Polen begeeft zich naar de rand van wat in de EU nog houdbaa

Al wat niet met Polen te maken heeft mag hier geplaatst worden
bertvaneck
Berichten: 16423
Lid geworden op: vr aug 19, 2011 8:54 am

Polen begeeft zich naar de rand van wat in de EU nog houdbaa

Bericht door bertvaneck » di jul 10, 2018 3:37 pm

Polen begeeft zich naar de rand van wat in de EU nog houdbaar is

Vorige week werd Malgorzata Gersdorf, president van de Poolse Hoge Raad, door de regering uit haar ambt gezet. Een dag later stond het plein voor het gebouw van de hoogste rechter vol demonstranten, en met recht. Gersdorf noemde haar gedwongen pensionering en die van 26 collega’s een zuivering. Daar lijkt het inderdaad op. In Luxemburg beoordeelt het Europese Hof van Justitie inmiddels een door Ierland geweigerde overlevering naar Polen. Reden: de Poolse rechtsstaat zou „fundamenteel beschadigd” zijn door de Poolse regering. Het Hof moet nu beslissen of dat klopt – is het antwoord ‘ja’ dan komt dat neer op het royement van (voorheen) een EU-rechtsstaat. Nooit eerder vertoond.

In Brussel is de Europese Commissie een inbreukprocedure tegen Polen gestart, om Warschau te dwingen een aantal nieuwe wetten aan te passen waarmee de rechtspraak werd gekneveld. Daar ging drie jaar van moeizaam en vruchteloos wederzijds trekken en duwen aan vooraf. Het conflict is hoog opgelopen. Polen en de EU zijn op totaal verschillende politieke sporen beland, waarbij Warschau steeds meer een autoritair geleid land lijkt te worden, met sterk ingeperkte persvrijheid en politiek geleide rechtspraak.

Als het conflict de Europese Raad van Ministers bereikt kan Polen gedwongen worden zijn stemrecht in te leveren, een beslissing die door een minderheid van zes landen geblokkeerd kan worden. Wat ook niet uitgesloten kan worden en de crisis nog groter zou maken.

Is een Polexit aanstaande? Het lijkt voor het eerst een reële mogelijkheid, wat een grote teleurstelling zou betekenen voor het Europa van na de val van de Muur. Het zou de EU voor een crisis over identiteit, gezag en legitimiteit plaatsen waar het vrijwillige vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU bij verbleekt. Als Polen zichzelf inderdaad uit de Europese rechtsorde verwijdert heeft dat enorme consequenties, politiek en economisch. Zoals Piet Hein Donner, scheidend vice-voorzitter van de Raad van State eerder dit jaar in NRC al onderstreepte. Binnen de EU „moeten we zeker zijn van elkaars rechtsstaat. Als dat niet meer werkt, dan zakt de hele zaak potentieel in elkaar.” Dan is vrij verkeer van goederen en personen een illusie geworden: wederzijdse welvaart, veiligheid en rechtszekerheid in het verkeer tussen Polen en de andere Unielanden is dan geen gegeven meer. Zoiets hoort ondenkbaar te zijn. Want wie drijft er handel met of investeert in een land dat geen neutrale rechtspraak heeft?

Dat het zover dreigt te komen, is op zich al onbestaanbaar. Maar toch moeten we deze gedachte toelaten. Europa is op de puinhopen van het slagveld van de Tweede Wereldoorlog geëvolueerd van een economisch samenwerkingsverband naar een waardengemeenschap, waarin de ‘rule of law’ ofwel de democratische rechtsstaat hét verbindende element is. De ontwikkelingen in Polen, maar ook die in Hongarije, gaan al een tijdje de andere kant op. De politieke meerderheid ‘van de dag’ in die landen respecteert de instituties niet, beperkt burgerrechten zoals persvrijheid en wil geen scheiding der machten zoals het een rechtsstaat betaamt. Het past in wat wel een democratische recessie wordt genoemd – de teneur naar autoritaire leiders. Dat zoiets voorkomen moet worden is een waarheid als een koe. Of alle opties uitgeput zijn, zal de komende maanden blijken. Als Europa iets niet kan opgeven, dan is het wel de rechtsstaat – die is onverbrekelijk verbonden met democratie.

In het Commentaar geeft NRC zijn mening over belangrijke nieuwsfeiten. De commentatoren schrijven deze artikelen in samenspraak met de hoofdredactie.

Plaats reactie