De Britten zijn al 500 jaar tegen een verenigd Europa

[bertvaneck]

De Britten zijn al 500 jaar tegen een verenigd Europa




Wat willen jullie? Dat is de vraag die vanuit Brussel dag in dag uit aan Londen wordt gesteld. In de derde onderhandelingsronde tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, die afgelopen week begon, klonk bij Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en EU-onderhandelaar Michel Barnier zelfs iets van medelijden en wanhoop door. Maar de Britten hebben nooit geweten wat ze willen, wel wat ze niet willen.


In de Brusselse salons wordt enigszins meesmuilend gedaan over de Britten en Noord-Ieren. De Brexit leidt in het Verenigd Koninkrijk tot allerlei politieke en economische twijfels. De vaak beschimpte eurocraten warmen zich aan deze Britse onzekerheid.

Zij menen dat hun EU plots een bastion van stabiliteit is en dat die altijd EU-kritische Brexit-Britten hun verdiende loon krijgen. Enigszins begrijpelijk is deze Schadenfreude wel. Speelden de Engelsen en vanaf 1707 de Britten altijd verdeel-en-heers op het continent, voor het eerst lijkt het andersom te zijn.

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond een probleem

Sinds Engeland in 1534 brak met het katholieke Rome, heeft het één doel gehad in Europa: voorkomen dat één familie, land of alliantie het continent zou overheersen. Het katholieke Spanje van de Habsburgers, de handelaren van de Republiek, de Fransen onder Napoleon en de expansieve Duitsers – werden ze te sterk, dan wisten ze de Britten tegen zich. Ambtenaar Sir Humphrey Appleby zei in de legendarische televisieserie Yes Minister al tegen zijn bewindspersoon: ons doel voor Europa is al 500 jaar het creëren van een onverenigd Europa.




Europarlementariër Guy Verhofstadt probeert de rol van Brexit-onderhandelaar Michel Barnier over te nemen. Dat zegt Syed Kamall, een Brits Conservatief lid van het Europees Parlement. Volgens Kamall gaat de oud-premier van België zijn boekje ver te buiten.

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond voor de Britten een probleem. De Fransen en Amerikanen kwamen op de proppen met wat nu de Europese Unie is – waaraan landen hun soevereiniteit stap voor stap afstaan. Voor de Britten onbestaanbaar. Zij bleven buiten de latere EU en zagen tot hun schrik wel degelijk een verenigd Europa ontstaan. Omdat het niet lukte dat Europa uiteen te spelen, werden ze in 1973 lid, om zodoende de boel van binnenuit te verdelen, aldus Sir Humphrey Appleby. Vooral door enthousiast te ijveren voor uitbreiding van de EU vanuit de gedachte dat een grotere EU zwakker zou zijn. Die uitbreiding slaagde, verzwakking niet. Door het Brexit-referendum in juni 2016 gaan de Britten er weer uit.

Europa is soms een wankel gebouw

Na 500 jaar zien de Britten zich zo geconfronteerd met een groot probleem: Europa is wel degelijk verenigd, al is het soms een wankel gebouw. De Angelsaksische pers en Angelsaksische denkers voorspellen al tijden het einde van de euro en mogelijk van de EU. Het valt niet uit te sluiten dat dit gebeurt, maar voorlopig is daarvan geen sprake. De Britten zitten dezer dagen in Brussel aldus met dat gevreesde verenigde Europa aan tafel.

De klassieke reflex tegen een verenigd Europa was allianties sluiten, landen en families omkopen en eventueel vechten. Alle drie instrumenten kunnen niet worden ingezet. Vechten staat buiten de orde, bijna alle Europese landen zijn EU-lid en willen er niet uit, en omkoping kan ook al niet, want de EU is als geheel voor landen als Nederland financieel een aantrekkelijker partner.
Het Britse buitenlands beleid tegen een verenigd Europa is dus voorlopig mislukt en de Britten hebben geen instrumenten om het bij te sturen. Daarmee is na 500 jaar ook onduidelijk hoe ze zich moeten verhouden tot continentaal Europa – de belangrijkste handelspartner. Deze onduidelijkheid brak de Britten al op als EU-lid en in de Brexit-onderhandelingen gebeurt dit opnieuw.

Geconfronteerd met eigen verdeel- en heerspolitiek

Ze moeten iets nieuws verzinnen. Dat is lastig. De Britten wisten altijd wel wat ze niet wilden, maar niet wat ze wel wilden. Dat is een makkelijke positie – je reageert dan op anderen en neemt zelf geen initiatief. Maar in de Brexit-onderhandelingen zijn de Britten vragende partij en dan is het onontbeerlijk om te weten wat je wilt en moet je met initiatieven voor compromissen komen. Zeker gezien de deadlinedruk – in de lente van 2019 is het Verenigd Koninkrijk EU-lid af.

De Britse Brexit-minister en -onderhandelaar David Davis zit in Brussel zo enigszins onbeholpen tegenover Juncker en Barnier, die wel weten wat ze willen – althans: die in elk geval weten wat ze niet willen.

Daar komt bij dat de EU met de Schotten en Noord-Ieren en de grote bedrijven die wél in meerderheid bij de EU wilden blijven, partners heeft binnen het Verenigd Koninkrijk tegen de Brexit-Engelsen en -Welsh. Op de achtergrond stookt oud-premier Tony Blair – die afgelopen week ook in Brussel was – EU-enthousiastelingen in het Verenigd Koninkrijk op.

Na 500 jaar worden de Britten zo geconfronteerd met hun eigen verdeel-en-heerspolitiek. De Britten moeten snel bedenken wat voor verhouding ze met Europa willen. Tot nog toe zijn ze niet verder gekomen dan het plan om de Brexit informeel met drie jaar uit te stellen en de facto EU-lid te blijven, alleen zonder stemrecht. Dit soort tijdrek-strategieën hebben de Britten altijd toegepast. Als je niet weet wat je wilt of niet wilt, stel de beslissing dan uit. Deze situatie met het Verenigd Koninkrijk als de facto EU-lid kan weleens lang gaan duren. Tot de Britten bedenken wat ze willen – maar daar is al 500 jaar weinig zicht op.

[Lech]

Yes minister en later Yes prime minister, geweldige Engelse humor