Vergane glorie
Na jaren erover te hebben gewauweld wordt eindelijk het woord bij de daad gevoegd. Eli gaat met lief in 'La Soep' vanuit de richting van Warschau naar de grens de oude E-8(92) route rijden.
Foto van een verlaten restaurant op de E8(92) tussen Gronow en Pozrzadlo.
Veel herken ik na al die jaren niet meer. Totdat ik plots dat oude wegrestaurant tussen Gronow en Poźrzadło zie... gebouwd in het begin van de jaren negentig. Aan de kant van de weg staat naast een oude lantaarnpaal nog het geraamte van typisch Pools mededelingenbord. Met een dakje erop, waarop helemaal bovenop in neonletters '24H' prijkt...
Dit jaar was Pasen voor mij anders dan anders. Nu is natuurlijk iedere feestdag weer anders, maar dit jaar gaf het Paasfeest velen van ons een heel ander gevoel. Aan één kant omdat ons verleden jaar, ons aller goede vriend, vader, echtgenoot en zwager was ontvallen en zijn afwezigheid deze Paas niet onopgemerkt voorbij ging. Aan de andere kant omdat, net zoals bij de ouden, deze Paas de natuur vruchtbaar leek te doen ontwaken: dit jaar wordt een Eli vader en, zo bleek tijdens ons Paasontbijt in Polen, één van mijn nichtjes moeder! Een nieuwe generatie aanschouwt de wereld en zal straks definitief het stokje van de oude garde overnemen. Die zeikt toch alleen maar over hoeveel beter het vroeghur allemaal was...
Zoals gebruikelijk werd er weer menig ontbijt en diner met familie en vrienden doorgebracht en reisden we, voordat we het goed en wel wisten weer af naar huis. En zoals we de laatste tijd wel vaker doen nemen we voor de reis dan uitgebreid de tijd. Dat wil zeggen, twee dagen per keer. In de praktijk blijkt het gewoon niet meer te doen om binnen, pak em beet, binnen 12 uur op de plaats van bestemming aan te komen. Als er geen ongeval de autosnelweg voor uren versperd, wordt er wel weer ergens (opnieuw) aan de weg gewerkt met bijna altijd uren vertraging tot gevolg. Tjsa en dan hakt dat bij Eli er toch behoorlijk in... Zoveel zelfs dat we enkele jaren besloten de reis ergens in het midden, dus in het oosten van Duitsland of het westen van Polen te onderbreken. Op de weg naar Polen was dat meestal een Pools hotelletje ergens binnen een straal van 50 kilometer vanaf de grens en op de weg terug eentje in Duitse steden als Helmstadt, Foto van de gedekte tafel tijdens het Paasontbijt in Modlin - 2017. Fürstenwalde en Königs Wusterhausen. Op ongeveer dezelfde afstand van de grens.
Dit jaar kozen we ervoor om op zowel de heen als de terugreis een hotelletje in het Pools Słubice te nemen. Deze plaats is ons in december 2016 goed bevallen. Słubice is een stad in het uiterste westen van Polen, aan de rivier de Oder, dat tot 1945 deel uit maakte van het (Duitse) stadsdeel Dammvorstadt. Ook wel Gartenstadt genaamd. Het Duitse Frankfurt en het Poolse Słubice worden met elkaar verbonden door een brug over de rivier de Oder, de Stadtbrücke. De perfecte plek voor handel, en verzoening, tussen deze twee naties. En daarom spenderen Duitsers sinds de eenwording aan de Poolse kant de nodige Duitse Marken en sinds de invoering ervan menige Euro. Gewoon omdat daar de prijzen aanzienlijk lager liggen. Lief en ik hebben vanaf 1989/90 deze ontwikkeling meegemaakt en maken hier natuurlijk ook gretig gebruik van. Een nachtje pitten in een drie of meer sterren hotel kost je inclusief uitgebreid diner en heel leuk ontbijt de volgende morgen gemiddeld net aan 100 euro. En da's natuurlijk leuk geld!
Omdat de ervaring leert dat we nu doorgaans ruim op tijd in ons hotelletje arriveren blijft er voldoende tijd over om de omgeving te verkennen. Nu is er in Słubice niet zo bar veel (meer) te zien als je het eenmaal gezien hebt maar je kunt natuurlijk ook verder kijken. Op de heenreis naar Polen was dit enigsins noodgedwongen omdat de 12 richting Frankfurt Oder om één of andere vage reden gestremd was. Hierop besloten we de 10 richting Fredersdorf-Vogelsdorf tot aan afslag 7, Freienbrink, te volgen om vervolgens via binnenweggetjes naar Frankfurt Oder/Słubice te rijden. Tijd genoeg immers... Onderweg rijd je dan langs pittoresk Fürstenwalde, het plaatsje waar we een jaartje hiervoor hebben overnacht, en allerlei gehuchten die je nog steeds een beetje aan de DDR doen denken met die typische lantaarnpalen, verkeerslichten, kasseiwegen en DDR putdeksels. Tijdens zo'n rit kijk je gewoon je ogen uit, lief en ik tenminste wel...
Nu had ik jaren terug al eens het plan opgevat om in Polen de oude weg, vanaf de grens bij het Poolse Swiecko, richting Warschau te rijden, of omgekeerd, net wat zich het eerst zou voor doen. In vroeghur tijden namelijk was er helemaal nog geen autosnelweg, je reed de E-8(92) route.
Afbeelding van een landkaart dat de E-8(92) route uit 1985 vanaf de Pools grens tot aan Warschau weergeeft.
Grofweg voerde deze je destijds in gemiddeld 8 á 9 uur langs steden als Świebodzin, Pniewy, Poznan, Września, Konin, Kutno, Ĺowicz, Sochaczew richting Warschau. Bij het gehucht Błonie verlieten we de E-8(92) om uiteindelijk via een 30 kilometer lang met asfalt veredelde landweg in Nowy Dwor Mazowiecki te geraken. De jaren hierop werden delen van deze route vervangen door stukken van de A2 autosnelweg. Een proces dat in totaal zo'n 20 jaar heeft geduurd met als resultaat de Autostrada Wolności die ten tijde van de EK in Polen in 2012 dwars door het Poolse landschap snijdt en waarvoor je het grootste deel tol moet betalen. Momenteel zo'n 84 Złoty's, een dikke 20 euro, een bedrag dat ieder jaar (weer) omhoog gaat. Wat ook omhoog gaat is de wachttijd voor de tolpoortjes. Op slechte dagen kun je in totaal zomaar een uur aan wachttijd spenderen. En er is niets meer vervelends dan stilstaan op een autosnelweg in een gebied waar in de verste verte geen stad of dorp is te zien om vervolgens op de momenten dat je wel kunt rijden vol gas het verlies aan tijd proberen goed te maken door te racen door dezelfde monotonie. Natuurlijk, met een beetje geluk kunnen we nu na zo'n 5 á 6 uur op onze bestemming geraken maar echt genoten van de reis heb je dan niet.Omslag van een Poolse wegenkaart (Nr.Katal.31 057 01) uit 1985. De Autostrada Wolności bestaat uit twee rijstroken waarop een adviessnelheid van 130 kilomter per uur geldt,en waarop een groot deel van de automobilsten laag vliegt. Telkens weer dien je voor inhalende vrachtwagens af te remmen. Om vervolgens weer zo snel mogelijk naar 160 Km/uur te accelereren om de laagvliegers achter je van de bumper te houden. Niet echt ontspannen rijden dus...
Het besluit was genomen, op de terugreis zouden we de oude E-8 route, de wegaanduiding hiervan is nu 92, rijden. Het deel hiervan door de stad Poznan zouden we echter overslaan. Het is daar bijna altijd zo druk dat je er uren in de file staat. En dat schiet natiurlijk ook weer niet op. Een soort van verkennende rit om te zien wat in de toekomst leuke plaatsen zijn om even een paar uurtjes te stoppen en rond te kijken. Er zijn namelijk veel plekken die we ons herinneren maar waarvan we niet meer (precies) weten waar die liggen. En een idee hoe het er nu uitziet hebben we nu na zoveel jaar natuurlijk al helemaal niet. Gelukkig heb ik nog een tweetal wegenkaarten uit die tijd (1985) en het plan is deze als basis voor dergelijke uitstapjes te gebruiken.
In totaal deden we ruim 8 uur over de trip vanuit Nowy Dwór Mazowiecki naar Słubice en deden we genoeg ideeën voor toekomstige stops op. Omdat we nog iemand uit gingen zwaaien moesten we een stukje omrijden en raakten we bij Sochaczew op de E-8(92). Vlak voor Poznan verlieten we deze om via de S5 de A2 op te draaien om na Poznan weer via de S11 terug op de E-8(92) te geraken. Het plan lukte bijna, dat wil zeggen dat we eerder dan gepland op de A2 terecht kwamen... Voor de rest verliep de reis vlekkeloos en reden we zonder noemenswaardig oponthoud langs of door talloze dorpjes. Op een deel van de route, grofweg het gebied vanaf Konin tot aan Nowy Tomyśl waar we in geen twintig jaar meer geweest waren, bleek het erg moeilijk punten van herkenning te vinden. Plekken die je jezelf herinnert meen je dan meerdere malen te zien. Er was echter één plek die ik meteen herkende. Dat wil zeggen de restanten ervan. Een oud wegrestaurant tussen Gronow en Poźrzadło... gebouwd in het begin jaren van de jaren negentig (van de vorige eeuw), net na de val van de 'muur'.
Iedereen die maar kon begon toen een eigen zaak en velen zagen met een toename van het verkeer kans om een eettentje langs de kant van de (auto)weg te beginnen. Velen hiervan groeiden dankzij de explosieve groei van de economie al snel uit tot een stenen gebouw. En langs veel oude doorvoerwegen in Polen zie je hiervan nu het resultaat. Door de overvloed concurreren dergelijke zaakjes elkaar (letterlijk) kapot of wordt hen als zij pech hebben de klandizie ontnomen omdat precies op die plek een ringweg rond de stad of het dorp wordt aangelegd. Het verkeer groeide namelijk zo snel dat jarenlang het halve land merendeel van de tijd in de file stond. Als je moderne wegenkaarten bestudeerd zie je nu nu dan ook rond bijna ieder dorp een (ring)weg lopen in plaats van er doorheen. En iets dergelijks was ook het geval bij dit restaurantje. Sinds het gereedkomen van de nabij gelegen A2 was de klandizie weggevallen. Op enkele honderden meters staat nu een viaduct waarover het verkeer over de A2 raast. Al wat rest is een compleet vervallen gebouw naast de parkeerplaats aan de ene kant van dit viaduct en een verlaten deel van de oude E-8(92) aan de andere kant hiervan. Langs de kant van de weg staat naast een oude lantaarnpaal nog het geraamte van een typisch Pools advertentie bord. Het lijkt op mededelingenbord met een klein dakje erop, waarop helemaal bovenop in kapotte neonletters '24H' prijkt...
De tijd die, als het tegenzat, we er vroeghur over deden om op onze plaats van bestemming aan te komen...
300 meter voor de eerste woning ben ik aangehouden, weg 90 guldens.