Tallinn-vlog (deel 2): De trots en het verdriet van Polen 3 uur geleden 3 uur geleden Lourens van den Akker en Eelco Venema Friesland
De twee Friese theatermakers Lourens van den Akker en Eelco Venema reizen in een oude Portugese ambulance naar Tallinn, op zoek naar de Europese droom. Voor de LC doen ze verslag.
Direct dit artikel delen:FacebookTwitterWhatsappE-mail
De twee Friese theatermakers Lourens van den Akker en Eelco Venema reizen in een oude Portugese ambulance naar Tallinn, op zoek naar de Europese droom. Voor de LC doen ze verslag.
“Lithuana, my country! You are as good health:
I never knew till now
How precious, till I lost you”
fragment uit Mr Tadeusz (1834) van Adam Minckiewitz
Anders dan dat je misschien zou vermoeden, gaat dit gedicht niet over Litouwen. Ja, ook. Ooit was Polen en Litouwen één groot rijk; het grootste van Europa. Van de Oostzee tot de Zwarte zee. Er bestaat een filmpje over de veranderende landsgrenzen van het land door de eeuwen heen. Het land zet uit, krimpt, danst van rechts naar links en verandert als een Barbapappa voortdurend van vorm. Na de 2e wereldoorlog schoof het hele land een stuk naar links op. Miljoenen mensen raakten ontheemd. Complete families trokken weg uit steden en dorpen van hun voorouders naar een nieuwe toekomst op een vreemde plek, niet voor het eerst in hun geschiedenis.
Waarom ik dit vertel is omdat het belangrijk te weten is dat de Pool zijn verleden met zich mee draagt. In veel grotere mate dan wij Nederlanders. De tweede wereldoorlog verdwijnt langzaam uit ons collectief geheugen. Dat we ergens, along the way, België zijn kwijtgeraakt in de Nederlanden, ach, daar maalt niemand meer om. Het koloniaal verleden? Daar zwijgen we liever over. Voor Polen ligt dit heel anders. Historisch besef is een algemeen goed. Belangrijke gebeurtenissen worden zorgvuldig herdacht. Polen is de Europese olifant als het om geheugen gaat. Het land heeft zeven buren en met elk hebben ze een complexe band, die soms eeuwen terug gaat. Een van die landen is Litouwen. Wilno (Vilnius) wordt nog steeds beschouwt als een Poolse stad. Het is als een afgehakte ledemaat. Dat is waar het gedicht over gaat, dat iedere Pool feilloos op kan dreunen: de pijn van het verlies van je thuis.
Nergens werd dat verlies heftiger gevoeld dan in Warschau, dat in de oorlog met de grond gelijk werd gemaakt. Hitler gaf de order om Warschau en haar inwoners te vernietigen en uit te roeien als afschrikking voor de rest van Europa. Na de oorlog werd de oude stad in ere hersteld. Perfecte replica’s van paleizen, theaters en raadhuizen staan fier overeind alsof ze nooit weg zijn geweest. Het toont de veerkracht en werklust van een volk dat zowel het verdriet als de trots van het verleden met zich mee draagt.
De omgekeerde cultuurschok
Thuis ligt voor ons inmiddels al meer dan duizend kilometers achter ons, als wij deze dagen verblijven in achtereenvolgens Poznan en Warschau. Na een nacht wildkamperen aan de Oostzee, vlakbij Rostock, met bier, kampvuur en goede gesprekken zijn we in onze tocht richting Polen van de snelweg afgegaan om meer van de omgeving te kunnen zien. Het is een weinig opbeurende tocht langs grauwe vervallen huizen in steden en dorpjes. We kijken meerdere malen tegen het glanzende kale hoofd van de leider van de AFD aan. Die Alternative Für Deutschland; de Duitse PVV, om het simpel te zeggen. En het is niet moeilijk te raden waarom de inwoners van deze regio hun heil zoeken in een partij die een alternatief zegt te bieden op de huidige, weinig rooskleurige situatie.
Dan is daar eindelijk de grens met Polen en op één of andere manier verwacht je toch te worden gestopt, met tijdrovende (en vergeefse) zoektochten naar drugs of iets anders. Maar ons Pöökje wordt vriendelijk door gezwaaid en rijdt het Poolse land in.
We besluiten niet te overnachten in Szczsiczeczec … Szczecin. O.a. omdat we de naam niet uit kunnen spreken. Niet omdat het geen mooie stad is. Integendeel! Als we door de stad rijden kijken we onze ogen uit. Als we een paar uur later Poznan binnenrijden is onze verbazing misschien nog wel groter. Het is de omgekeerde cultuurshock.
,,We rennen van hot naar her, maar zien en ervaren daardoor eigenlijk weinig écht''
Laten we voor onszelf spreken: we hadden een bepaald beeld van Polen, dat misschien redelijk overeen kwam met de werkelijkheid… 20 jaar geleden. Poznan is werkelijk waar prachtig! Wijds, groen, schitterende gebouwen, sfeervolle parken, hypermoderne winkelcentra, marktpleinen… wacht even, dit begint op een passage van de Lonely Planet te lijken en wij zijn hier niet om een reisgids te schrijven, maar om de Europeaan te observeren; te doorgronden.
Polen is de afgelopen tijd regelmatig in het nieuws. Het land zou de weg kwijt zijn en aansturen op een ramkoers met de EU. Dat is grofweg het verhaal dat wij te horen krijgen. In Polen zelf maakt men zich ogenschijnlijk een stuk minder druk, zelfs de wat meer progressieve mensen. Het land is nog steeds in volle kracht vooruit en laat zich door niemand afremmen en is hard op weg om oude glorie te laten herleven. Meer een Polish dan een European dream, misschien, maar de Polen zijn heus niet blind voor de voordelen en het perspectief dat één Europa biedt. Ze worden alleen niet graag verteld wat ze moeten doen. Wat extremere Polen schertsen dat European Union op Sovjet Union begint te lijken. Maar een Pexit hoeven we voorlopig nog niet te verwachten.
We leren een hoop over het land van Marcin en Agnieszka, met wie we hebben afgesproken in Poznan. Zoals bijvoorbeeld dat familiebanden boven alles gaan. Als een achterneef of –nicht, die je misschien nog nooit hebt ontmoet, geld of de auto van je wil lenen, dikke kans dat je daar gehoor aan zult geven. Zo is dit gesprek ook feitelijk tot stand gekomen door familiebanden, maar Marcin en zijn vrouw lijken gelukkig niet met tegenzin met ons te willen praten.
Marcin, die lesgeeft op een universiteit en een muzikale voorliefde heeft voor Slayer, praat honderduit en geeft een gratis lezing van een paar uur, waarbij Agnieszka hem zo nu en dan verbetert en hem ondersteunt in zijn Engels. Terwijl de pullen bier over tafel gaan vallen onze monden steeds verder open van verbazing. Bij het horen van een gemiddeld Pools salaris - terwijl de prijzen voor goederen (behalve drank en eten) zo goed als hetzelfde zijn als bij ons - brengt dat even het schaamrood op de kaken.
Schuw als ze zijn willen ze liever niet op camera of zelfs op geluidsband. Hier lopen we vaker tegenaan, maar eerder die dag weten we een aantal mensen te strikken en krijgen we mooie en eerlijke antwoorden. Ook in het Pools, want we willen – zeker bij de moeilijkere vragen – dat ze zich goed kunnen uitdrukken en dat kan het beste in de taal die je eigen is. De Poolse taal is voor ons totaal onbegrijpelijk en onleesbaar. Goedendag, dankjewel en de betere scheldwoorden gaan ons nog goed af, maar daarna houdt het snel op. Qua communicatie is er echter geen enkel probleem. Velen spreken de taal vloeiend. Net als bij ons, is Engels gewoon verplicht op school en kijkt men anders dan in Duitsland, niet naar nagesynchroniseerde Engelstalige films.
Volle kracht vooruit in Warschau
We laten Poznan achter, maar dragen de herinnering mee in ons hoofd. Het feit dat we niet precies weten hoeveel wodkashots we gisteren kregen, zegt al genoeg. De barman (150 kilo schoon aan de haak) was erg vrijgevig. Zijn advies volgen we echter niet op. Dat luidde weinig genuanceerd als volgt: Fuck Warsaw. Warsaw is boring. Go to Krakow! Krakow is beautiful. Krakow ligt helaas niet bepaald op de route. We rijden noordoostwaarts en rijden over een wederom perfect aangelegde snelweg vol MacDonalds en KFC’s richting de hoofdstad. Lourens’ hand in het uitzoeken van een appartement was in Poznan ‘gouden’. In het studio-appartement nabij het centrum, die niet had misstaan in de VTwonen-gids, hadden we zo nog wel een week willen zitten. In Warschau heeft Lourens wat anders voor ons in petto. Hoewel niet bewust gekozen, komen we terecht in een voormalig politiebunker, compleet met kogelgaten. We staan in eerste instantie wat raar te kijken, maar ook deze plek blijkt een voltreffer. De Pools-Syrische eigenaar Jedrzej bevestigt met verve de heersende mening dat het Poolse volk zeer gastvrij is. Pöökje krijgt een mooi plekje achter het hek en wij ploffen neer op twee zachte bedden en zien Nederland het EK winnen.
De volgende dag jagen we onszelf, volgens de stappenteller op de iPhone, 16 kilometer door Warschau. Net als de stad zelf, waar de drilboren en heipalen overuren maken, gaan we op volle kracht vooruit. We zien de oude herbouwde stad. De oorlogsmonumenten zijn indrukwekkend, zoals de restanten van de muur van de Joodse getto, waar we langs lopen, om vervolgens een straat verderop tegen enorme wolkenkrabbers aan te kijken die onze hoofden doen duizelen. We rennen van hot naar her, maar zien en ervaren daardoor eigenlijk weinig écht.
We maken niet voor het eerst de fout, deze reis, te veel te willen. Pas ’s avonds, als ik word bevangen door hoogtevrees op de reusachtige brug over de Wisla, kom ik tot stilstand. Ik focus me op andere zaken dan mijn angst en zie het ene tafereel na het andere aan me voorbij trekken. Terwijl Lourens behendig Warschau bij nacht vereeuwigd op zijn camera, zie ik een vader met dochter hand in hand langs me lopen en aan de overkant een verliefd stelletje misschien wel hun eerste kus geven pal onder een volle maan. In de verte kruisen twee treinen elkaar op een brug. Hun spiegelbeeld strijkt sprookjesachtig over het wateroppervlak van de rivier. Beneden aan de oever heerst een uitgelaten stemming. Veel jongeren drinken bier bij kampvuurtjes. Van onder de brug klinkt een trompet.
Het echte Europa zijn de mensen die - of ze nou in Warschau, Tallinn of Leeuwarden wonen – allemaal verbonden zijn met elkaar, als verre familie. Familie kies je niet, die heb je. En voor of tegen Europa zijn, is een nonsensvraag. Het is er. We besluiten het lager op te zoeken en een biertje te gaan drinken op het strand en te proosten op Warschau, Polene en Europa. Nostrovia!
http://www.lc.nl/friesland/Tallinn-vlog ... 17981.html
Tallinn-vlog (deel 2): De trots en het verdriet van Polen
Re: Tallinn-vlog (deel 2): De trots en het verdriet van Pole
Tallinn-vlog (deel 3): De Baltische entree
Gisteren om 11:01 Gisteren om 11:34 Lourens van den Akker en Eelco Venema Friesland
De twee Friese theatermakers Lourens van den Akker en Eelco Venema reizen in een oude Portugese ambulance naar Tallinn, op zoek naar de Europese droom. Voor de LC doen ze verslag.
,,De eerste week van de reis zit er alweer op als we ons opmaken voor het vertrek uit Warschau en de Baltische intocht. We nemen afscheid in stijl als we Pöök brutaal parkeren naast de poorten van ‘the Old Town’. Behendig klimmen we op het dak, nemen snel een paar foto’s en dan is het bye bye Warsaw!
De wegen in oostelijk Polen zijn er beduidend minder aan toe dan ten westen van de hoofdstad, maar er wordt hard aan gewerkt getuige de vele kilometers die we op provisorische rijstroken afleggen langs ontelbare mannetjes in oranje hesjes, die de langs zoevende auto’s gevaarlijk dicht langs hun heen laten gaan.
Het is een volle reisdag en de brandende zon zorgt ervoor dat we gekookt en gebraden aankomen in Noordoost Polen, vlakbij de grens met Litouwen. We zetten ons kamp op aan een meer in het Narodowy natuurpark. Op de achtergrond van dit al meer dan prachtige uitzicht, staat een kleurige kerk met twee torens, die zo door kan gaan voor een Disneykasteel. We zijn nu naast de Litouwse ook vlakbij de Wit-Russische grens en op één of andere manier is dat toch een vreemd gevoel. Thuis voelt verder dan ooit, zelfs met de bijna constante internetontvangst van 3G, ook hier aan ons sprookjesmeer. Eerder die dag vroegen we ons al af waar de Pool graag op vakantie gaat, in eigen land. Nu hebben we ons antwoord. Niet zozeer de plek waar wij staan. Camping is een te groot woord om de plek te omschrijven. Grasveldje en twee stopcontacten. Maar meer hebben wij en de Pöök dan ook niet nodig. De uitbater is een vriendelijke Pool met wie we alleen in het Italiaans een paar woorden kunnen wisselen, Niet dat we Italiaans kennen, maar hij wel, soort van, en van die taal kunnen we iets meer chocola maken dan van het Pools.
In twee dagen leggen we iets van duizend kilometer af. Maar met de staat van de wegen voelt dat als nog wel meer. We voelen een soort van tijdsdruk omdat we ons nu wel realiseren dat drie weken zomaar voorbij vliegt. De moderne kwaal van het ‘moeten’ dringt zich op. Dan moeten we in Riga zijn, dan in Tallinn en zo verder. Zo komt Litouwen er bekaaid vanaf, want in drie uur tijd rijden we er doorheen. Het okergeel van de graanvelden, het groen van de bossen en een glimp van de stad Kaunas is zo’n beetje het enige wat we meekrijgen en dus kunnen melden. Dat en de inmiddels bekende mannetjes met oranje hesjes (en hoofden), die de wegen een flinke upgrade aan het geven zijn. Wat dat betreft is de EU wel degelijk zichtbaar in deze contreien. Grote borden herinneren ons aan de betrokkenheid van Brussel om de verbindingen binnen de unie op orde te krijgen. Over een paar jaar ligt er een netwerk van asfalt die alle uithoeken van Europa met elkaar zal verbinden en voor velen de handel en het reizen behoorlijk zal vergemakkelijken. De impact op het milieu en het landschap zal echter ook aanzienlijk zijn.
Vlak over de grens met Letland worden we welkom geheten door een paar flinke kuilen in de weg. Welcome to Latvia!
De sleutel van Riga
In Riga ontmoeten we Wouter. Inderdaad, geen Letse naam. Wouter is geboren in Sneek en woont sinds twee jaar met zijn Letse vrouw en dochtertje van één in Riga. Het inburgeren in de grootste stad van de Baltische staten (rond de miljoen inwoners) lukt hem tot op zekere hoogte. Hij onderneemt zelf veel, maar de taal heeft hij (nog) niet onder de knie gekregen en écht close contact krijgen met de mensen hier, blijft moeilijk. En dat zegt wel wat, want Wouter is zonder twijfel één van de meest sociale personen die je kunt treffen. We mogen zijn prachtig verbouwde appartement in downtown Riga gebruiken voor twee dagen, terwijl hij en vele Letten met hem de frisse lucht opzoeken van één de van de badplaatsen buiten Riga. Eerst neemt hij ons nog mee naar een strandtentje waar hij af en toe als DJ wat plaatjes draait. We praten over het Letland door zijn ogen.
Over het gemis van familie en vrienden, de koude winters en de nog altijd voortwoekerende corruptie in het land. Het wantrouwen richting de overheid zit er nog diep in; een overblijfsel uit de Sovjettijd. De schaduweconomie is groot. Je moet je kop er goed bijhouden, vertelt Wouter, om je niet te laten naaien door schimmige figuren. Brutaal zijn en alles goed op papier laten zetten. Die bureaucratie; alle regeltjes die we in Nederland soms zo verfoeien, zijn hier soms ver te zoeken.
We praten ook over zijn toekomstdromen. Of Letland zijn eindstation is? Hopelijk niet. Hij ziet zichzelf met vrouw en kind over een tijdje wel weer verder trekken. Genoeg van de wereld om nog te ontdekken.
Wouter laat ons in de bekwame handen achter van Reis. Een van zijn Letse vrienden en tevens DJ. Reis neemt ons mee naar een hippe uitgaansplek midden in de stad. Al snel blijkt dat Reis de halve stad kent en andersom. We blijken met een soort van Letse DJ Paul Elstak op pad te zijn. Overal waar we komen gaan er deuren open, komt er drank op tafel en wordt hij door half Riga aangesproken, geknuffeld en gekust. We gaan door achter- of zijingangen, gaarkeukens, trapjes op en af en worden van tuin tot bar naar club geslingerd. We beleven een onvergetelijke avond. Het doet ons maar weer beseffen hoe mooi en belangrijk verbindingen kunnen zijn. Net als in Poznan. Gezamenlijke vrienden brachten ons bij Wouter en via hem weer bij Reis, de sleutel van Riga.
Nog zo’n mooie verbinding is er met Slava, een Letse fysicus die weer bevriend is met mijn zus, die in Cambridge woont. Kris kras van het oude naar het nieuwe Europa, dus. Slava neemt ons mee naar een middeleeuwse kelder, waar op gezette tijden boeken op z’n Harry Potters bewegen en Lourens een kleine hartverzakking krijgt wanneer een oude geest in het kastje achter hem aan de kettingen rammelt. De serveerster in klederdracht en perfect Engels laat ons naast een verzameling exclusieve bonbons ook nog een aantal goocheltrucs zien, met een wegvliegende vlinder uit een oud boek als climax. Terug naar Slava, want hij neemt ons mee in een razend interessant gesprek over Letse geschiedenis, politiek, wetenschap en filosofie. Zijn enthousiasme en positieve inborst maken hem tot een zeer innemende man. Hij is een graag geziene gast op de Letse tv, maar hij werkt alleen mee aan datgene wat hem nauw aan het hart gaat. Gelukkig voor ons is hij ook erg begaan met ons project.
Hij neemt uitvoerig de tijd om antwoord te geven op al onze vragen. Ook hij wijst op de moeilijke verhouding van het volk met politieke autoriteit, dus ook met Brussel. Een dag eerder zei Reis al: “I love my land, but I don’t love my country”. Met country bedoelt hij de staat, die sinds jaar en dag wordt gewantrouwd. Tientallen jaren van Sovjetoverheersing en het leven in een systeem dat een leugen was, maakt dat er nog heel wat tijd overheen moet gaan voordat het vertrouwen is hersteld. Als dat al gebeurt. Maar Slava bekijkt het met een optimistische inslag. Europa bekent voor hem in elk geval heel veel. Het heeft voor hem deuren geopend en hij staat nu in contact met wetenschappers over het hele continent en daarbuiten. De Letse onafhankelijkheid en de aansluiting met Europa was een “window of opportunity”. De geschiedenis was het Letse volk na eeuwen van knecht-zijn, voor het eerst goed gezind. Hij koestert de dag dat hij als twaalfjarig jongentje in de keuken samen met zijn oma voor het eerst naar een niet Russische radio luisterden en de oma de woorden “Gorbatsjov is no more, Sovjet Union is no more”, telkens herhaalde. Twee duizend kilometer verderop zag ik de beelden van een zingende menigte van Vilnius naar Tallinn op tv. Peuter Lourens zette zijn eerste stappen op het Friese platteland. De Sovjet-Unie was inderdaad no more en de Baltische staten waren geboren.
We ontmoeten Slava later op de avond nogmaals in een andere kelder (wellicht is hij op zijn best zonder daglicht) waar hij samen met de Sceptical Society of Latvia heeft afgesproken. Dat is iets minder spannend dan het klinkt. Het zijn vooral faculteitgenoten en studenten die informeel samen komen om een drankje te doen. Wat ze als society vooral doen is het ontkrachten van hedendaagse mythes. Bijvoorbeeld over voeding en geneesmiddelen. En Slava ondersteunt hen waar hij kan. De ontmoeting is een mooi contrast met het iets meer hedonistisch gezelschap van de dag ervoor en kunnen we met recht zeggen dat we Riga ten volle hebben ervaren.
Het wordt inmiddels een bekend ritueel: Ergens helemaal induiken en weer weg. Telkens als we een stad of plek achter ons laten bekruipt ons een gevoel van melancholie. Hamburg, Poznan, Warschau, de overnachtingen in de natuur. Ook Riga hebben we in het hart gesloten, misschien wel het meest van allemaal, maar het voorlopige einddoel Estland is in zicht. Dus Tallinn, here we come!''
http://www.lc.nl/friesland/Tallinn-vlog ... 24623.html
Gisteren om 11:01 Gisteren om 11:34 Lourens van den Akker en Eelco Venema Friesland
De twee Friese theatermakers Lourens van den Akker en Eelco Venema reizen in een oude Portugese ambulance naar Tallinn, op zoek naar de Europese droom. Voor de LC doen ze verslag.
,,De eerste week van de reis zit er alweer op als we ons opmaken voor het vertrek uit Warschau en de Baltische intocht. We nemen afscheid in stijl als we Pöök brutaal parkeren naast de poorten van ‘the Old Town’. Behendig klimmen we op het dak, nemen snel een paar foto’s en dan is het bye bye Warsaw!
De wegen in oostelijk Polen zijn er beduidend minder aan toe dan ten westen van de hoofdstad, maar er wordt hard aan gewerkt getuige de vele kilometers die we op provisorische rijstroken afleggen langs ontelbare mannetjes in oranje hesjes, die de langs zoevende auto’s gevaarlijk dicht langs hun heen laten gaan.
Het is een volle reisdag en de brandende zon zorgt ervoor dat we gekookt en gebraden aankomen in Noordoost Polen, vlakbij de grens met Litouwen. We zetten ons kamp op aan een meer in het Narodowy natuurpark. Op de achtergrond van dit al meer dan prachtige uitzicht, staat een kleurige kerk met twee torens, die zo door kan gaan voor een Disneykasteel. We zijn nu naast de Litouwse ook vlakbij de Wit-Russische grens en op één of andere manier is dat toch een vreemd gevoel. Thuis voelt verder dan ooit, zelfs met de bijna constante internetontvangst van 3G, ook hier aan ons sprookjesmeer. Eerder die dag vroegen we ons al af waar de Pool graag op vakantie gaat, in eigen land. Nu hebben we ons antwoord. Niet zozeer de plek waar wij staan. Camping is een te groot woord om de plek te omschrijven. Grasveldje en twee stopcontacten. Maar meer hebben wij en de Pöök dan ook niet nodig. De uitbater is een vriendelijke Pool met wie we alleen in het Italiaans een paar woorden kunnen wisselen, Niet dat we Italiaans kennen, maar hij wel, soort van, en van die taal kunnen we iets meer chocola maken dan van het Pools.
In twee dagen leggen we iets van duizend kilometer af. Maar met de staat van de wegen voelt dat als nog wel meer. We voelen een soort van tijdsdruk omdat we ons nu wel realiseren dat drie weken zomaar voorbij vliegt. De moderne kwaal van het ‘moeten’ dringt zich op. Dan moeten we in Riga zijn, dan in Tallinn en zo verder. Zo komt Litouwen er bekaaid vanaf, want in drie uur tijd rijden we er doorheen. Het okergeel van de graanvelden, het groen van de bossen en een glimp van de stad Kaunas is zo’n beetje het enige wat we meekrijgen en dus kunnen melden. Dat en de inmiddels bekende mannetjes met oranje hesjes (en hoofden), die de wegen een flinke upgrade aan het geven zijn. Wat dat betreft is de EU wel degelijk zichtbaar in deze contreien. Grote borden herinneren ons aan de betrokkenheid van Brussel om de verbindingen binnen de unie op orde te krijgen. Over een paar jaar ligt er een netwerk van asfalt die alle uithoeken van Europa met elkaar zal verbinden en voor velen de handel en het reizen behoorlijk zal vergemakkelijken. De impact op het milieu en het landschap zal echter ook aanzienlijk zijn.
Vlak over de grens met Letland worden we welkom geheten door een paar flinke kuilen in de weg. Welcome to Latvia!
De sleutel van Riga
In Riga ontmoeten we Wouter. Inderdaad, geen Letse naam. Wouter is geboren in Sneek en woont sinds twee jaar met zijn Letse vrouw en dochtertje van één in Riga. Het inburgeren in de grootste stad van de Baltische staten (rond de miljoen inwoners) lukt hem tot op zekere hoogte. Hij onderneemt zelf veel, maar de taal heeft hij (nog) niet onder de knie gekregen en écht close contact krijgen met de mensen hier, blijft moeilijk. En dat zegt wel wat, want Wouter is zonder twijfel één van de meest sociale personen die je kunt treffen. We mogen zijn prachtig verbouwde appartement in downtown Riga gebruiken voor twee dagen, terwijl hij en vele Letten met hem de frisse lucht opzoeken van één de van de badplaatsen buiten Riga. Eerst neemt hij ons nog mee naar een strandtentje waar hij af en toe als DJ wat plaatjes draait. We praten over het Letland door zijn ogen.
Over het gemis van familie en vrienden, de koude winters en de nog altijd voortwoekerende corruptie in het land. Het wantrouwen richting de overheid zit er nog diep in; een overblijfsel uit de Sovjettijd. De schaduweconomie is groot. Je moet je kop er goed bijhouden, vertelt Wouter, om je niet te laten naaien door schimmige figuren. Brutaal zijn en alles goed op papier laten zetten. Die bureaucratie; alle regeltjes die we in Nederland soms zo verfoeien, zijn hier soms ver te zoeken.
We praten ook over zijn toekomstdromen. Of Letland zijn eindstation is? Hopelijk niet. Hij ziet zichzelf met vrouw en kind over een tijdje wel weer verder trekken. Genoeg van de wereld om nog te ontdekken.
Wouter laat ons in de bekwame handen achter van Reis. Een van zijn Letse vrienden en tevens DJ. Reis neemt ons mee naar een hippe uitgaansplek midden in de stad. Al snel blijkt dat Reis de halve stad kent en andersom. We blijken met een soort van Letse DJ Paul Elstak op pad te zijn. Overal waar we komen gaan er deuren open, komt er drank op tafel en wordt hij door half Riga aangesproken, geknuffeld en gekust. We gaan door achter- of zijingangen, gaarkeukens, trapjes op en af en worden van tuin tot bar naar club geslingerd. We beleven een onvergetelijke avond. Het doet ons maar weer beseffen hoe mooi en belangrijk verbindingen kunnen zijn. Net als in Poznan. Gezamenlijke vrienden brachten ons bij Wouter en via hem weer bij Reis, de sleutel van Riga.
Nog zo’n mooie verbinding is er met Slava, een Letse fysicus die weer bevriend is met mijn zus, die in Cambridge woont. Kris kras van het oude naar het nieuwe Europa, dus. Slava neemt ons mee naar een middeleeuwse kelder, waar op gezette tijden boeken op z’n Harry Potters bewegen en Lourens een kleine hartverzakking krijgt wanneer een oude geest in het kastje achter hem aan de kettingen rammelt. De serveerster in klederdracht en perfect Engels laat ons naast een verzameling exclusieve bonbons ook nog een aantal goocheltrucs zien, met een wegvliegende vlinder uit een oud boek als climax. Terug naar Slava, want hij neemt ons mee in een razend interessant gesprek over Letse geschiedenis, politiek, wetenschap en filosofie. Zijn enthousiasme en positieve inborst maken hem tot een zeer innemende man. Hij is een graag geziene gast op de Letse tv, maar hij werkt alleen mee aan datgene wat hem nauw aan het hart gaat. Gelukkig voor ons is hij ook erg begaan met ons project.
Hij neemt uitvoerig de tijd om antwoord te geven op al onze vragen. Ook hij wijst op de moeilijke verhouding van het volk met politieke autoriteit, dus ook met Brussel. Een dag eerder zei Reis al: “I love my land, but I don’t love my country”. Met country bedoelt hij de staat, die sinds jaar en dag wordt gewantrouwd. Tientallen jaren van Sovjetoverheersing en het leven in een systeem dat een leugen was, maakt dat er nog heel wat tijd overheen moet gaan voordat het vertrouwen is hersteld. Als dat al gebeurt. Maar Slava bekijkt het met een optimistische inslag. Europa bekent voor hem in elk geval heel veel. Het heeft voor hem deuren geopend en hij staat nu in contact met wetenschappers over het hele continent en daarbuiten. De Letse onafhankelijkheid en de aansluiting met Europa was een “window of opportunity”. De geschiedenis was het Letse volk na eeuwen van knecht-zijn, voor het eerst goed gezind. Hij koestert de dag dat hij als twaalfjarig jongentje in de keuken samen met zijn oma voor het eerst naar een niet Russische radio luisterden en de oma de woorden “Gorbatsjov is no more, Sovjet Union is no more”, telkens herhaalde. Twee duizend kilometer verderop zag ik de beelden van een zingende menigte van Vilnius naar Tallinn op tv. Peuter Lourens zette zijn eerste stappen op het Friese platteland. De Sovjet-Unie was inderdaad no more en de Baltische staten waren geboren.
We ontmoeten Slava later op de avond nogmaals in een andere kelder (wellicht is hij op zijn best zonder daglicht) waar hij samen met de Sceptical Society of Latvia heeft afgesproken. Dat is iets minder spannend dan het klinkt. Het zijn vooral faculteitgenoten en studenten die informeel samen komen om een drankje te doen. Wat ze als society vooral doen is het ontkrachten van hedendaagse mythes. Bijvoorbeeld over voeding en geneesmiddelen. En Slava ondersteunt hen waar hij kan. De ontmoeting is een mooi contrast met het iets meer hedonistisch gezelschap van de dag ervoor en kunnen we met recht zeggen dat we Riga ten volle hebben ervaren.
Het wordt inmiddels een bekend ritueel: Ergens helemaal induiken en weer weg. Telkens als we een stad of plek achter ons laten bekruipt ons een gevoel van melancholie. Hamburg, Poznan, Warschau, de overnachtingen in de natuur. Ook Riga hebben we in het hart gesloten, misschien wel het meest van allemaal, maar het voorlopige einddoel Estland is in zicht. Dus Tallinn, here we come!''
http://www.lc.nl/friesland/Tallinn-vlog ... 24623.html