Plannen kabinet in gevaar door problemen met computersysteme

[bertvaneck]

Plannen kabinet in gevaar door problemen met computersystemen Belastingdienst
De aanhoudende ict-problemen bij de Belastingdienst dreigen de overheid vleugellam te maken op fiscaal gebied. Het kabinet kan na dit jaar mogelijk geen substantiële wijzigingen meer doorvoeren in onder andere de energiebelasting, de verhuurdersheffing, de autobelasting bpm en de schenk- en erfbelasting. Ook het invoeren van nieuwe belastingen op deze terreinen wordt dan moeilijk, zo niet onmogelijk.

Yvonne Hofs 18 juni 2018, 2:00

Staatssecretaris Menno Snel van Financiën (D66) tijdens een debat over de Belastingdienst. Foto ANP

Dat bevestigen belastingambtenaren tegenover de Volkskrant naar aanleiding van recente alarmsignalen van de Algemene Rekenkamer en de Belastingdienst zelf. De onmacht van de fiscus om nieuwe belastingmaatregelen te verwerken, kan ertoe leiden dat het kabinet een aantal onderdelen van het regeerakkoord op de lange baan moet schuiven.

Dit geldt bijvoorbeeld voor het plan om de verhuurdersheffing voor woningcorporaties afhankelijk te maken van hun investeringen in energiebesparing. Het kabinet wil ook de belastingen voor burgers en bedrijven ‘vergroenen’ en de ‘energiebelasting aanpassen’.

Het is niet zeker of die plannen tijdens deze kabinetsperiode wel uitvoerbaar zijn. Een woordvoerder van staatssecretaris Menno Snel (Belastingdienst) kan daar desgevraagd geen uitsluitsel over geven. Pas als er een concreet wetsvoorstel ligt, kan de Belastingdienst toetsen of de ict-systemen die wetswijziging aankunnen, legt hij uit.

Klimaatakkoord
De krakende computers van de Belastingdienst kunnen ook het Klimaatakkoord dwarsbomen. De onderhandelaars die in opdracht van het kabinet plannen maken om Nederland te verduurzamen, zullen wellicht gebruik willen maken van fiscale prikkels om de beoogde reductie van de CO2-uitstoot te bereiken. Onderdeel van het akkoord zou bijvoorbeeld een verlaging van de aanschafbelasting (bpm) op schone auto’s kunnen zijn, of een verhoging van de energiebelasting op aardgas. Die beleidsopties zijn in de praktijk onuitvoerbaar als de Belastingdienst deze wetswijzigingen niet kan behappen.

En daar ziet het wel naar uit. Staatssecretaris Snel liet de Tweede Kamer in april weten dat de leverancier van een belangrijk computersysteem de ondersteuning ervan mogelijk staakt. De Belastingdienst gebruikt dat Enterprise Tax Management (ETM)-systeem voor de inning en teruggaaf van een aantal belastingen. Naast de bovengenoemde zijn dat onder andere de dividendbelasting, de assurantiebelasting, de afvalstoffenbelasting en de overdrachtsbelasting.

Het onderhoudscontract met leverancier Oracle eindigt op 1 januari 2020. Het softwarebedrijf wil dat liever niet verlengen, zeggen belastingambtenaren. ETM is sterk verouderd en heeft, naast de Nederlandse fiscus, maar weinig gebruikers. Oracle wil er daarom vanaf. ‘Het gaat Oracle niet om geld’, zegt iemand die op de hoogte is van de situatie. Daarom is niet zeker dat de Belastingdienst het onderhoudscontract veilig kan stellen door de portemonnee te trekken. De woordvoerder van Snel wil alleen kwijt dat de gesprekken met Oracle nog gaande zijn.

Spaarstand
Als Oracle onvermurwbaar blijft, komt ETM over anderhalf jaar in de spaarstand terecht. De Belastingdienst schrijft in zijn halfjaarrapportage: ‘ETM kan dan in gebruik blijven, maar het is dan niet meer mogelijk wijzigingen door te voeren. Dit betekent dat geen nieuwe belastingen kunnen worden toegevoegd en er ook geen wijzigingen in bestaande wetten kunnen worden aangebracht.’ De Belastingdienst is bezig met de ontwikkeling van een systeem dat ETM moet vervangen, maar dat is ‘op zijn vroegst’ eind september 2021 gebruiksklaar.

ETM is niet het eerste onderdeel van het belastingapparaat dat het dreigt te begeven. In april bleek dat het kabinet de invoering van een belastingtoeslag op vervuilende dieselauto’s een jaar moet uitstellen, omdat een ander ict-systeem van de fiscus de wijziging niet aan kan. In januari schreef Snel de Tweede Kamer dat hij de komende jaren ‘terughoudend’ zal zijn met nieuwe maatregelen in de erf- en schenkbelasting. Ditmaal omdat de fiscus het oude heffingssysteem voor deze twee belastingen al met pensioen heeft gestuurd, terwijl de nieuwe, vervangende systemen nog niet af zijn.

Het raderwerk van de fiscus rammelt aan alle kanten: hoe heeft het zover kunnen komen?
Het computersysteem van de Belastingdienst kraakt al jaren, maar er zijn nu zoveel onderdelen van de machine gevallen dat het einde in zicht lijkt. De inning van belastingen komt in gevaar en het kabinet moet hervormingsplannen uitstellen. Hoe heeft het zover kunnen komen?