Sociale onrust, stakingen, verantwoord ondernemen. Wat zegt

[bertvaneck]

Sociale onrust, stakingen, verantwoord ondernemen. Wat zegt de catechismus?


Foto: De Redactie
De laatste weken stonden de kranten weer vol met verhalen over sociale onrust. Vooral de stakingen bij supermarktketen Lidl kwamen hierbij in de kijker. Werknemers van deze hard discounter, bekend om zijn lage prijzen, klaagden er over een onaanvaardbaar hoge werkdruk en een tekort aan personeel. De verkoop van producten aan extreem lage prijzen is inderdaad enkel mogelijk, indien men op allerlei kostenposten bespaart. Dit heeft dan weer zijn gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden van het personeel.

Harde taal als het om gewone burgers gaat
Jammer genoeg kunnen stakers tegenwoordig op weinig sympathie rekenen van de publieke opinie. Erger nog, er bestaat een tendens om steeds hardere taal te spreken als het gaan om de verzuchtingen van gewone burgers. Er is over het algemeen weinig begrip voor de financiële uitdagingen waar laaggeschoolde werknemers, zoals bv. winkelpersoneel, vaak mee moeten kampen. Integendeel, we leven in een realiteit waarbij de persoonlijke verantwoordelijkheid voor de individuele lotsbestemming meer belang heeft dan de solidariteit, en waar alle menselijke activiteit wordt beoordeeld volgens het marktdenken. Binnen het marktdenken heeft een menselijke activiteit slechts zin, indien deze voldoende winstgevend en rendabel is. Winst staat hierbij boven het welzijn van mensen. Maar wat denkt de Katholieke Kerk hier nu precies over?

De markt is geen doel op zich
De catechismus van de Katholieke Kerk staat zeer kritisch tegenover het marktdenken: “Een theorie die van de winst de exclusieve norm en het uiteindelijk doel van de economische activiteit zou maken, is moreel onaanvaardbaar….(Paragraaf 2424) De bedoeling is eigenlijk dat de economie in de eerste plaats de mens dient: “Het economisch leven heeft niet slechts tot doel de geproduceerde goederen te laten toenemen en de winst of de macht te vermeerderen; het moet op de eerste plaats afgestemd worden op de dienst aan de mens in zijn totaliteit en aan de hele menselijke gemeenschap.” (Paragraaf 2425).

Sociaal verantwoord ondernemerschap
Zijn werknemers wegwerpmateriaal? In geen geval volgens de catechismus: “De verantwoordelijken van de ondernemingen dragen tegenover de samenleving de economische en ecologische verantwoordelijkheid voor hun activiteiten. Ze moeten rekening houden met het welzijn van de personen en niet enkel bekommerd zijn om vergroting van hun winst. Uiteraard moet er ook winst gemaakt worden. Daardoor worden immers investeringen mogelijk die de toekomst van de onderneming waarborgen en de werkgelegenheid garanderen.” (Paragraaf 2432). Conclusie: winst is een noodzaak, maar vooral in het belang van de verdere uitbouw van het bedrijf en de daarmee gepaarde werkgelegenheid. Winst maken is dus niet gelijk aan winstmaximalisatie, een praktijk die de werkgever en aandeelhouders verrijkt, ten koste van de werkgelegenheid en het optimaal functioneren van de onderneming.

Stakingen: geoorloofd?
Wanneer werknemers niet correct behandeld worden door hun werkgever zijn stakingen volgens de catechismus trouwens “moreel geoorloofd, voor zover ze beschouwd kunnen worden als onvermijdelijke, zo niet noodzakelijke middelen om een evenredig voordeel te bereiken. Ze zijn moreel onaanvaardbaar, wanneer ze gepaard gaan met gewelddadigheden of wanneer men ze gebruikt voor doelstellingen, die niet direct met de arbeidsvoorwaarden te maken hebben of die strijdig zijn met het algemeen welzijn.” (Paragraaf 2435) Stakingen zijn dus verantwoord, voor zover ze evenredig zijn met de beoogde doelstellingen en geweldloos blijven.

Christen zijn in de werkwereld: kiezen voor de mens
Hoewel de Kerk arbeid als een noodzakelijk eerbetoon ziet “aan de gaven van de Schepper en aan de talenten die men gekregen heeft” (Paragraaf 2427), moet steeds de mens en niet het geld op de eerste plaats komen. Het lijkt me daarom logisch dat gelovige Christenen (blijven) ijveren voor rechtvaardige economische verhoudingen met een optimaal evenwicht tussen het recht op privé-bezit, ondernemerschap en solidariteit, alsook tussen winst en correcte arbeidsvoorwaarden. Door de hardvochtigheid en het tekort aan visie van onze huidige politieke kaste staan de sociale verworvenheden van gewone mensen jammer genoeg steeds meer onder druk. Misschien wordt het tijd om hier iets tegen te ondernemen?

Bron: rkdocumenten.nl