China, India & Amerika

[bertvaneck]

China, India & Amerika


door Jan van der Putten

2 augustus 2017

Sinds de stichting van het Perzische wereldrijk, 2500 jaar geleden, omringen grote mogendheden zich met invloedssferen. Dat is een wet van Meden en Perzen en Amerikanen. Sinds de Tweede Wereldoorlog rekent Amerika de halve wereld tot zijn invloedssfeer, en sinds de val van de Muur de hele. Veel Amerikanen vinden dat zij een soort natuurrecht hebben om voor altijd de wereldleider te zijn. Donald Trump vindt dat ook, want America First betekent in de internationale verhoudingen dat er aan Amerika’s hegemonie niet te tornen valt. Andere mogendheden betwisten die claim echter steeds meer. Amerika is dan ook gemengd in alle grote geopolitieke confrontaties, met tot nu toe slechts één uitzondering: het hoog opgelopen conflict tussen twee Aziatische reuzen die samen goed zijn voor 37 procent van de wereldbevolking: China en India.

China’s opmars als wereldmacht heeft geleid tot zes gevaarlijke internationale conflicten. De meeste daarvan zijn terug te voeren op de Amerikaanse angst om zijn hegemonie over Oost-Azië kwijt te raken aan China. In vijf gevallen heeft of krijgt Peking het direct of indirect aan de stok met Washington: een dreigende handelsoorlog, de escalatie rond Noord-Korea, de Chinese expansie in de Oost- en de Zuid-Chinese Zee, de opgelaaide spanningen in de oude kwestie-Taiwan. Even leek het alsof Trump alle conflicten met China in de ijskast wilde zetten in ruil voor harde Chinese maatregelen tegen het regime van Kim Jong Un. Trump had niet begrepen dat Xi Jinping banger is voor de instorting van de Noord-Koreaanse bufferstaat dan voor de atoombommen van Kim. Daarom gaan de Chinese maatregelen tegen Pyongyang nauwelijks verder dan plaagstootjes. Kim lacht erom. Ondanks alle internationale sancties is de Noord-Koreaanse economie zelfs opgebloeid. Na de laatste testvlucht met een Noord-Koreaanse intercontinentale draagraket, afgelopen vrijdag, twitterde Trump dat hij over de Chinese houding very disappointed was. Einde wittebroodsweken. De komende tijd kunnen de Amerikaans-Chinese spanningen op alle fronten alleen maar aanzwellen.

Op Poetin hoeft Modi niet meer te rekenen, want die heeft Xi omhelsd

Ook in het conflict tussen China en India gaat het om de expansie van China en zijn opbouw van invloedssferen. Wat medio juni leek te beginnen als het zoveelste routine-incident is snel geëscaleerd tot de meest riskante krachtmeting sinds de bittere Chinees-Indiase grensoorlog van 1962. Aanleiding was de aanleg van een weg door Chinese militairen in een woeste streek in het koninkrijk Bhutan, midden in de Himalaya. China en Bhutan, die geen diplomatieke relaties hebben, praten sinds 1984 over hun grensgeschillen. De betreffende weg loopt door omstreden gebied, vlak bij het drielandenpunt waar Tibet, de Indiase provincie Sikkim en Bhutan elkaar raken. De weg is ook niet ver van de ‘Kippennek’, een twintig kilometer smalle corridor die de acht noordoostelijke deelstaten van India verbindt met de rest van het land. India stuurde direct soldaten naar zijn semi-protectoraat Bhutan om verdere wegwerkzaamheden te blokkeren.

Sindsdien staan een Indisch en een Chinees legertje dreigend tegenover elkaar. Er is nog geen schot gelost, maar verbaal is het al volop oorlog. In deze sfeer van wederzijds opgeklopt nationalisme weigert China ieder overleg als India niet eerst zijn soldaten terugtrekt. Wat niet gebeurt, omdat premier Modi zo’n gezichtsverlies niet kan riskeren. Voor Xi Jinping zijn concessies nog minder denkbaar, want hij profileert zich steeds meer als een nationalistische hardliner, die het komende vijfjaarlijkse partijcongres geheel naar zijn hand wil zetten.

De Chinese provocatie van India is een escalatie van de krachtmeting tussen de twee Aziatische giganten. Zo proberen ze in Zuidoost-Azië en Afrika elkaars invloedssfeer te kapen. India doet niet mee aan Xi’s Belt and Road Initiative omdat een belangrijk onderdeel van dit kolossale Euraziatische integratieproject, de Chinees-Pakistaanse Economische Corridor, dwars door een stuk van Kasjmir loopt dat door India wordt geclaimd. Deze corridor en de toenemende Chinese militaire aanwezigheid in de Indische Oceaan ziet New Delhi steeds meer als een geopolitieke omsingeling. Het zoekt daarom toenadering, ook militair, tot Amerika, Japan, Australië en Vietnam en doet zijn best China in de Zuid-Chinese Zee te dwarsbomen. In het offensief tegen China zet India ook de dalai lama in. Op Poetin hoeft Modi niet meer te rekenen, want die heeft Xi omhelsd. Zal Amerika de rampzalige verleiding kunnen weerstaan om in India een nieuw front tegen China te openen?