Keert Oostenrijk zich net als Hongarije en Polen van Brussel

[bertvaneck]

Keert Oostenrijk zich net als Hongarije en Polen van Brussel af? Het zal duidelijk worden uit de kabinetsformatie die vandaag begint.




Vijf dagen na de Oostenrijkse verkiezingen wordt duidelijk dat de regeringsformatie weleens moeilijker kan worden dan werd aangenomen. Weliswaar is er een duidelijke winnaar, de Volkspartij (ÖVP) onder leiding van de 31-jarige Sebastian Kurz. Maar die staat nu voor de serieuze vraag of hij in zee moet gaan met winnaar nummer twee, de nationalistische, anti-Europese FPÖ.


Wat Kurz en de FPÖ gemeen hebben, is duidelijk: ze willen de grenzen sluiten voor illegale migratie en het aantal vluchtelingen dat Oostenrijk opneemt beperken. Ook zitten ze min of meer op één lijn als het om de islam gaat, al is FPÖ-leider Heinz-Christian Strache veel radicaler dan Kurz. Voor de ÖVP-leider is godsdienstvrijheid een belangrijk goed. Hij keert zich vooral tegen de radicale islam en introduceerde als minister van integratie een boerkaverbod. Strache geldt als islamofoob. Hij spreekt over de dreigende islamisering van de samenleving en wil hoofddoekjes uitbannen.



Gevoelige posten

Dat ze ook veel verschillen, blijkt uit de afhoudende reacties van de ÖVP op de eisen van de FPÖ die ze stelt aan regeringsdeelname. Strache wil Binnenlandse Zaken voor zichzelf en Buitenlandse Zaken en Financiën voor andere FPÖ'ers.

Vooral de eerste twee posten liggen gevoelig. Er is aarzeling om Strache minister van binnenlandse zaken te maken en hem daarmee zeggenschap over politie en veiligheidsdiensten te geven. Daarnaast peinst Kurz er niet over Buitenlandse Zaken, sinds vier jaar zijn eigen portefeuille, over te laten aan een partij die zich weliswaar nooit echt uitsprak voor EU-uittreding, maar naar aanleiding van Brexit wel een Oostenrijks referendum bepleitte. Strache ziet de Hongaarse premier Viktor Orbán als zijn grote voorbeeld en noemt de FPÖ, niet de ÖVP, de ware zusterpartij van de Hongaarse regeringspartij Fidesz.

Kurz wil een Europa 'dat niet langer voorschrijft dat restaurants allergene stoffen op de kaart vermelden'. Maar de Brexit vindt hij zeer betreurenswaardig. Hij heeft herhaaldelijk benadrukt dat een klein land als Oostenrijk het niet alleen af kan.

Kurz is voor sterke buitengrenzen en heeft daarom begrip voor Hongarije. Maar in september maande hij zijn Hongaarse collega om het oordeel van het Europese Hof te aanvaarden dat Hongarije vluchtelingen moet opnemen. Wat dat betreft wordt de invulling van het buitenlandse politieke beleid maatgevend voor de richting die Kurz op wil en Oostenrijk opgaat: die van Europa, of die van Hongarije en Polen die zich steeds meer van Brussel afkeren.



Andere opties

Als er al een ÖVP-FPÖ-regering komt, want andere opties zijn ook mogelijk. Afgelopen dagen heeft de sociaal-democratische SPÖ gezegd best met de FPÖ te willen regeren. Hoe raar dat ook klinkt, in Burgenland gebeurt het al. Als grotere van de twee partijen kan de SPÖ het kanselierschap opeisen, al zal ze voor zo'n regering zeker concessies moeten doen.

Op de achtergrond speelt verder dat de groene pro-EU bondspresident Alexander Van der Bellen ook invloed heeft. In zijn eigen verkiezingscampagne zei hij vorig jaar dat hij de FPÖ nooit opdracht zou geven een regering te vormen. Dat hoeft hij niet hard te maken, maar wat de uitkomst van de onderhandelingen ook is, partijen moeten er rekening mee houden dat de president het recht heeft om ministers die hem niet bevallen, te weigeren.