de Catalanen een schop onder hun kont 
Madrid en Barcelona liggen al maanden op ramkoers vanwege het aangekondigde Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum. De terreuraanslagen van donderdag leidden plotseling tot verzoening.
Althans, zo leek het: gebroederlijk stonden de gezworen kemphanen premier Rajoy en de Catalaanse president Puigdemont tijdens de herdenking op het Plaça de Catalunya vrijdag bij elkaar, naast de koning. De daaropvolgende persconferenties en plichtplegingen, waarbij de twee gezamenlijk optrokken, ademden een sfeer van rouw en verbondenheid, waarvan direct de vraag was hoe lang dit kon duren.
Rajoy en Puigdemont kunnen elkaar namelijk niet luchten of zien sinds de separatistische Catalaanse regioregering vorig jaar besloot de Catalanen te laten stemmen over de afscheiding van Spanje. Veel Catalanen vinden dat de culturele verschillen tussen hun regio en de rest van Spanje dusdanig groot zijn dat Catalonië recht heeft op een eigen staat. Ook wil de regio in Noordoost-Spanje, goed voor bijna een vijfde van het Spaanse bnp, meer terugzien van de eigen welvaart.
Maar vrijdag 'was iedereen Barcelona', zoals zelfs El País in het Catalaans kopte. De centrum-linkse krant voert normaal gesproken in commentaar en opinie vurig campagne tegen de Catalaanse separatisten; de Madrileense media ter rechterzijde doen daar nog een schepje bovenop.
Barsten
Toch ontstonden er al snel barsten in de kortstondige verzoening tussen Catalonië en Spanje. Zo maakte de Catalaanse verantwoordelijke voor 'binnenlandse zaken' bij het oplezen van de afkomst van de slachtoffers onderscheid tussen Spanjaarden en Catalanen. En kondigde de links-radicale separatistische Catalaanse regeringspartij CUP aan komende zaterdag maar niet deel te nemen aan een herdenkingsmanifestatie, als de koning ook komt.
Felipe VI wordt gezien als de belichaming van Spaanse eenheid. In Catalonië gaat onder radicalen dan ook met enige regelmaat een portretje van hem in vlammen op. Het officiële argument van de CUP om afzijdig te blijven, is nu de steun van het koningshuis voor Spaanse wapenleveranties aan Golfstaten die terreurorganisaties overeindhouden.
Ook tijdens de crisiscommunicatie waren twee parallelle werelden zichtbaar: terwijl het Spaanse ministerie van binnenlandse zaken zaterdag de terreurcel uit Ripoll al als uitgeschakeld beschouwde, meldden de Catalanen dat hier nog geen sprake van was. Tegelijkertijd stelden de Madrileense kranten na de eerste rouw al snel de vraag waarom deze aanslag toch uitgerekend in Catalonië had kunnen plaatsvinden.
Kwam dit misschien omdat de autonome regio al jaren haar eigen politiezaken regelt en niet veel moet hebben van de 'Spaanse' politie en Guardia Civil? Onderzoek naar de precieze toedracht zal meer duidelijkheid moeten geven over de vraag waar veiligheidsdiensten steken hebben laten vallen - op het gevaar af dat ook die analyse weer partijdig zal zijn.
Gepolitiseerd
Zo zijn de terreuraanslagen al snel gepolitiseerd geraakt. Barcelona en Madrid hopen er allebei voordeel uit te halen. Een journalist vroeg daarom fijntjes aan Puigdemont of het onafhankelijkheidsreferendum in het licht van de aanslagen nog wel zou doorgaan. Verbaasd vroeg de Catalaanse president zich af wat het een met het ander te maken zou hebben.
Maar als het illegale referendum op 1 oktober doorgaat - dat door het Spaanse Constitutioneel Hof onwettig is verklaard en waartegen Madrid zich met hand en tand verzet - dan lijken de terreuraanslagen een factor van belang te worden.
Mogelijk voelen de Catalanen zich na het terreurleed net wat sterker met de ruggesteun van Spanje en krijgt een gevoel van voorzichtige verbondenheid met Madrid na zoveel bloedvergieten de overhand boven afscheidingsperikelen. Maar het is evengoed voorstelbaar dat het gevoel van eenheid naar binnen slaat en zo het Catalaans nationalisme voedt, waardoor de separatisten een zetje in de rug krijgen.