tot de conclusie dat een van de rechters in het Poolse tribunaal illegaal was benoemd.
Warschau houdt zich doof voor al die kritiek. Sterker: rechters in eigen land die zich uitspreken tegen de ondermijning, krijgen te maken met vernederende tuchtzaken en hetzes in de staatsmedia. Alom wordt verwacht dat Przylebska en haar collega’s Morawiecki’s kabinet deze week in het gelijk zullen stellen. Dat zou een ‘duidelijke anti-Europese boodschap’ zijn, aldus hoogleraar constitutioneel recht Marcin Matczak (Universiteit van Warschau). ‘De impact zal afhangen van de vraag of gewone rechtbanken zo’n vonnis volgen.’
De meerderheid van die hoven, vervolgt hij, heeft zijn politieke onafhankelijkheid kunnen bewaren, en zal het tribunaal waarschijnlijk zo veel mogelijk negeren. Maar voor de rest van Polen betekent dat dat de maatschappelijke kloof – binnen en buiten de rechterlijke macht – eerder groter zal worden dan kleiner.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achter ... b80c4128d/