(door Pasca)
Op 27 november 2010 om 09.50 uur vertrekt onze vlucht vanaf Weeze naar Krakau. We vliegen met Ryanair, voor ons de eerste keer met deze maatschappij. De vlucht vertrekt keurig op tijd en tijdens de vlucht wordt er van alles aangeboden, niet alleen de gebruikelijke drankjes en snacks maar ook telefoonkaarten en krasloten en voor de rokers sigaretten zonder rook, dit alles in rap tempo want de vlucht duurt maar iets langer dan 1 ½ uur. Na de landing klinkt er een vrolijk trompetgeschal door de luidsprekers en wordt aangekondigd “ja hoor, alwéér een Ryanair-vlucht die keurig op tijd is geland”. Hilarisch!
Szeroka straat in de Joodse wijk Kazimierz
In de terminal staat de taxichauffeur al te wachten, eerst even pinnen en wij kunnen op weg. Eenmaal buiten valt de eerste sneeuw van dit jaar in Krakau, de temperatuur is -1. Het is vanaf het vliegveld een klein half uurtje rijden naar Krakau stad. De chauffeur spreekt goed Engels en verteld van alles en nog wat over Polen en met name Krakau. Het landschap ziet er “Nederlands” uit, veel velden en weilanden.
Eenmaal in de stad zien we prachtige gebouwen met rijk versierde gevels. Veel gebouwen worden gerestaureerd en weer in volle glorie hersteld. Het stadcentrum van Krakau staat op de Werelderfgoedlijst van de Unesco en kwam als een van de weinige steden in Polen ongeschonden de Tweede Wereldoorlog door. Ons hotel bevindt zich in de Joods wijk Kazimierz. Vooral vanaf de 30-jarige oorlog kwamen de Joden in grote getale in Krakau wonen, hoofdzakelijk in de wijk Kazimierz. In 1943 werd de wijk vernietigd, de meeste van de 70.000 Joden die er woonden overleefden de Holocaust niet. Momenteel wonen er nog maar 180 Joden in Krakau.
Hotel Columbus ligt zeer centraal in de Joodse wijk, het ligt 10 minuten lopen van Krakau stad, aan een doorgaande weg waar de tram af en aan rijdt. Met de taxi chauffeur maken we direct een afspraak voor morgen, om 08.30 uur haalt hij ons op om ons naar Auschwitz te brengen. Auschwitz ligt op circa een uur en 15 min. rijden van Krakau. Maar aangezien er nog veel meer sneeuw wordt verwacht zullen we er langer over doen.
In het hotel wacht ons een zeer vriendelijk ontvangst, we checken in en krijgen een stadsplattegrond. De kamer is super, een balkonnetje met uitzicht over de hoofdweg, een riante badkamer en heerlijke bedden. Even een belletje naar huis om te laten weten dat we er zijn en dan is het tijd voor een eerste wandeling. Goed inpakken want door de wind en de sneeuw die maar blijft vallen is het behoorlijk koud geworden. We wandelen door de Joodse wijk en doen direct wat inkopen (koelkastje vullen!).
Krakau - Hotel Columbus
De winkels zijn super klein, je kunt elkaar net passeren in de smalle gangetjes, maar winkelwagentjes passen hier echt niet. Het is nog een hele klus om bij de kassa een plastic tasje te krijgen, verstaan ze echt geen Engels of Duits?
De Joodse wijk bestaat uit een wirwar van straatjes en steegjes met restaurantjes, cafeetjes, musea, boekhandeltjes en op elke hoek een synagoge een kerk of een herdenkingsmonument. Het is heerlijk om er rond te dwalen en de prachtige gebouwen te bekijken. Ook hier wordt veel gerenoveerd. Na een kop koffie besluiten we om een bezoek te brengen aan de fabriek van Oskar Schindler, ook dit ligt op loopafstand van hotel Columbus. Met de stadplattegrond en ons “Wat en Hoe, Krakau” boekje op zak moet het gaan lukken om de fabriek te vinden.
Voormalige fabriek van Oskar Schindler
Oskar Schindler was een Sudeten-Duitse industrieel die bekend werd door zijn hulp aan Joden tijdens de Holocaust. Ondanks dat Oskar Schindler zich bij de nazi had aangesloten heeft hij het leven gered van honderden Joden die hij liet werken in zijn fabriek. Dankzij zijn goede connecties bij de SS kreeg hij het voor elkaar dat alle nog niet gedeporteerde Joden van het getto in Krakau in zijn fabriek konden blijven werken.
Zijn emaillefabriek is nu een museum. We wandelen uren rond in het museum, lezen de vele informatie en bekijken de foto’s. Het museum geeft een ontzettend goed beeld van het verleden. In vitrines liggen persoonlijke spullen, brieven en foto’s. Ook zien we geweren, Duitse uniformen, affiches, foto’s van Hitler en vlaggen met het hakenkruis. In het kantoor van Oskar staat een monument, een grote doorzichtige kubus vol met emaille potten, pannen, schalen, kommen en bekers.
Eenmaal buiten is het al bijna donker, het is 16.00 uur. Enigszins vol door wat we net hebben gezien en gelezen lopen we over het verlaten industrieterrein via de brug terug naar ons hotel.
De stad ziet er gezellig uit, overal is al Kerstverlichting aangebracht, een gezellige sfeer! Op de kamer nemen we een warme douche en is het tijd om lekker te niets te doen. TV aan, boekje lezen, pilsje erbij!
28 november
Om 05.15 uur komt de eerste tram al door de straat, wij draaien ons nog een keer om, het is nog veel te vroeg! Om 07.00 uur staan we op en zien we dat het ontzettend heeft gesneeuwd afgelopen nacht, er ligt een dik pak sneeuw! Het ontbijt in hotel Columbus is het meest uitgebreide ontbijt wat we ooit hebben gezien! Dit slaat werkelijk alles, het is veel (heel veel) en zo ontzettend mooi opgemaakt! We doen ons tegoed aan al het lekkers en aan de heerlijke koffie.
Precies op de afgesproken tijd komt onze taxi aanrijden, en daar gaan we dan…op weg naar Auschwitz. We hebben er veel over gelezen en gezien, maar hoe zou het in het echt zijn? Klinkt het vreemd om te zeggen dat we best zenuwachtig zijn? Hoe verder we de stad uitrijden hoe meer sneeuw er ligt, de temperatuur is -5, het is mistig en een waterig zonnetje komt door. De chauffeur (overigens een andere dan gisteren) heeft van alles te vertellen, ook over Polen en Krakau, over zijn privé situatie, over zijn inkomen enz. Hij verteld ons dat de Polen Aziatische inkomens ontvangen maar dat de prijzen in de winkels Europees zijn. Dat hadden wij inmiddels ook gezien, boodschappen in Polen zijn naar Europese prijzen. Hij verteld ons ook over Auschwitz en Auschwitz Birkenau. Hij weet er veel van maar doet deze trip dan ook ongeveer drie keer per week.
In Auschwitz regelt de chauffeur voor ons een informatieboekje met plattegrond. Tijdens de taxi rit hebben we besloten om zonder gids Auschwitz te verkennen. Volgens onze chauffeur is dit goed te doen als we de route die in het boekje staat blijven volgen. We spreken af dat we over 2 ½ uur terug zijn op de parkeerplaats.
En daar staan we dan…voor de poort des doods met het opschrift “Arbeit macht frei”. Een vreemd gevoel om deze poort door te gaan en om dit opschrift in het echt te lezen. Het is nog vrij vroeg maar al erg druk, groepen mensen verzamelen zich bij hun gids en het valt op, ondanks de vele mensen, is het stil, een vreemd soort stilte. Er zijn bloemen gestoken in het traliewerk van de poort en de kleur van de rode knoppen van rozen bedekt met een laagje sneeuw valt extra op in de verder kleurloze sobere omgeving……
We lopen de poort door en voor ons ligt Auschwitz. Bijna een “dorp” op zich, stenen barakken van 3 verdiepingen, straten, de gebouwen met de gaarkeukens en houten barakken.
In elke barak is nu een museum ondergebracht, gerangschikt naar land. Via enkele stenen trappen bereik je de deur van zo’n barak, elke barak heeft een nummer. We lopen de eerste barak in en zien de vele foto’s die tijdens deze gruweltijd gemaakt zijn. Een foto in het bijzonder laat een diepe indruk op ons na, een man zit op de rand van een kuil, hij kijkt recht in de camera met een blik die niet te beschrijven is, in de kuil liggen dode lichamen, achter hem staan lachende soldaten, een van hen heeft een pistool gericht op het hoofd van de man…
Buiten lezen we op een bord hoe ze de mensen martelden. Tijdens de barre koude winters werden de gevangenen in hun blootje buiten in de sneeuw neergezet en met koude emmers water overgoten, zo lang tot de dood er op volgde, hoe bizar… Ook nu is het koud, maar niet alleen door de lage temperatuur lopen de rillingen over onze rug.
We bezoeken de gaskamer en het crematorium. In de gaskamer staat een klein gedenkteken waar bloemen liggen. Bij de ingang hangt een bordje waarop staat respect te hebben voor de mensen die hier zijn overleden en waarop wordt gevraagd stilte te bewaren. Een overbodige vraag voor ons, want van het aanzien van deze ruimtes wordt je vanzelf stil. We gaan op zoek naar de “Nederlandse” barak. In deze barak zien en lezen we het verhaal van de vervolging en deportatie van Joden uit Nederland in de jaren 1940-1945. Er zijn affiches te zien en krantenartikelen te lezen. Op een van de affiches staat “Ook zoo tevreden? Hij werkt in Duitsland”. Er zijn gedichten te lezen waaronder een gedicht van Anne Frank. Op een gigantische muur zijn de namen te lezen van de Joden uit Nederland die in Auschwitz zijn omgekomen. Van een afstand zie je van het plafond tot aan de grond één zwarte lijn van meters breed, dichterbij zie je dat deze zwarte lijn uit namen bestaat. Ongelooflijk om hoeveel mensen het gaat. In een vitrine ligt een brief met foto van een vrouw, de brief is bestemd voor haar familie. In de brief schrijft deze vrouw dat ze hoopt ooit nog vrij te komen en brengt ze de hartelijke groeten over aan haar familie. Vanuit de tweede verdieping van deze barak kijken we naar buiten, naar de sneeuw en met uitzicht op nog veel meer andere barakken. Hoeveel andere mensen hebben dit “uitzicht” jarenlang gezien?
We zien de martelkelders in een van de barakken, welk ziek persoon heeft deze straffen en ontberingen verzonnen? Daar kunnen we niet bij. Een mensenleven, zoals dat van ons, stelde hier in Auschwitz niets voor, stond alleen maar in de weg en moest zo snel mogelijk worden geruimd, letterlijk. We vinden het onbegrijpelijk.
In weer een andere barak zien we de verplichte kleding voor de gevangenen en de gele ster. Ook zien we kleine kunstwerkjes van brood die door de gevangenen zijn gemaakt. Het treft ons allemaal diep, en alles wat hier gebeurd is gaat ons voorstellingsvermogen ver te boven. Weer buiten zien we de “vijver” waarin de menselijke as gestrooid werd.
Als laatste bezoeken we in Auschwitz de “dodenmuur”. Gelegen tussen blok 10 en 11. Deze ligt vol met bloemen en kransen en is een monument op zich geworden. De muur is hersteld en voor het grootste gedeelte opnieuw opgebouwd.
We lopen terug naar de ingang en kopen een boek en dvd van Auschwitz, het bedrag wat we hiermee uitgeven komt ten goede van het behoud van de gebouwen van deze plek.
De chauffeur staat gezellig te kletsen met een collega en samen roken we een sigaretje. Dan rijden we door naar Auschwitz II – Birkenau (Brzezinka) 3 km. verderop gelegen.
Bikenau is uitgestrekt, nog enkele van de meer dan 300 houten en stenen barakken zijn bewaard gebleven. Van de vernietigde barakken staan de schoorstenen nog overeind, en deze kenmerken het landschap. Tussen, rechts de houten barakken, en links de stenen barakken loopt de beruchte spoorlijn dwars door het kamp heen. De houten barakken deden eerst dienst als stal voor de paarden maar waren, volgens de Duitsers, met een kleine aanpassing geschikt om de gevangenen in onder te brengen. De stallen waren bedoeld voor 52 paarden maar uiteindelijk werden er zo’n 1000 gevangenen ondergebracht. De wind waait stevig over het vlakke landschap, wat moet het vreselijk geweest zijn om hier te moeten zitten, en niet alleen vanwege de kou. We nemen een kijkje in een houten barak, aan de twee zijkanten van de barak staan houten stapelbedden van drie verdiepingen, en in de gehele lengte van de barak loopt een laag stenen muurtje met aan het begin een soort gat om hout te verbranden, het muurtje, een rookafvoerkanaal, doet dienst om de warmte verder de barak in te geleiden. Je kunt je voorstellen dat dat onvoldoende was is deze tochtige barakken. Verder is er in de barakken niets.
We lopen langs het spoor naar het eindpunt. Dit is voor duizenden mensen letterlijk het eindpunt geweest, eenmaal uit de wagons werden ze direct de gaskamers ingeleid. Aan het eind van het perron bevinden zich namelijk de ruines van twee crematoria en gaskamers. In de bewaard gebleven ruines zien we de ondergrondse ruimtes waar de slachtoffers zich moesten uitkleden. Tussen crematorium nr. 2 en 3 bevindt zich het internationale gedenkteken ter nagedachtenis van de slachtoffers die door het fascisme in Auschwitz omgekomen zijn.
Via het pad wat langs de stenen barakken loopt, gaan we terug richting de hoofdpoort. Bij een van de barakken staat een houten kar, je hoeft niet veel fantasie te hebben om je te realiseren wat daar mee vervoerd werd. De stenen barakken hebben geen vloer maar zijn zonder fundering op de moerassige grond gebouwd. De vloer bestaat uit vastgestampte aarde, de stapelbedden zijn ook hier drie hoog en per slaapetage lagen ongeveer 8 mensen.
Het is onbeschrijfelijk wat we zien en lezen, en nogmaals, het gaat ons echt te boven. Eigenlijk is het gewoon niet te bevatten. Wij hebben de vrijheid om deze plek te verlaten, maar voor hoeveel mensen betekende deze vernietigingskampen het einde…
Terug naar de hoofdpoort komen we een groep jongeren tegemoet, trots draagt een van hen een grote Israëlische vlag, enkele dragen bloemen. De jongere generatie, die de oorlog niet heeft meegemaakt. Zij herdenken de slachtoffers zoveel jaren later, wat getuigen zij respect!
Terug in de taxi overdenken we dit alles en ook op onze hotelkamer praten we er samen verder over. Het is eigenlijk een antwoord zoeken op waarom? En daar kom je niet uit.
Om de dag toch wat vrolijker af te sluiten, gaan we gezellig op pad door de Joodse wijk. Dachten we gisteren de weg al aardig goed te kennen…komen we constant weer op andere plekken uit, maar dat maakt het wel zo leuk. We eindigen de dag op Plac Nowy waar net de markt ten einde loopt. Het “Joodse Plein” was voor de oorlog een drukke plek met een levendige markt. De groene Okraglak in het midden van het plein is nu in gebruik als fastfoodkraampjes, maar was vroeger een ritueel slachthuis. Het is gezellig druk op het plein, iedereen komt aan het begin van de avond hier naar toe om wat te eten. Ondanks de kou staan er kleine tafeltjes en stoeltjes buiten bij de fastfoodkraampjes en er wordt dus buiten gegeten. Wij dralen om de groene carrousel, moeilijk om wat uit te kiezen, vooral ook omdat alles uitsluitend in het Pools beschreven staat. Op de gok nemen we dus wat, en het smaakt heerlijk! Buiten in de kou een heerlijk warm, rijk belegd stokbroodje en ondertussen naar alle bedrijvigheid kijken.
We kijken terug op een heel bijzondere dag.
29 november
Vandaag staat geheel in het teken van Krakau stad! Er ligt nog steeds een flink pak sneeuw, er is zelfs nog wat bijgekomen. Na het ontbijt met de nodige kopjes koffie, pakken we ons warm in en gaan op stap. Ons eerste bezoek is aan de Lakenhal. Via Ul.Starowslna (Ul.=straat), waar hotel Columbus aan ligt, is het een rechte weg naar het hart van Krakau de Rynek Główny, oftewel de Grote Markt. Het plein schijnt het grootste en mooiste marktplein te zijn van Europa. In de lakenhal draait het nog steeds om de handel al sinds de 13de eeuw. Het gaat nu om de handel in souvenirs en niet zoals voorheen om zijde. De souvenirs kraampjes gaat net open en er is van alles te krijgen. Het is heerlijk om hier rond te snuffelen. Op het plein wordt alles in gereedheid gebracht voor een heuse Kerstmarkt, we treffen het dus! Daar gaan we vanmiddag een bezoek aan brengen. De Lakenhal is een prachtig gebouw, met veel versiering en prachtige gevels, het gebouw domineert het gehele plein. Samen met de Mariakerk. Deze gotische bakstenen kerk, waarvan de bouw eind 13de eeuw begon, werd pas rond 1400 voltooid. Er zijn in de loop der eeuwen zijkapellen en altaren bijgebouwd. Een interessant verhaal;
Elk uur speelt vanaf de hoogste toren van de Mariakerk (Kosciół Mariacki) een trompetblazer een melodie die plotseling afgebroken wordt. De 'hejnał' was het signaal om de stadspoorten te openen of te sluiten en werd elke ochtend en avond gespeeld. De legende gaat dat in de Middeleeuwen een torenwachter vanaf de noordelijke toren van de kerk de Tataren zag komen. Hij wilde zijn stadsgenoten waarschuwen en speelde op zijn trompet. Zijn trompetspel werd plotseling afgebroken omdat hij geraakt werd door een pijl. Desondanks konden dankzij zijn oplettendheid de stadspoorten net op tijd worden gesloten en de Tartaarse aanval worden afgewend. Sinds de 19e eeuw wordt deze afgebroken 'hejnał' als herinnering aan deze gebeurtenis elk uur gespeeld. Sinds 1927 speelt de Poolse radio deze melodie dagelijks om 12 uur 's middags.(bron Wikipedia).
Ook wij horen de trompetblazer en er wordt vrolijk naar hem gezwaaid, als hij je ziet zwaait ie terug! En dat doet ie!
Vanaf het Rynek Główny wandelen wij naar een van de stadmuren met toegangspoort. Tijd voor een kop koffie, even opwarmen en we vervolgen onze weg. We bezoeken de Wawel. De Wawel is een soort heuvel met een hoogte van 228 meter. De heuvel ligt aan de oever van de rivier de Wisła. De Wawel bestaat uit oa. een kathedraal en het kasteel. Beide zijn het prachtige gebouwen. Het kasteel robuust met metersdikke muren, de kathedraal met goudkleurige koepels. Vanaf de Wawel hebben we prachtig uitzicht op de rivier en op de stad. Helaas is de drakengrot gesloten. We wandelen er een klein uurtje rond, inmiddels sneeuwt het al weer. Vanaf de Wawel gaan we terug naar de stad we bezoeken kerken en zien ontzettend fraai bewerkte gebouwen. Overal is wel wat te zien, geen saaie straten hier, maar volop kleur en rijke versiering. We willen de universiteitskerk Anny bezoeken, deze schijnt een hoogtepunt van barokstijl te zijn, veel engeltjes en veel goud. We weten dat we in de buurt zijn maar kunnen Anny niet vinden. We zoeken op onze stadplattegrond. Een ontzettend vriendelijke man die spulletjes verkoopt in een zelfgemaakt kraampje vraagt ons “what is the problem?” Onze eerste reactie “hey, iemand die Engels spreekt”, we vertellen hem wat we zoeken en hij wijst ons de weg. Zo komen we bij Anny terecht. In het portaal van de kerk staat een bedelende vrouw, we geven haar wat Zloty's. Zij laat ons weten dat de kerk pas om 15.00 uur opengaat. Jammer, wij gaan nog veel bekijken dus we wachten niet.
Na heel wat omzwervingen door het oude stadcentrum komen we weer uit bij het Rynek Główny. Het begint te schemeren en de Kerstmarkt is in volle gang. Het ziet er ontzettend gezellig uit, de lichtjes, de kraampjes en dat alles met een pak sneeuw! Tijd voor een Gluhwein! Deze smaakt heerlijk. We gaan nog eens kijken in de Lakenhal en kopen wat leuke dingetjes voor thuis. Dan is het tijd om via een enorme omweg naar ons hotel terug te lopen. Maar…eerst nog even een heerlijk warm stokbroodje eten in de Joodse wijk op het Plac Nowy!
Voor iedereen die nog twijfelt; Krakau is een geweldig mooie stad met een rijke historie en interessante geschiedenis. Heerlijk dwalen door de Joodse wijk en de oude stad. Wij hebben genoten van ons verblijf!
Met hartelijke dank aan :
http://www.pole-pole-reizen.nl/Reisvers ... 0Polen.htm
http://www.reisimpressies.eu/polen-2010.htm - zie deze site voor meer foto`s
