Liever dier dan mens

Lech
Berichten: 4933
Lid geworden op: vr aug 19, 2011 12:30 pm

Liever dier dan mens

Bericht door Lech » do jun 11, 2020 5:04 am

Sporen van de waarheid
Liever dier dan mens van Pieter van Os overstijgt de beperkingen van vele vergelijkbare biografische en autobiografische werken over de oorlogsjaren.
Afbeelding

Als de autobiografie van Mala Rivka Kizel was aangeboden als filmscript, dan had iedere producent of regisseur haar zonder twijfel beleefd maar resoluut afgewezen. Het levensverhaal van de hoogbejaarde Amstelveense, in 1926 geboren in de verdwenen wereld van het orthodoxe Poolse jodendom, grenst aan het onwaarschijnlijke. Als enige van haar familie wist zij aan de nazistische Endlösung te ontkomen, niet alleen door toeval en een flinke dosis geluk, maar bovenal door haar intuïtie, taalgevoel, veerkracht en opportunisme, op de vleugels van de charme die zij, als meisje en jonge vrouw, met blond haar en blauwe ogen, aan de dag wist te leggen.

Zes jaar lang grossiert Mala Kizel in identiteiten. Smokkelaarster in het getto van Warschau, joodse onderduikster bij katholieke Polen, geliefde Poolse pleegdochter in een gezin van overtuigde nazi’s in Duitsland. Haar grote liefde, een Duitse ingenieur in Maagdenburg, krijgt niet te horen wie zij is, ze slaagt er zelfs in de meest rabiate antisemieten te misleiden, een acht man tellende commissie van SS’ers die haar ‘raszuiverheid’ moeten vaststellen – als ‘Volksduitse’, welteverstaan. Hoe zou zo’n verhaal geloofwaardig in beeld kunnen worden gebracht?

Moed kan journalist Pieter van Os dan ook niet worden ontzegd – om een boek te schrijven op basis van zo’n autobiografie, Zo heb ik de oorlog overleefd, vele jaren later opgeschreven, met herinneringen waarin het wemelt van plaatsen en zaken die niet meer bestaan, bevolkt door mensen die zijn vermoord of verdwenen in de nevelen van de turbulente geschiedenis van Oost- en Midden-Europa. Maar misschien nog meer dan moed is het Van Os’ onwaarschijnlijke doorzettingsvermogen dat Liever dier dan mens maakt tot een werk dat de beperkingen van vele, vergelijkbare biografische en autobiografische werken over de oorlogsjaren overstijgt en om die reden bij verschijnen, vorig jaar, alom werd geprezen.


Het begint ermee dat Van Os oog heeft voor de broosheid van de herinneringen van Mala, zijn hoofdpersoon. Hij verwijt haar niet dat haar verhalen vaak niet of niet precies kloppen, maar accepteert de onwaarheden, vervormingen, toevoegingen en kleuringen – maar dan als vertrekpunt voor intensief historisch onderzoek. Sterker nog: zijn erkenning van de onbeperkte plasticiteit van het menselijk geheugen – onder verwijzing naar het werk van Douwe Draaisma – vormt een drijvende kracht in de reconstructie van Mala’s ogenschijnlijk onwaarschijnlijke overlevingsverhaal.



Lees het gehele verhaal: https://www.google.com/search?q=liever+ ... e&ie=UTF-8

Plaats reactie